شامپو یا صابون؛ کدام برای شستن مو بهتر است؟

آیا تا به حال شده که موهای خود را با صابون بشویید و در نهایت با زبری موها و خارش پوست سر مواجه شوید؟ در حالی که هم شامپو و هم صابون هر دو می‌توانند موهای شما را تمیز کنند، سؤالی که مطرح می‌شود این است که استفاده از صابون برای شستن موها کار درستی است یا خیر؟ اگر به‌دنبال پاسخ این سؤال می‌گردید و می‌خواهید بدانید که چرا شامپو در مقایسه با صابون برای موهای شما مناسب‌تر است، این مقاله را تا انتها بخوانید.
آیا استفاده از صابون برای مو مفید است؟

صابون یکی از متداول‌ترین شوینده‌ها است که به احتمال زیاد می‌توانید در هر خانه‌ای یک یا چند نمونه از آن را پیدا کنید. تاریخچه‌ی صابون‌سازی به ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و صابون از آن تاریخ تاکنون توسط بسیاری از مردم استفاده شده است. با این حال، برای درک تأثیر آن روی موها باید بدانیم که صابون چیست و چگونه ساخته می‌شود.

از نظر شیمیایی، صابون مخلوطی از نمک‌های سدیم و اسیدهای چرب است و طی فرآیندی به نام صابونی‌ شدن یا هیدرولیز چربی و روغن تولید می‌شود. صابون پاک‌کننده‌ای است که می‌تواند به‌‌طور مؤثر باکتری‌ها و سایر ناخالصی‌ها را از بین ببرد. اما چرا برای شستن موها ایدئال نیست؟ پاسخ این سؤال به قلیایی بودن صابون مربوط می‌شود.

صابون یک محصول قلیایی با pH بین ۹ تا ۱۰ است که برای از بین بردن آلودگی‌ها از روی پوست بسیار عالی است. روی پوست یک پوشش نازک اسیدی وجود دارد که از ورود باکتری‌ها به آن جلوگیری می‌کند. هنگامی که پوست با صابون تمیز می‌شود، پوشش اسیدی آن می‌تواند به‌سرعت به سطح pH طبیعی برگردد.

pH مو هم مثل پوست اسیدی بوده و بین ۴/۵ تا ۵/۵ است. pH اسیدی از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها روی مو و پوست سر جلوگیری می‌کند، اما بعد از استفاده از صابون نمی‌تواند به‌راحتی به سطح طبیعی برگردد. اگر موهای خود را با صابون بشویید، خواص قلیایی صابون تعادل pH مو را برهم می‌زند و آن را خشک، کدر و فوق‌العاده وز می‌کند. ماهیت قلیایی صابون همچنین می‌تواند کراتین موهای شما را از بین ببرد و درنتیجه آن را ضعیف و شکننده کند.
صابون چه تفاوتی با شامپو دارد؟

تفاوت صابون با شامپو

صابون‌ها در دمای اتاق جامد هستند. از این‌رو، تعداد و نوع موادی که می‌توان به آن‌ها اضافه کرد بسیار محدود است. در مقابل، شامپوها مایع هستند و این موضوع دست تولیدکنندگان را برای افزودن مواد بیشتر به فرمولاسیون آن‌ها باز می‌گذارد. برای مثال، می‌توان در ساخت آن‌ها از مواد نرم‌کننده که باعث نرمی و سلامت مو می‌شوند استفاده کرد.

شامپوها مواد پاک‌کننده‌ای هستند که برخلاف صابون‌ها هیچ بقایایی از خود روی موها باقی نمی‌گذارند. از سوی دیگر، صابون‌ها معمولا با هدف تمیز کردن مو طراحی و تولید نمی‌شوند. بنابراین اگرچه می‌توانید هر از گاهی از صابون برای شستن موهای خود استفاده کنید، اما باید به یاد داشته باشید که استفاده‌ی روتین از آن می‌تواند به موهای شما آسیب برساند.
اگر موهای خود را با صابون بشویید چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی موهای خود را با صابون می‌شویید، ممکن است موارد زیر رخ دهند:
۱. باقی ماندن کف صابون روی موها

وقتی از آب سخت برای شستن موهای خود استفاده می‌کنید، صابون و مواد معدنی موجود در آب سخت با هم واکنش نشان می‌دهند و یک کف غلیظ و سفید رنگ ایجاد می‌کنند که به کف صابون معروف است. از آنجا که کف صابون در آب نامحلول است، به‌راحتی از روی موها شسته نمی‌شود و با تشکیل یک لایه‌ی نازک باعث می‌شود موها کدر و کثیف به نظر برسند.

