اختلالات خواب چیست و چگونه درمان می شود؟

به طور کلی، هر فردی باید ۷ الی ۸ ساعت مفید در طول شبانه‌روز به مغز خود استراحت بدهد و بخوابد؛ وقتی ساعت و میزان خواب شبانه به هم می‌ریزد، پای اختلال خواب و عوارض آن به زندگی باز خواهد شد.

اختلالات خواب، شرایطی هستند که بر توانایی خوب خوابیدن به‌طور منظم تأثیر می‌گذارند، این اختلالات چه در اثر یک مشکل سلامتی ایجاد شوند، چه به‌خاطر استرس بیش‌ازحد باشد، روزبه‌روز شایع‌تر می‌شوند.طبیعی است که فر برخی از شبها در هنگام خواب با مشکل روبرو شود، اما طبیعی نیست که مرتباً شبها از خواب بیدار شود و یا در طول روز احساس خواب آلودگی کنید.

اختلالات خواب ، زیاد یا کم خوابیدن، پریدن از خواب، نرفتن به مرحله خواب عمیق و سخت به خواب رفتن است. با توجه به نوع اختلال خواب، افراد ممکن است به‌سختی به‌خواب بروند و در طول روز به‌شدت احساس خستگی کنند. کمبود خواب می‌تواند روی انرژی، خلق‌وخو، تمرکز و سلامت کلی تأثیر منفی بگذارد.

یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.

علت اختلال در خواب

یکی از مهم ترین دلایل اختلال در خواب ،افسردگی و استرس است که اگر این افسردگی و استرس کنترل و درمان نشود، می‌تواند عامل مهمی برای کابوس های شبانه، حرف زدن و راه رفتن در خواب، شب ادراری کودکان ناشی از ترس و … باشد. این مشکل ممکن است هم در بزرگسالان اتفاق بیفتد و هم در کودکان و علائم و عوارض آن گروه های سنی مختلف را درگیر می‌کند. در ادامه دلایل مهم و اصلی اختلال در خواب را اشاره می کنیم:

آلرژی و مشکلات تنفسی

یکی از دلایل اختلال خواب، آلرژی و مشکلات تنفسی می باشد. انواع مختلف از آلرژی‌ ها، سرماخوردگی و عفونت‌ های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند نفس کشیدن را در هنگام شب دشوار کنند. بنابراین، ناتوانی در تنفس به هر شکلی که باشد ( از طریق بینی ) هم می‌تواند باعث مشکلات خواب و از دست رفتن کیفیت آن شود.

تکرر ادرار شبانه

یکی دیگر از دلایل اختلال خواب به خصوص در کودکان، تکرر ادرار می باشد.این مشکل می تواند به به دلایل مختلفی مثل مصرف بیش از حد مایعات، عدم تعادل هورمونی، ترس و استرس و حتی فوبیا از تاریکی و … اتفاق بیفتد.اگر فرد در تکرر ادرار خود با خونریزی روبرو شد حتما باید به پزشک مراجعه کند.

درد مزمن و التهاب مفاصل

اگر فرد در نقطه ای از بدنش درد و التهاب داشته باشد، مثلا دندان درد ویا آرتروز داشته باشید همین درد باعث می شود که نتواند راحت بخوابد. این یک نشانه جدی است؛ از شایع ترین درد های مزمن شبانه، آرتروز، سندروم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا (سندروم درد اسکلتی – عضلانی مزمن)، التهاب روده، سر درد و کمر درد است که می‌تواند باعث اختلال و بی نظمی در خواب شبانه شود.

استرس و اضطراب

یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.

علائم اختلالات خواب

علائم و نشانه های اختلال خواب با توجه به نوع این اختلالات در افراد مختلف متفاوت می باشد. همچنین در شرایطی که اختلالات خواب در اثر یک بیماری یا عامل زمینه‌ای دیگر به وجود آمده باشد، ممکن است علائم آن تغییر کند .اما علائم کلی اختلالات خواب عبارتند از:

