۱۹ حقیقت و باور اشتباه درباره‌ی یبوست که باید بدانید

به کاهش اجابت مزاج یا دفع مدفوع سفت و خشک «یبوست» می‌گویند. یبوست هر از گاهی برای همه‌ی افراد اتفاق می‌افتد، اما بعضی از مردم یبوست مزمن را تجربه می‌کنند که می‌تواند در کارهای روزانه‌ی آن‌ها اختلال ایجاد کند. درمان سریع یبوست مزمن تا حد زیادی به علت بروز آن بستگی دارد. با این حال، در بعضی موارد، علت آن هرگز پیدا نمی‌شود.

درباره‌ی یبوست حقایق و باورهای اشتباه‌ی زیادی وجود دارد که دانستن آن‌ها به شما در رفع این مشکل شایع کمک می‌کند. برای اینکه با این حقایق و باورهای اشتباه آشنا شوید، تا انتهای مقاله‌ی امروز همراه‌ی ما بمانید.

۱. باید هر روز اجابت مزاج داشته باشید

خیر. انسان‌ها با هم متفاوت هستند. بعضی از افراد روزی سه بار اجابت مزاج دارند و بعضی دیگر سه بار در هفته. بیشتر افراد یک بار در روز اجابت مزاج دارند، اما تا زمانی که احساس خوبی دارید اشکالی ندارید که چند روز این موضوع به تعویق بیفتد.

اگر کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته باشید، به یبوست مبتلا هستید و اگر اجابت مزاج به کمتر از یک بار در هفته برسد، یبوست شما شدید است.

چند بار در روز باید اجابت مزاج داشته باشیم؟

۲. یبوست باعث تولید سموم می‌شود

بعضی از افراد بر این باورند که یبوست باعث می‌شود بدن مواد سمی موجود در مدفوع را جذب کند که این موضوع به بروز بیماری‌های مختلف مانند آرتریت (بیماری مفصلی)، آسم و سرطان روده‌ی بزرگ منجر می‌شود. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مدفوع در تولید سم نقش دارد یا پاکسازی روده‌ی بزرگ، مصرف ملین یا تنقیه بتواند از سرطان یا سایر بیماری‌ها جلوگیری کند.

۳. برای درمان سریع یبوست فقط به فیبر بیشتری نیاز دارید

بیشتر مردم فیبر کافی دریافت نمی‌کنند. بنابراین، ایده‌ی خوبی است که مصرف میوه، سبزی، غلات کامل و سایر غذاهای گیاهی را افزایش دهید. اما فیبر به‌تنهایی نمی‌تواند مشکل شما را حل کند. اگر همراه با فیبر آب کافی ننوشید، نه‌تنها یبوست درمان نمی‌شود، بلکه ممکن است شدیدتر هم بشود.

فیبر را به‌تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا بدنتان به آن عادت کند. اگر بعد از افزایش مصرف فیبر همچنان یبوست دارید، ممکن است عامل دیگری مثل بیماری یا عوارض جانبی داروها در بروز آن نقش داشته باشد.

۴. آدامسی که می‌بلعید ممکن است در روده گیر کند

این ادعا صحیح است، اما فقط در موارد نادر و بیشتر در کودکان کم سن و سال اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات، بلعیدن مقدار زیادی آدامس توده‌ای تشکیل می‌دهد که دستگاه‌ی گوارش را مسدود می‌کند (به‌خصوص اگر آن را با سایر مواد غیرقابل هضم مانند دانه‌ها ببلعید). انسداد می‌تواند باعث یبوست شود. اما در بیشتر مردم، آدامس مانند سایر غذاها از دستگاه‌ی گوارش عبور می‌کند و از آن خارج می‌شود.

۵. مسافرت کردن باعث یبوست می‌شود

یبوست در سفر

بله. سفر برنامه‌ی روزانه و رژیم غذایی شما را تغییر می‌دهد. بنابراین، وقتی از خانه دور هستید، مقدار زیادی آب بنوشید و سعی کنید فعالیت بدنی کافی داشته باشید. برای مثال، وقتی منتظر پرواز خود هستید راه بروید و در سفرهای جاده‌ای حرکات کششی انجام دهید. علاوه بر این، لازم است از نوشیدن الکل بپرهیزید و میوه و سبزی بخورید. ذکر این نکته ضروری است که در بعضی از مناطق به‌دلیل پیشگیری از بیماری باید از خوردن سالاد و سایر غذاهای خام خودداری کنید.

