ترس‌ها و فوبیاهای کودکان و نوجوانان
ترس‌ها و فوبیاهای کودکان و نوجوانان
همه کودکان و نوجوانان در مقطعی از زندگی خود ترس‌هایی دارند. کودکان به ویژه مستعد یادگیری ترس از والدین خود هستند. بیشتر ترس‌های کودکان طبیعی و موقتی است و در نهایت برطرف می‌شود. با این حال برخی از ترس‌ها ممکن است به فوبیا تبدیل شوند و حتی نشانه یک اختلال اضطرابی باشند. ترس و اضطراب با فوبیا در یک زنجیره قرار می‌گیرند که فوبیا در انتهای این زنجیره است. در واقع فوبیاهای کودکان و فوبیاهای نوجوانان، یک نوع اختلال روانی است که در اثر یک ترس غیر منطقی در فرد ایجاد می‌شود. در مطلب امروز قصد داریم در مورد ترس‌ها و فوبیاهای مختلف کودکان و نوجوانان به همراه راه‌کارهای مدیریت و غلبه بر آن‌ها صحبت کنیم.
ترس‌ها و فوبیاها در کودکان: علت‌ها و راه‌کارهای مدیریت آن
ترس‌ها و فوبیاها در کودکان می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند: ژنتیک، رفتار نادرست والدین، دریافت اطلاعات منفی توسط کودکان، تجربه اتفاقات استرس‌زا و … همگی می‌توانند به ترس‌های کودکان منجر شوند. راه‌کارهای مدیریتی برای فوبیاهای نوجوانان و کودکان با توجه به نوع فوبیا و ترس و شدت آن متفاوت است. به طور کلی نباید به ترس‌های کودک، بیش از حد واکنش نشان دهید، از کودک‌تان پشتیبانی کنید و رفتارهای جسورانه را در وی تقویت نمایید و کاری کنید که کودک کم کم با ترس‌هایش روبرو شود (حساسیت زدایی). در مواردی که ترس و یا فوبیا به حدی رسیده که روند عادی زندگی کودک را مختل نموده است، لازم است برای کنترل آن به یک فرد متخصص نظیر روانشناس کودک و نوجوان مراجعه کنید.
کودکان در هر سنی معمولا با یکسری ترس‌ها و فوبیاهای خاص دست و پنجه نرم می‌کنند. به عنوان مثال کودکان زیر ۳ سال غالبا از غریبه‌ها و صداهای بلند می‌ترسند، کودکان ۳ تا ۴ ساله از تاریکی، سگ‌ها و سایر حیوانات و گاهی مدفوع خود وحشت دارند. با بزرگتر شدن کودک، ترس‌های آن‌ها نیز شکل واقعی‌تری به خود می‌گیرد. مثلا یک کودک ۸ ساله ممکن است ترس بیمار شدن و یا مرگ والدین خود را داشته باشد. هر یک از این ترس‌ها در صورت برخورد نامناسب والدین می‌توانند به فوبیا یا ترس مرضی تبدیل شوند که مستلزم درمان و پیگیری جدی است.
ترس از تاریکی و هیولاها: چگونه کمک کنیم؟
کودکان به علت داشتن قوه تخیل قوی در محیط‌های تاریک، بیشتر دچار ترس می‌شوند. زیرا می‌توانند در ذهن‌شان یک هیولای ترسناک بسازند که در تاریکی به سراغ آن‌ها می‌آید. ترس از تاریکی و هیولا جزء متداول‌ترین ترس‌های کودکان در سنین خردسالی است.
چگونه کمک کنیم؟ به موارد زیر توجه نمایید:
هر وقت کودک‌تان از تاریکی یا هیولا ترسید، ترس او را تأیید کنید.
در تخت کنار او بمانید و چراغ را روشن نکنید. صبر کنید تا آرام شود. در صورت لزوم، کنار او بمانید تا به خواب برود.
در محیط تاریک اتاق با او بازی کنید (مانند سایه بازی).
چراغ خواب او را روشن بگذارید.
به کودک‌تان بگویید که هر زمان به شما نیاز داشت، در کنارش هستید. وقتی به خواب رفت، هر چند دقیقه یکبار به او سر بزنید.
از تخیل او کمک بگیرید. از اسباب بازی‌هایش به عنوان نگهبان استفاده کنید و با کلمه یا جمله خاصی برای غلبه بر ترسش به او یاد دهید.
فوبیای مدرسه و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی کودکان
فوبیای مدرسه به صورت‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد؛ شکم درد، حالت تهوع، تب و سردرد در ساعات نزدیک به مدرسه رفتن از رایج‌ترین علائم آن هستند. فوبیای مدرسه می‌تواند در روزهای اول مدرسه، پس از چند روز تعطیلی یا در زمان امتحانات آشکار شود. عوامل مختلفی می‌تواند به ایجاد فوبیای مدرسه منجر گردد. به عنوان مثال مشکلات خانوادگی، مورد قلدری قرار گرفتن در مدرسه، کم رویی شدید، مرگ یکی از عزیزان و غیره. شناسایی علت ایجاد فوبیای مدرسه می‌تواند در کمک به درمان آن بسیار موثر باشد و از آسیب‌های اجتماعی کودکان جلوگیری نماید.
ترس از جدایی: چگونه کودکان را آماده انتقال به محیط‌های جدید کنیم؟
اضطراب جدایی، یکی از اختلالات شایع دوران کودکی است که امکان عود آن در سنین ورود به پیش دبستانی یا مدرسه بسیار زیاد است. طبیعی است که کودک در هنگام جدا شدن از مراقب یا والدین خود تا حدی احساس اضطراب و ترس داشته باشد. اما مشکل اصلی زمانی ایجاد می‌شود که این ترس به قدری شدید باشد که مانع ورود او به محیط‌های جدید نظیر مدرسه شود.