مشکل در به خواب رفتن یا خواب ماندن

ضعف و خستگی در طول روز

میل شدید به چرت زدن در طول روز

بدخلقی، زودرنجی و اضطراب

حواس‌پرتی و عدم تمرکز

افسردگی

کاهش یا افزایش وزن

اختلال در خواب

انواع اختلالات خواب چه هستند؟

اختلال خواب هم مثل هر بیماری دیگری انواع مختلف دارد؛ مثلا ممکن است شما کم خواب یا پر خواب شوید یا با کابوس های شبانه دست و پنجه نرم کنید. در ادامه انواع اختلالات خواب را اشاره می کنیم:

پاراسومنیاها یا خواب پریشی

پاراسومنیاها، گروهی از اختلالات خواب هستند که باعث حرکات و رفتارهای غیرطبیعی در هنگام خواب می‌شوند. از جمله این رفتارها می توان به راه رفتن در خواب؛حرف زدن در خواب؛ناله کردن در خواب؛کابوس‌های شبانه؛ شب‌ادراری؛ دندان قروچه یا فشردن فک‌ها روی هم می باشد.

آپنه‌ی خواب

آپنه‌ی خواب بروز وقفه‌های تنفسی در طول خواب است. این یک وضعیت پزشکی جدی است که باعث می‌شود، بدن اکسیژن کمتری دریافت کند و همچنین می‌تواند شما را در طول شب از خواب بیدار کند.

حمله خواب

حمله خواب یا نارکولپسی با حمله‌های مکرر خواب در طول روز مشخص می‌شود. یعنی شما به طور ناگهانی احساس خستگی شدید می‌کنید و بدون مقدمه ناگهان به خواب می‌روید. این عارضه می‌تواند باعث بروز فلج خواب یا همان بختک خواب نیز بشود که موجب می‌شود شما بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب قادر به حرکت کردن و فعالیت فیزیکی نباشید. اگرچه حمله خواب ممکن است به خودی خود اتفاق بیفتد، اما با بیماری‌های عصبی خاصی از قبیل اسکلروز چندگانه (ام اس) نیز ارتباط دارد.

بی خوابی

بی‌خوابی که به مشکل در به خواب رفتن یا پریدن از خواب اشاره دارد، یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب است.بی‌خوابی به ناتوانی در به خواب رفتن یا خواب ماندن گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند بعد از سفرهای هوایی و یا در اثر استرس، اضطراب، اختلالات هورمونی و بیماری‌های گوارشی به وجود بیاید. همچنین بی‌خوابی می‌تواند یکی از علائم مربوط به بیماری دیگری باشد. به طور کلی بی‌خوابی می‌تواند مشکلات بسیار زیادی را برای سلامتی و کیفیت زندگی فرد ایجاد کند .بی خوابی می تواند مشکلاتی مانند افسردگی،عدم تمرکز، بدخلقی،ضعف عملکرد در محیط کار یا تحصیل را برای فرد به وجود آورد.

این مشکل در بین جوانان و زنان بیشتر اتفاق می افتد و به سه نوع تقسیم می شود:

بی‌خوابی مزمن، هنگامی است که به طور مداوم و حداقل به مدت یک ماه اتفاق می‌افتد.

بی‌خوابی حدواسط، هنگامی است که به صورت دوره‌ای و گاه و بیگاه اتفاق می‌افتد.

بی خوابی موقتی که هر بار فقط چند شب ادامه پیدا می‌کند.

کم خوابی می تواند کوتاه مدت باشد که به کم خوابی حاد یا تعدیل کننده معروف است و می تواند از یک شب تا چند هفته ادامه داشته باشد. کم خوابی حتی می تواند طولانی مدت ادامه پیدا کند که به آن کم خوابی مزمن گفته می شود. فرد در کم خوابی مزمن حداقل سه شب در هفته به مدت یک ماه یا طولانی تر بروز پیدا می کند.

یکی دیگر از روش های درمان اختلال خواب ، تغییرات در سبک زندگی می باشد. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند کیفیت خواب شما را تا حد زیادی بهبود ببخشد؛ به‌خصوص هنگامی‌که به همراه درمان‌های پزشکی انجام شود.

سندروم پای بی‌قرار

یکی دیگر از انواع اختلالات خواب ، سندروم پای بی قرار است.این عارضه یعنی نیاز شدید به تکان دادن پاها. این نیاز گاهی‌اوقات با حس مورمور شدن و سوزش در پاها همراه است. درحالی‌که این علائم می‌توانند در طول روز اتفاق بیفتند، اما در شب بسیار بیشتر است.سندروم پای بی قرار با مشکلات خاصی مانند پارکینسون در ارتباط است.