۶. خلق و خو روی یبوست تأثیر دارد

بله. افسردگی ممکن است باعث یبوست شود یا آن را بدتر کند. کاهش استرس از طریق مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند کمک‌کننده باشد. طب فشاری یا ماساژ شیاتسو هم مفید است. ماساژ شکم باعث شل شدن عضلات حمایت‌کننده‌ی روده می‌شود که این به اجابت مزاج شما کمک می‌کند.

۷. اجتناب از اجابت مزاج ضرری ندارد

آیا در محل کار خود به‌قدری مشغول هستید که نمی‌توانید به‌موقع به سرویس بهداشتی بروید؟ تأخیر در اجابت مزاج می‌تواند شما را از نظر جسمی آزار ‌دهد و در بروز یبوست یا بدتر شدن آن نقش داشته باشد.

بعضی از افراد متوجه می‌شوند که سیگنال‌های اجابت مزاج بعد از صرف صبحانه یا سایر وعده‌های غذایی قوی‌تر است و باید در این زمان‌ها برای رفتن به سرویس بهداشتی وقت بگذارند. با این حال، فرقی ندارد که چه زمانی به اجابت مزاج نیاز دارید. نکته‌ی مهم این است که به سیگنال‌های بدنتان بپاسخ دهید.

۸. داروهای شما می‌توانند علت یبوست باشند

بله. بعضی از داروهای ضددرد، ضدافسردگی، کاهنده‌ی فشار خون و بیماری پارکینسون با یبوست مرتبط هستند. درباره‌ی مشکلات خود با پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک بتواند نوع داروی شما را تغییر دهد.

مکمل‌های کلسیم و آهن هم می‌توانند مشکل‌ساز باشند، به‌ویژه اگر چیزهای دیگری هم مصرف کنید که روی اجابت مزاج تأثیر منفی داشته باشند.

۹. همه فیبرها یکسان هستند

خیر. ۲ نوع فیبر وجود دارد که از بعضی جهات با هم متفاوت هستند. فیبر نامحلول به مدفوع حجم می‌دهد و به عبور سریع‌تر آن از روده کمک می‌کند. نان و پاستای تهیه شده با غلات کامل از منابع فیبر نامحلول هستند. فیبر محلول که در آب حل می‌شود، می‌تواند کلسترول و قند خون را کاهش دهد. این نوع فیبر در لوبیا و نخود وجود دارد.

۱۰. آلو خشک برای درمان سریع یبوست مفید است

بله. این میوه‌ی خشک کوچک به‌دلیل تأثیری که روی یبوست دارد، از شهرت زیادی برخوردار است. آلو خشک سرشار از فیبر نامحلول و همچنین سوربیتول (یک نوع ملین طبیعی) است. کودکانی که این میوه را دوست ندارند می‌توانند از آب آلو یا مخلوط آب آلو با آب سایر میوه‌ها استفاده کنند.

۱۱. افزایش مصرف آب کمک کننده است

درمان سریع یبوست با نوشیدن آب

بله. نوشیدن آب کافی مدفوع را نرم نگه می‌دارد و یبوست را کاهش می‌دهد. شما می‌توانید آب را از نوشیدنی‌های مختلف یا غذاهای غنی از آب مانند میوه‌ها و سبزیجات دریافت کنید. اگر یبوست دارید، از الکل و کافئین دوری کنید. چون هر ۲ ماده اثر دیورتیک (ادرارآور) دارند و باعث کاهش آب بدن می‌شوند.

۱۲. ورزش در درمان سریع یبوست مؤثر است

بله. بی‌تحرکی بیش از حد احتمال ابتلا به یبوست را افزایش می‌دهد. پس از خوردن یک وعده‌ غذای حجیم، حداقل یک ساعت صبر کنید تا بدن شما آن را هضم کند، سپس ورزش کنید. چند بار در روز ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پیاده‌روی کنید. تمرینات سخت‌تر هم برای پیشگیری از یبوست مفیدند. نه تنها دستگاه‌ی گوارش شما، بلکه تمام اندام‌هایتان از ورزش کردن سود می‌برند.

