۷ فایده‌ی مهم فیزیوتراپی در دوران بارداری

بارداری زمان انتظار و امید است، زیرا مشتاقانه منتظر آمدن فرزند کوچک خود هستید. بارداری همچنین به صورت کلی بدن شما را تغییر می‌دهد و این تغییرات می‌تواند منجر به علائم ناخوشایندی مانند درد در دوران بارداری شود. با این وجود راه‌هایی برای کاهش این درد وجود دارد. فیزیوتراپی در دوران بارداری فواید زیادی دارد که در این مقاله به توضیح آن می‌پردازیم.

بارداری چگونه بر بدن مادر تأثیر می‌گذارد؟

مشکلات شایع دوران بارداری

بارداری بر بسیاری از قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد. برخی از بزرگترین تغییراتی که می‌تواند باعث ایجاد درد در دوران بارداری شود، به شرح زیر است.

انبساط رحم: وقتی که جنین رشد می‌کند، رحم مادر برای سازگاری با آن منبسط می‌شود. این انبساط می‌تواند منجر به درد شکم، کشاله‌ی ران، ران و کمر شود.
افزایش فشار روی بدن: فشار سر در حال رشد نوزاد به لگن می‌تواند منجر به کمر درد و درد استخوان لگن شود. اگر رحم به عصب سیاتیک فشار وارد کند، ممکن است دچار درد سیاتیک شوید. این درد از باسن یا پایین کمر به پایین ساق پا منتقل می‌شود. فشار وارد شده توسط نوزاد همچنین می‌تواند به مثانه و عضلات کف لگن فشار بیاورد که در نهایت ممکن است منجر به بی‌اختیاری ادرار شود.
تغییر در وزن و شکل بدن: شکم در حال رشد می‌تواند به ستون فقرات فشار وارد کند و باعث قوز کمر شود. در برخی موارد می‌تواند منجر به کمردرد در دوران بارداری شود. افزایش وزن همچنین می‌تواند استرس را بر روی زانوها افزایش دهد.
کلسیم بدن: در دوران بارداری نیاز مادر به کلسیم افزایش می‌یابد. در برخی از افراد کاهش کلسیم می‌تواند منجر به اسپاسم عضلانی و گرفتگی پاها شود.
تورم: تغییرات هورمونی ناشی از بارداری می‌تواند منجر به تورم مچ پا و دست شود و تحرک را کاهش دهد.
تغییرات هورمونی: در دوران بارداری هورمون‌هایی به نام ریلکسین و پروژسترون ترشح می‌شود که باعث شل شدن مفاصل و رباط‌هایی می‌شود که استخوان‌ها را در کنار هم نگه داشته است. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است درد در ناحیه باسن یا کمر را تجربه کنید.

آیا فیزیوتراپی در دوران بارداری بی‌خطر است؟

بله، فیزیوتراپی قبل از تولد نوزاد برای کاهش دردهای بارداری بی‌خطر و موثر است. اما توجه داشته باشید که یک فیزیوتراپ با‌تجربه در زمینه‌ی بارداری پیدا کنید تا حرکات را به درستی انجام دهید و آسیبی به شما و نوزاد وارد نشود.

۷ فایده‌ی فیزیوتراپی در دوران بارداری

شرکت در جلسات فیزیوتراپی در دوران بارداری می‌تواند به روش‌های مختلفی به کاهش درد کمک کند. در طول مشاوره‌ی اولیه، فیزیوتراپ پیش از زایمان اهدافی را برای درمان تعیین می‌کند و یک برنامه‌ی درمانی شخصی برای شما تجویز می‌کند. در ادامه به توضیح برخی از فواید فیزیوتراپی در دوران بارداری می‌پردازیم.