برای مدیریت ترس از جدایی کودک و آماده کردن او برای ورود به محیط های جدید، به توصیه‌های زیر توجه کنید:
جدایی‌های کوتاه مدت را با کودک‌تان تمرین کنید.
یک رمز برای خداحافظی‌تان بگذارید، مانند یک بوسه، چشمک یا یک جمله خاص.
یک مراقب ثابت برای فرزندتان انتخاب کنید.
سر ساعت و زمانی که قول داده‌اید، پیش کودک‌تان برگردید.
احساس ترس و اضطراب جدایی کودک‌تان را جدی بگیرید و با او همدلی کنید.
داستان‌هایی در مورد جدا شدن موقتی کودک از والدین خود برای فرزندتان بخوانید .
به کودک‌تان اطمینان دهید که هر جا بروید، حتما پیش او باز خواهید گشت.
فوبیای ارتفاع و روش‌های تسخیر آن
فوبیای ارتفاع یا آکروفوبیا به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فرد با ایستادن در ارتفاع به وحشت، اضطراب شدید و حتی حملات پانیک دچار می‌شود. برای غلبه بر فوبیای ارتفاع می‌توانید از روش‌های مختلفی کمک بگیرید؛ از جمله روان درمانی، درمان شناختی – رفتاری (CBT)، روش مواجهه، حساسیت زدایی منظم و مصرف داروهای کاهش اضطراب.
ترس از حیوانات و راه‌های کمک به کودکان برای مواجهه با آن
بعضی از کودکان عاشق حیوانات هستند اما برعکس آن نیز صدق می‌کند. در برخی موارد کودکان خردسال با دیدن حیواناتی نظیر سگ، عنکبوت و یا گربه دچار وحشت می‌شوند و علائمی نظیر گریه، جیغ زدن، تپش قلب و … را از خود نشان می‌دهند. حتی ممکن است از رفتن به جاهایی که احتمال می‌دهند این حیوانات در آنجا هستند، اجتناب کنند. این ترس شدید ممکن است به خاطر یک تجربه ناخوشایند در گذشته باشد و یا آن را از والدین‌شان آموخته باشند. ترس از حیوانات به راحتی قابل کنترل است و با توجه به سن کودک، روش‌هایی برای رفع آن وجود دارد.
سعی کنید کودک‌تان را درک کنید و ترس او را جدی بگیرید.
او را از حیوانات نترسانید.
ترس خود را از حیوانات در جلوی کودک بروز ندهید.
اگر کودک‌تان در هنگام مشاهده یک حیوان احساس خطر کرد، با در آغوش گرفتن یا نوازش کردن کودک به او اطمینان خاطر دهید.
کودک‌تان را تشویق کنید که با حیوانات تعامل داشته باشد.
کلیپ‌ها و عکس‌های بامزه حیوانات را به او نشان دهید و تأکید کنید که همه حیوانات خطرناک نیستند.
ترس ها و فوبیاهای کودکان
فوبیای اضطراب اجتماعی و تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان
فوبیای اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن فرق دارد. کودکانی که دچار فوبیای اجتماعی هستند، نمی توانند قرارگیری در موقعیت‌های اجتماعی را تحمل کنند. متأسفانه فوبیای اضطراب اجتماعی باعث می‌شود که کودک شما عملکرد فردی و اجتماعی ضعیف‌تری داشته باشد و قادر نباشد مهارت‌های اجتماعی کافی را کسب نماید. موثرترین روش برای درمان فوبیای اضطراب اجتماعی، درمان شناختی – رفتاری کودک است.
ترس از پزشکی و راهنمایی برای کاهش استرس کودکان در مراجعات پزشکی
ترس از پزشک در میان کودکان زیر ۷ سال بسیار شایع است. با اینحال حتی در سنین ۱۲ تا ۱۳ سالگی نیز مشاهده می‌شود. بخشی از این ترس به خاطر نگرانی در مورد درد هنگام معاینه، نوع برخورد پزشک و جدایی از والد در هنگام معاینه است. اما ممکن است در نتیجه ترساندن کودک از آمپول و پزشک و یا داشتن تجربه ناخوشایند قبلی توسط کودک ایجاد شده باشد. برای کاهش استرس کودک‌تان در مراجعات پزشکی می‌توانید یک وسیله مورد علاقه کودک مانند پتو یا عروسک را همراه خود ببرید، دلیل رفتن نزد پزشک را برای او توضیح دهید، یک پزشک مهربان و خوش برخورد پیدا کنید، در اتاق انتظار کودک‌تان را سرگرم کنید و …
فوبیاهای مرتبط با غذا خوردن و روش‌های مقابله با آن
فوبیاهای غذا خوردن در کودکان زیر ۷ سال بسیار شایع هستند. آن‌ها به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال برخی از کودکان نسبت به غذاهای جدید فوبیا دارند، بعضی از کودکان نگران هستند که در هنگام بلع غذا دچار خفگی شوند، برخی نسبت به یک بافت خاص غذایی فوبیا دارند و غیره. این فوبیا می‌تواند به سوء تغذیه، وسواس شدید و مشکلات دیگر منجر شود. بنابراین لازم است تحت پیگیری و درمان قرار گیرد. روش‌های مقابله با فوبیاهای مرتبط با غذا خوردن عبارتند از درمان شناختی – رفتاری، تکنیک مواجهه و دارو درمانی.