۱۳. نوشیدن قهوه راه‌ی حل خوبی برای درمان یبوست است

خیر. کافئین می‌تواند عضلات دستگاه‌ی گوارش شما را تحریک کند تا منقبض شوند و درنتیجه اجابت مزاج اتفاق بیفتد. اما از آنجا که کافئین باعث کم‌آبی بدن می‌شود، استفاده از آن مفید نیست. اگر یبوست دارید، از آن اجتناب کنید یا قهوه‌ی بدون کافئین بنوشید.

۱۴. پاکسازی روده‌ی بزرگ برای درمان سریع یبوست مفید است

خیر. تنقیه و شست‌وشوی کولون (روده‌ی بزرگ) مواد زائد بدن را از بین می‌برد، اما این راهکارها برای پیشگیری یا درمان یبوست مفید نیستند. در حقیقت، تنقیه می‌تواند در افراد سالمند باعث یبوست شود. شست‌وشوی کولون هم ممکن است به روده‌ی بزرگ آسیب برساند و به مشکلات دیگری منجر شود. قبل از امتحان کردن این روش‌ها حتما با پزشک مشورت کنید.

۱۵. ملین‌ها فورا اثر می‌کنند

خیر. اثربخشی محصولات مختلف با هم متفاوت است. یک شیاف ممکن است در عرض یک ساعت اثر کند، در حالی که برای اثربخشی یک ملین حجم‌دهنده ممکن است به چند روز زمان نیاز باشد یا ملین‌های محرک بعد از چند ساعت عمل می‌کنند.

از ملین‌ها برای مدت طولانی استفاده نکنید، چون ممکن است به مشکلات گوارشی دیگری مبتلا شوید. اگر نیاز دارید بیش از ۲ هفته از ملین استفاده کنید، حتما درباره‌ی آن با پزشک مشورت کنید.

۱۶. نرم‌کننده‌های مدفوع یک نوع ملین هستند

بله. آن‌ها به مدفوع اجازه می‌دهند آب بیشتری جذب کند که این به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند. چون مدفوع نرم‌تر راحت‌تر دفع می‌شود. مانند سایر ملین‌ها، شما باید فقط برای مدت کوتاهی از نرم‌کننده‌های مدفوع استفاده کنید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد.

۱۷. روغن کرچک دوای هر دردی است

درمان سریع یبوست با روغن کرچک

خیر. این ملین قوی یکی از داروهای طب سنتی است که باید درباره‌ی مصرف آن با پزشک مشورت کنید. مانند سایر ملین‌ها، نباید از روغن کرچک برای مدت طولانی استفاده کنید. چون جذب مواد مغذی و بعضی از داروها را برای بدن دشوارتر می‌کند. به‌علاوه، زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند به اعصاب، بافت و عضلات روده‌ آسیب برساند که این موضوع ممکن است باعث یبوست شود.

۱۸. یبوست به‌طور طبیعی با افزایش سن اتفاق می‌افتد

خیر. سالمندان بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به یبوست هستند. اما یبوست بخش طبیعی پیری نیست و از سوی دیگر ممکن است در دوران جوانی هم رخ دهد. این مشکل شایع گوارشی در اغلب موارد جدی نیست و معمولا برای مدت زیادی طول نمی‌کشد. با این حال، اگر تغییر سبک زندگی و درمان‌ خانگی به رفع آن کمک نکرد، باید به پزشک مراجعه کنید.

۱۹. داشتن مدفوع خونی طبیعی است

خیر. وجود خون در مدفوع همیشه جدی نیست. اما اگر این اتفاق افتاد، باید فورا با پزشک تماس بگیرید. خون قرمز روشن معمولا از هموروئید (بواسیر) یا آنال فیشر (شقاق یا پارگی در دیواره‌ی مقعد) ناشی می‌شود. یبوست و زور زدن در هنگام اجابت مزاج هم می‌تواند دلیل آن باشد.

وجود خون یا لخته‌های خونی سیاه و قیر مانند اغلب به این معنی است که منشاء خونریزی به قسمت‌های بالاتر دستگاه‌ی گوارش برمی‌گردد. در صورت مشاهده‌ی چنین علامتی باید به‌دنبال درمان اورژانسی باشید.

کلام پایانی

در بیشتر موارد، اصلاح سبک زندگی، افزایش مصرف غذاهای گیاهی، نوشیدن آب و ورزش به درمان سریع یبوست کمک می‌کند. اما اگر این راهکارها مؤثر نبودند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت مشکل شما را تشخیص دهد و درمان مناسب را شروع کند.