۱. تسکین کمر درد

کمردرد در دوران بارداری

همان طور که قبلا توضیح داده شد، کمر درد در دوران بارداری می‌تواند به دلیل تغییر در وضعیت بدن و فشار وارد شده به ستون فقرات ایجاد شود. شکم در حال رشد می‌تواند ستون فقرات را از حالت نرمال خارج کند و باعث درد در شانه‌ها، گردن و کمر شود. تقریباً برای یک سوم افراد باردار این مشکل ممکن است حتی پس از تولد نوزاد ادامه یابد. فیزیوتراپ‌ها می‌توانند از درمان‌های دستی ستون فقرات برای بازگرداندن ستون فقرات به حالت نرمال و کاهش درد استفاده کنند. فیزیوتراپ‌ها همچنین شما را در انجام درست تمرینات خاص برای تقویت عضلات راهنمایی می‌کنند. برای افزایش اثربخشی می‌توانید این تمرینات را در طول هفته در خانه ادامه دهید.

یک بررسی سیستماتیک از ۱۲۸۴ مقاله‌ی انجام شده توسط مجله‌ی ارتوپدی و ورزشی فیزیوتراپی به این نتیجه رسید که تمرین و حرکات ورزشی مناسب در دوران بارداری که توسط فیزیوتراپ تجویز می‌شود می‌تواند درد کمر و احتمال تداوم این علائم را پس از زایمان کاهش دهد.

۲. بازیابی قدرت عضلانی

حدود ۸۳ درصد از افراد در طول دوره‌ی بارداری یا ۱۲ ماه پس از زایمان دچار «دیاستازیس رکتی» می‌شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عضلات شکم به دلیل فشار وارده به آن‌ها در دوران بارداری از هم جدا شوند. علائم مرتبط با دیاستازیس رکتی عبارتند از:

برآمدگی بالای ناف یا زیر ناف
احساس نرمی یا ژله مانند در نزدیکی ناف
هنگامی که عضلات شکم خود را منقبض می‌کنید، عضلات به صورت مخروطی یا گنبدی شکل ظاهر می‌شوند.
مشکل در بلند کردن اجسام یا راه رفتن
درد لگن، درد مفصل ران یا کمردرد
وضعیت بدنی ضعیف
بی‌اختیاری ادرار هنگام عطسه، خنده یا سرفه
یبوست

درمان دیاستاز رکتی معمولاً از طریق تقویت عضلات شکم با ورزش صورت می‌گیرد. فیزیوتراپ‌ها تمریناتی را برای کمک به بازیابی قدرت عضلانی و کاهش علائم دیاستازیس رکتی توصیه می‌کنند.

۳. زایمان راحت‌تر

شرکت در جلسات فیزیوتراپی در دوران بارداری می‌تواند به آمادگی بدن برای زایمان کمک کند. تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند قدرت و انعطاف‌پذیری شما را افزایش دهند، بنابراین زایمانی راحت‌تر خواهید داشت. علاوه بر این ماساژ پرینه توسط فیزیوتراپ می‌تواند به کشش راحت‌تر ناحیه‌ی بین واژن و مقعد کمک کند و خطر پارگی در هنگام زایمان واژینال را کاهش دهد. هنگام زایمان بیوفیدبک نیز می‌تواند برای مادر مفید باشد. متخصصان فیزیوتراپی با استفاده از الکترومیوگرافی (EMG) می‌توانند تعیین کنند که در هنگام زایمان چه وضعیتی برای شما مفیدتر است. این روش نیاز به اپیدورال و عوارض احتمالی آن را کاهش می‌دهد.

۴. کوتاه شدن زمان ریکاوری زایمان

ورزشکاران پس از رقابت برای بازیابی انرژی و قدرت عضلات، رباط‌ها، تاندون‌ها و مفاصل خود به حمایت نیاز دارند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ که در مجله‌ی Science Advances منتشر شد، نشان داد که انرژی مصرف شده توسط مادران شیرده و دوندگان ماراتن تقریبا با هم برابر است. زایمان نیز اتفاق بسیار مهمی است و درست مانند یک ورزشکار، در دوران بارداری و پس زایمان به حمایت نیاز دارید. فیزیوتراپی در دوران بارداری و بعد از آن می‌تواند به شما کمک کند. با انجام تمرینات منظم برای تقویت عضلات، ستون فقرات و تمرینات تحرک و انعطاف پذیری می‌توانید زمان ریکاوری زایمان را کوتاه کنید.