چگونگی تشخیص اختلال خواب

برای تشخیص اختلال خواب ، بهتر است به پزشک مراجعه شود و با معاینه فیزیکی اطلاعاتی در مورد علائم و سابقه‌ی پزشکی جمع‌آوری کند.همچنین می تواند آزمایش های مختلفی را تجویز کند. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پلی‌سومنوگرافی (تست خواب): اولین آزمایش اختلالات خواب ، پلی سومنو گرافی و یا تست خواب می باشد.مطالعه‌‌ای مربوط به خواب است که سطوح اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی را ارزیابی می‌کند تا مشخص کند که آنها چگونه باعث اختلال در خواب می‌شوند.

الکتروانسفالوگرام:یکی دیگر از آزمایشات برای تشخیص اختلال خواب ، الکتروانسفالوگرام می باشد. آزمایشی که فعالیت الکتریکی را در مغز بررسی می‌کند و هرگونه مشکلات احتمالی مربوط به این فعالیت را شناسایی می‌کند.

آزمایش خون ژنتیک: نوع دیگر آزمایش اختلال خواب ، آزمایش خون ژنتیک می باشد.یک آزمایش خون که معمولا برای تشخیص نارکولپسی و سایر مشکلات سلامتی زمینه‌ای به‌کار می‌رود که ممکن است موجب بروز مشکلات خواب شوند.

این آزمایش‌ها می‌توانند در تعیین دوره‌ی درمان مناسب برای اختلالات خواب، بسیار ضروری باشند.

چگونگی درمان اختلالات خواب

درمان اختلالات خواب می‌تواند با توجه به نوع و علت زمینه‌ای آنها متفاوت باشد . برای درمان اختلالات خواب همان طور که گفته شد بهتر است که به پزشک مراجعه شود و پزشک هم با معاینه و انجام آزمایش ، بیماری را تشخیص دهد. علاوه بر پزشک برای درمان این مشکل می توان سبک زندگی را تغییر داد.

درمان پزشکی

همان طور که گفته شد یکی از راه های درمان این مشکل ، درمان پزشکی می باشد . در این روش پزشک می تواند با تجویز قرص های خواب آور؛ مکمل‌های ملاتونین؛ داروی آلرژی یا سرماخوردگی؛ داروهای مربوط به مشکلات سلامتی زمینه‌ای این اختلال را درمان کند . گاهی هم برای آپنه‌ی خواب، از دستگاه تنفس یا جراحی استفاده می کند، او همچنین برای دندان قروچه، محافظ دندانی را مورد استفاده قرار می دهد.

تغییرات سبک زندگی

همان طور که گفته شد یکی دیگر از روش های درمان اختلال خواب ، تغییرات در سبک زندگی می باشد. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند کیفیت خواب شما را تا حد زیادی بهبود ببخشد؛ به‌خصوص هنگامی‌که به همراه درمان‌های پزشکی انجام شود. برخی از تغییراتی که باید درنظرگرفته شود موارد زیر می باشد:

سبزیجات و ماهی بیشتر در رژیم غذایی‌ خود قرار دهید و مصرف قند و شکر را کاهش دهید

برنامه‌ی خواب منظم داشته باشید و نسبت به انجام آن پایبند باشید.

به وسیله ورزش کردن، اضطراب و استرس خود را کم کنید.

قبل از خواب مایعات و آب کمتری بخورید تا به خاطر ادرار مجبور نباشید که از خواب بیدار شوید.

مصرف کافئین را مخصوصا در در اواخر بعدازظهر یا شب کم کنید.

همچنین مصرف تنباکو و الکل را کاهش دهید

وعده‌های کم کربوهیدرات کوچک‌تر قبل از خواب بخورید.

خوابیدن و بیدار شدن در یک ساعت مشخص در هر روز نیز می‌تواند کیفیت خواب شما را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. درحالی‌که ممکن است در آخر هفته‌ها وسوسه شوید تا دیرتر از خواب بیدار شوید، اما این کار می‌تواند بیدار شدن و به‌خواب رفتن را در طول هفته‌ی کاری برای شما دشوارتر سازد.