شامپوی بدون سولفات چیست و برای چه کسانی مناسب است؟

۲. درماتیت سبورئیک

همان‌طور که گفته شد، صابون به‌دلیل ماهیت قلیایی خود روغن طبیعی پوست سر را از بین می‌برد و به‌شدت آن را خشک می‌کند. در صورت ادامه‌ی استفاده، ممکن است صابون به التهاب و مشکلات دیگری مانند شوره‌ی سر، درماتیت سبورئیک و حتی اگزما منجر شود.

درماتیت سبورئیک یک بیماری التهابی پوستی است که می‌تواند افراد را در هر سنی گرفتار کند. آب سخت و کف صابون در ترکیب با یکدیگر باعث تشدید درماتیت سبورئیک می‌شوند. اگر به اگزما یا درماتیت سبورئیک مبتلا هستید، از استفاده از صابون برای شستن موهای خود اجتناب کنید.
۳. موهای خشک و شکننده

خشکی موها در اثر استفاده از صابون

درست مانند پوست سر، استفاده از صابون می‌تواند به موهای شما هم آسیب جدی وارد کند. برخلاف شامپوها، صابون‌ها برای مو ساخته نشده‌اند و نمی‌توانند آن‌ها را با ملایمت تمیز کنند. صابون‌ها موهای شما را خشک، وز و شکننده می‌کنند، چون کراتین و روغن طبیعی مو را از بین می‌برند.

چگونه از عوارض ناشی از شست‌وشوی مو با صابون جلوگیری کنیم؟

اگر ترجیح می‌دهید موهای خود را با صابون بشویید، برای جلوگیری از عوارض جانبی آن نکات زیر را رعایت کنید:
۱. از نرم‌کننده استفاده کنید

زبری و گره خوردن مو مهم‌ترین عارضه‌ی جانبی استفاده از صابون است. برای جلوگیری از این عارضه، همیشه بعد از شست‌وشوی مو با صابون از یک نرم‌کننده‌ی مناسب استفاده کنید و یک بار در هفته استفاده از ماسک نرم‌کننده‌ی مو را در برنامه‌ی خود قرار دهید. نرم‌کننده‌ها گره‌ی موها را باز می‌کنند و آن‌ها را نرم و سالم نگه می‌دارند.
۲. از مالش شدید موها خودداری کنید

از مالیدن بیش از حد صابون به موها، به خصوص انتهای آن‌ها، اجتناب کنید. مالیدن صابون روی موهای بلند باعث گره خوردن آن‌ها می‌شود.
۳. موهایتان را با مخلوط آب و سرکه آبکشی کنید

صابون‌ها بقایایی روی موها به جا می‌گذارند که آن‌ها را کثیف و چرب نشان می‌دهد. این مشکل به‌خصوص زمانی ایجاد می‌شود که از آب سخت برای آبکشی موهای خود استفاده کنید. خوشبختانه، استفاده از مخلوط آب و سرکه به متعادل کردن pH موهای شما و رفع این مشکل کمک می‌کند. دو قاشق غذاخوری سرکه‌ی سفید را با یک لیتر آب مخلوط و موهای خود را با آن آبکشی کنید.

اگر پوست سرتان بیش از حد حساس است، می‌توانید یک قاشق عسل به مخلوط فوق اضافه کنید. همچنین، به جای این مخلوط می‌توانید موهای خود را با آب مقطر بشویید. معمولا بوی سرکه از بین می‌رود، اما اگر می‌خواهید مطمئن شوید که بوی سرکه نمی‌دهید، در انتها موهای خود را با آب تمیز آبکشی کنید.
از چه صابون‌هایی می‌توانید برای شستن مو استفاده کنید؟

بهترین صابون برای شستن موها

در حالی که صابون‌های معمولی موهای شما را زبر و خشک می‌کنند، بعضی از آن‌ها برای شستن موها طراحی شده‌اند. شامپو بارها (شامپوهای جامد) با مواد پاک‌کننده‌ی‌ طبیعی مانند شیکاکای (shikakai) و آملا یا انگور فرنگی هندی (amla) ساخته می‌شوند و ممکن است حاوی مواد مرطوب‌کننده باشند تا موها را نرم و سالم نگه دارند. هر محصولی که انتخاب می‌کنید، مطمئن شوید که برای جنس موی شما مناسب است و می‌تواند مشکلات آن را برطرف کند.