اندازۀ باورنکردنی تخم «فیل‌مرغ»؛ جانوری که هزار سال قبل منقرض شد

تخم شترمرغ امروزه رکورد بزرگترین تخم پرنده در جهان را دارد؛ اما تا هزار سال قبل اوضاع کاملا متفاوت بود. در آن زمان در ماداگاسکار پرنده‌ای زندگی می‌کرد که اندازۀ تخم‌هایش باعث می‌شد تخم شترمرغ بسیار کوچک به نظر برسد.

تخم پرنده‌ها اندازه‌ها و طعم‌های مختلفی دارند، کافیست از هر کسی که طعم تخم پنگوئن را چشیده بپرسید (البته وقتی که طعم وحشتناک آن از دهان‌شان خارج شده باشد).

بزرگترین تخم‌هایی که امروزه هنوز هم آن‌ها را می‌بینیم، متعلق به شترمرغ است. بزرگ‌ترین تخم ثبت‌شده‌ی شترمرغ، وزن قابل‌توجه ۲.۵۸۹ کیلوگرم (معادل تقریبی وزن یک گربه کوچک خانگی) را داشت. اما پرندگانی بوده‌اند که تخم‌شان از این هم سنگین‌تر بوده است.

در کتاب «پرندگان: زندگی آن‌ها، رفتار آن‌ها، دنیای آن‌ها» توضیح داده شده: «تخم‌های متوسط شترمرغ حدود ۱۵ سانتی‌متر طول و ۱۳ سانتی‌متر عرض دارند و وزن آن تنها ۱.۴ درصد وزن ماده تخم‌گذار است. این رقم برای چنین پرنده بزرگی، به شکل غیرمعمولی پایین است.»

دیوید اتنبرو، مستندساز بریتانیایی یک تخم فیل‌مرغ را که در موزه نگهداری می‌شود در دست گرفته است.

برای نمونه، یک پرنده ماده «کیوی» تخم‌هایی می‌گذارد که وزن‌شان ۱۵ تا ۲۲ درصد وزن بدن ماده است.

اما از نظر بزرگترین تخم‌هایی که تا به حال گذاشته شدند، این عنوان به «فیل‌مرغ» (Aepyornis maximus) می‌رسد که تا حدود ۱۰۰۰ سال پیش در جزیره ماداگاسکار زنده بود. طبق کتاب رکوردهای جهانی گینس، این پرندگان تخم‌هایی به طول ۳۳ سانتی‌متر می‌گذاشتند و این تخم‌ها می‌توانستند حدود ۸.۵ لیتر مایع را در خود نگه دارند.

فیل‌مرغان بیش از ۴۵۰ کیلوگرم وزن داشتند، بنابراین شاید تعجب‌آور نباشد که تخم‌هایشان اینقدر سنگین باشد. اما تخم آن‌ها هنوز، حتی برای یک چشم آموزش‌دیده، بیش از حدِ تصور بزرگ به نظر می‌رسند. سال ۲۰۱۸، موزه علوم بوفالو متوجه شد در کلکسیونش یک تخم واقعی ۱.۵ کیلوگرمی وجود دارد که پیش‌تر تصور میشد از گچ ساخته شده است.

کاترین لیکاک، مدیر کلکسیون‌ها، آن زمان در بیانیه‌ای گفت: «آثار و نمونه‌های گمشده، پنهان یا به اشتباه شناسایی‌شده در موزه‌هایی که قرن‌هاست در حال جمع کردن کلکسیون هستند، غیرعادی نیست و ما از کشف مجدد این تخم کمیاب در کلسیون‌مان هیجان‌زده هستیم. انجمن علوم طبیعی بوفالو از سال ۱۸۶۱ جمع‌آوری را آغاز کرده و همانطور که ما کار مراقبت از کلکسیون را انجام می‌دهیم، همیشه چیزهای بیشتری برای یادگیری و کشف وجود دارد.»

حجم این تخم (تقریباً معادل ۱۵۰ تا ۱۸۰ تخم‌مرغ) شگفت‌انگیز است، اما شاید همین وزن در انقراض نهایی این گونه نقش داشته است. این تخم‌ها برای انسان‌ها بیش از حد جذاب بودند، حتی شواهدی از پوسته‌های آن‌ها که در اردوگاه‌های انسان‌های باستانی یافت شده که نشان می‌دهد انسان‌ها آن‌ها را دزدیده و برای غذا می‌پختند. این پرنده حدود ۱۰۰۰ سال پیش، به دلیل تغییر زیستگاه و شکار منقرض شد و عنوان بزرگترین تخم جهان را برای شترمرغ به ارث گذاشت.