۱۰ نوشیدنی مفید و مضر برای سوزش معده که باید بشناسید

سوزش معده زمانی اتفاق می‌افتد که اسفنکتر تحتانی مری (دریچه‌ی بین مری و معده) ضعیف یا ناکارآمد می‌شود و اسید معده به داخل مری برمی‌گردد. در صورتی که این مشکل هر از گاهی اتفاق بیفتد به آن «رفلاکس اسید» می‌گویند، اما اگر مزمن و طولانی‌مدت باشد به‌عنوان «بیماری رفلاکس معده به مری» (GERD) شناخته می‌شود. درمان سوزش معده اغلب شامل مصرف دارو، اصلاح سبک زندگی و تغییر رژیم غذایی است. شواهد نشان می‌دهد که نوشیدنی‌ها تاثیر زیادی روی علائم این بیماری دارند.

بهترین نوشیدنی برای سوزش معده چیست؟

نوشیدنی‌های زیر نه‌تنها باعث سوزش سر دل نمی‌شوند، بلکه می‌توانند به کاهش علائم آن کمک کنند:

۱. آب

نوشیدن آب برای حفظ سلامتی حیاتی است. آب به حرکات دستگاه‌ی گوارش و هضم غذا کمک می‌کند. به‌علاوه‌، تحقیقات نشان داده‌اند که باعث پاکسازی اسید موجود در مری می‌شود، از رفلاکس اسید پس از صرف غذا جلوگیری می‌کند و در درمان سرفه‌ی ناشی از GERD نقش دارد. pH آب هفت است، یعنی این نوشیدنی نه اسیدی است و نه قلیایی، بلکه خنثی است.

۲. شیر کم‌چرب یا بدون چربی

شیر پرچرب اسفنکتر تحتانی مری را شل می‌کند و با کاهش تحرک معده باعث می‌شود غذا برای مدت زمان بیشتری در معده‌ باقی بماند. درنتیجه، بعد از مصرف آن ممکن است علائم رفلاکس تشدید شود. در مقابل، شیر کم‌چرب یا بدون چربی مثل یک بافر موقت بین پوشش معده و اسید معده عمل می‌کند و باعث تسکین سوزش سر دل می‌شود.

ماست کم‌چرب هم گزینه‌ی خوبی برای رفع سوزش سر دل است، چون مثل شیر خواص تسکین‌دهنده دارد. همچنین حاوی پروبیوتیک‌هایی است که به هضم غذا کمک می‌کنند.

۳. آب سبزیجات و میوه‌های غیراسیدی

هنگامی که از نوشیدنی های مفید برای سوزش معده صحبت به میان می‌آید، لازم است به سبزیجات و میوه‌ها هم اشاره کرد. آب سبزیجات و میوه‌های اسیدی مثل گوجه‌فرنگی، پرتقال و آناناس باعث تحریک مری می‌شود و سوزش سر دل را بدتر می‌کند. بنابراین در صورت ابتلا به این بیماری، بهتر است از آب سایر سبزیجات و میوه‌ها مانند کلم، هویج، کرفس، گرمک، گلابی و آلوئه‌ورا استفاده کنید.

۴. دمنوش گیاهی

دمنوش‌ها به‌دلیل آب زیادی که دارند می‌توانند به رقیق شدن اسید معده کمک کنند. بهترین دمنوش برای سوزش معده شامل موارد زیر است:

دمنوش زنجبیل: زنجبیل خواص ضدالتهابی دارد، فشار واردشده روی اسفنکتر تحتانی مری را کاهش می‌دهد و به تخلیه‌ی معده کمک می‌کند.
دمنوش ریشه‌ی شیرین بیان: شیرین بیان پوشش مخاطی مری را تقویت و از مری در برابر اسید معده محافظت می‌کند.
دمنوش بابونه: بابونه خواص ضدالتهابی دارد و به همین دلیل از دمنوش آن می‌توان به‌عنوان بهترین نوشیدنی برای سوزش معده نام برد.

برای تهیه‌ی دمنوش، یک قاشق چای‌خوری از گیاهان فوق را داخل یک لیوان آب داغ بریزید. اگر از برگ یا گلبرگ گیاه استفاده ‌کنید، دمنوش شما بعد از پنج تا ۱۰ دقیقه آماده است. در صورتی که به‌سراغ ریشه‌ی گیاه بروید، آماده شدن دمنوش به ۱۰ تا ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد. در صورت تمایل می‌توانید کمی عسل به دمنوش خود اضافه کنید. عسل خاصیت ضدالتهابی دارد و التهاب مری را کاهش می‌دهد.

بعضی از گیاهان ممکن است روی بیماری‌های شما تاثیر منفی داشته باشند یا اثربخشی داروها را تغییر دهید. قبل از اینکه دمنوش خاصی را به رژیم غذایی خود بیفزایید، با پزشک درباره‌ی فواید و عوارض آن مشورت کنید. همچنین توصیه می‌شود از مصرف دمنوش نعنا بپرهیزید، چرا که این گیاه باعث تشدید علائم رفلاکس می‌شود.

۵. شیر گیاهی

برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز یا کسانی که با مصرف محصولات لبنی دچار سوزش معده می‌شوند، شیر گیاهی مثل شیر سویا، شیر نارگیل، شیر جو دوسر و شیر بادام گزینه‌ی خوبی است. چرا که این محصولات معمولا در مقایسه با لبنیات حیوانی چربی کمتری دارند.