۵. کاهش اختلال در عملکرد عضلات کف لگن

عضلات کف لگن گروهی از عضلات هستند که از مثانه و اندام‌های تناسلی حمایت می‌کنند. در دوران بارداری این ماهیچه‌ها کشیده شده و ضعیف‌تر می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد از افراد در دوران بارداری اختلال عملکرد کف لگن را تجربه می‌کنند و بسیاری دیگر پس از زایمان به آن دچار می‌شوند. برخی از علائم اختلال عملکرد کف لگن شامل موارد زیر است.

بی‌اختیاری ادرار استرسی
مشکلات تخلیه‌‌ی کامل مثانه
افزایش ادرار
احساس درد در دنبالچه، کمر، شکم یا لگن
درد هنگام مقاربت جنسی
مشکلات روده
افتادگی اندام لگن، زمانی که مثانه یا رحم می‌افتد و به واژن فشار وارد می‌کند.

فیزیوتراپی در دوران بارداری می‌تواند به تقویت عضلات لگن و کاهش این دردها کمک کند. فیزیوتراپ تمرینات روزانه‌ای را برای تقویت این عضلات به شما توصیه می‌کند. در برخی موارد فیزیوتراپ تکنیک‌های دستی را برای تقویت تنش عضلانی انجام می‌دهد. بیوفیدبک نیز در درمان اختلال عملکرد کف لگن موثر است.

۶. بهبود خواب

فواید فیزیوتراپی در بارداری

به طور کلی ۷۶ درصد از افراد باردار در طول هفت ماه اول بارداری کمبود خواب، کیفیت خواب پایین، احساس خواب آلودگی در طول روز و بیدار شدن مکرر در شب را تجربه می‌کنند. در ماه هشتم این مقدار به ۸۴ درصد افزایش می‌یابد. مشکلات خواب ناشی از بارداری می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. یکی از دلایل اصلی آن تغییر شکل بدن است. شکم در حال رشد وضعیت خوابیدن را دچار مشکل می‌کند. به همین دلیل است که پزشکان اغلب استفاده از یک بالش گوه‌ای در پشت کمر و بالش دیگری بین زانوها را در دوران بارداری توصیه می‌کنند. فیزیوتراپی در دوران بارداری همچنین می‌تواند در رفع مشکلات خواب بسیار موثر باشد. وضعیت مناسب ستون فقرات می‌تواند فشار را کاهش دهد و به شما کمک کند در موقعیت راحت‌تری استراحت کنید. ورزش همچنین باعث می‌شود راحت‌تر به خواب بروید.

۷. کاهش سایر علائم بارداری

فیزیوتراپی در دوران بارداری با یک برنامه‌ی درمانی مناسب می‌تواند بسیاری از این دردها را برطرف کند. اگر به دلیل تورم، درد یا شل شدن مفاصل تحرک خود را از دست داده‌اید، فیزیوتراپی می‌تواند از طریق ورزش و حرکات خاص به شما کمک کند. دردهای اسکلتی عضلانی نیز با تمرینات و درمان‌های مناسب بهبود می‌یابد. حتی مشکلاتی مانند سوزش سر دل و حالت تهوع نیز ممکن است با اصلاح انحراف ستون فقرات کاهش یابد. به عبارت ساده‌تر فیزیوتراپ می‌تواند به عنوان یکی از اعضای مهم تیم مراقبتی شما در طول بارداری و بعد از آن به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید و فعالیت‌های روزانه‌ی خود را از سر بگیرید.

کلام آخر

دوران بارداری و زایمان مشکلاتی مانند درد کمر، لگن و مشکلات خواب را به همراه دارد. اما با چندین روش می‌توانید این دردها و علائم دوران بارداری و پس از آن را کاهش دهید. یکی از این روش‌ها مراجعه به یک فیزیوتراپ است. در واقعا فیزیوتراپ با انجام حرکات خاص و ورزشی به کاهش دردهای ناشی از بارداری کمک زیادی می‌کند.
ا