به یاد داشته باشید که به بعضی از نوشیدنی‌های غیرلبنی و شیرهای گیاهی ماده‌ای به‌نام کاراگینان (Carrageenan) اضافه می‌شود که می‌تواند به بروز علائم گوارشی مانند نفخ و التهاب منجر شود. در صورت ابتلا به رفلاکس اسید، بهتر است از مصرف محصولات حاوی این افزودنی اجتناب کنید.

۶. آب نارگیل

از آب نارگیل شیرین‌نشده هم می‌توان به‌عنوان بهترین نوشیدنی برای سوزش معده نام برد. آب نارگیل منبع خوب الکترولیت‌های مفید مانند پتاسیم است. همچنین به حفظ تعادل pH در بدن کمک می‌کند که این برای کنترل رفلاکس اسید بسیار مهم است.

بدترین نوشیدنی برای سوزش معده

بعضی از نوشیدنی‌ها ممکن است سوزش سر دل را تشدید کنند. اگر با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنید یا می‌خواهید از بروز آن جلوگیری کنید، از مصرف نوشیدنی‌های زیر بپرهیزید:

۱. نوشیدنی‌های کافئین‌دار

قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین به‌عنوان محرک‌های سوزش سر دل شناخته می‌شوند. اعتقاد بر این است که کافئین اسفنکتر تحتانی مری را شل می‌کند و باعث بدتر شدن رفلاکس اسید می‌شود. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که نتایج تحقیقات درباره‌ی ارتباط بین کافئین و سوزش معده ضد و نقیض است.

در یک مطالعه، محققان ارتباط بین مصرف قهوه، چای، نوشابه، شیر، آب و آبمیوه را با علائم رفلاکس در زنانی که سابقه‌ی ابتلا به GERD را نداشتند بررسی کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که نوشیدن ۶ سروینگ قهوه، چای و نوشابه در روز باعث افزایش علائم رفلاکس می‌شود و جایگزین کردن ۲ سروینگ از این نوشیدنی‌ها با آب به کاهش علائم کمک می‌کند. با این حال، در مطالعه‌ی دیگری مشاهده شد که هیچ ارتباطی بین مصرف چای و قهوه با علائم رفلاکس وجود ندارد.

۲. آب بعضی از میوه‌ها و سبزیجات

مرکبات محرک سوزش سر دل هستند، چون فشار اسفنکتر تحتانی مری را کاهش می‌دهند، تخلیه‌ی معده را به تعویق می‌اندازند و باعث می‌شوند غذا برای مدت طولانی در معده باقی بماند. از سوی دیگر، غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی حاوی اسید سیتریک هستند که می‌تواند پوشش مری را تحریک کند. گاهی اوقات، اسید سیتریک به‌عنوان طعم‌دهنده به بعضی از نوشیدنی‌ها اضافه می‌شود. بنابراین، قبل از خرید این محصولات لازم است برچسب آن‌ها را به‌دقت بخوانید.

از بدترین نوشیدنی‌ها برای سوزش معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آب پرتقال
آب لیموترش
آب گریپ‌فروت
آب نارنگی
آب آناناس
آب گوجه‌فرنگی

۳. نوشیدنی‌های گازدار

نوشابه و سایر نوشیدنی‌های گازدار باعث تشدید سوزش سر دل می‌شوند. در چند مطالعه مشاهده شده است که بین مصرف نوشیدنی‌های گازدار و افزایش خطر ابتلا به رفلاکس ارتباط وجود دارد، چرا که این محصولات باعث نفخ می‌شوند و فشار واردشده روی اسفنکتر تحتانی مری را افزایش می‌دهند. با این حال، نتیجه‌ی تحقیقات قطعی نیست. برای مثال، محققان در یک مطالعه نتوانستند هیچ ارتباطی بین مصرف نوشیدنی‌های گازدار و GERD پیدا کنند.

۴. الکل

به افراد مبتلا به سوزش سر دل توصیه می‌شود از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزند، چرا که الکل روی اسفنکتر تحتانی مری تاثیر می‌گذارد و باعث رفلاکس اسید می‌شود.

زمان مراجعه به پزشک

اگر علائم رفلاکس اسید با تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی برطرف نشد، با پزشک صحبت کنید. در صورت مشاهده‌ی علائم زیر هم لازم است به پزشک مراجعه کنید:

کاهش وزن ناخواسته
درد قفسه‌ی سینه
از دست دادن اشتها
حالت تهوع یا استفراغ
مدفوع خونی یا مدفوع سیاه و قیر مانند

اگر رفلاکس اسید یا GERD درمان نشود، عوارض زیادی ایجاد می‌کند، مثل ازوفاژیت (التهاب مری) و مری بارت (تغییر بافت پوششی مری که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد).

کلام پایانی

به یاد داشته باشید که هیچ ۲ نفری شبیه‌ی هم نیستند. نوشیدنی‌ای که برای یک نفر مفید است احتمال دارد برای شما مشکل‌ساز باشد. از سوی دیگر، ممکن است بعضی از افراد با مصرف بعضی از نوشیدنی‌ها دچار سوزش معده شوند، اما بدن شما بتواند آن‌ها را بدون مشکل تحمل کند. در بیشتر موارد، شما باید با آزمون و خطا بهترین و بدترین نوشیدنی برای سوزش معده خود را پیدا کنید. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که اکثر افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند از آب، شیر کم‌چرب، شیر گیاهی، آب نارگیل و دمنوش زنجبیل استفاده کنند.