۱۰ میکروب شایع و خطرناک و روش‌های جلوگیری از ابتلا به آن‌ها

میکروب‌ها، ارگانیسم‌هایی هستند که تنها با استفاده از میکروسکوپ می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد و شامل باکتری‌ها، قارچ‌ها، پارازیت‌ها و ویروس‌ها می‌شوند. میکروب به طور معمول با بیماری‌های عفونی مرتبط بوده و در نتیجه بسیاری از افراد تلاش می‌کنند تا جایی که امکان دارد از گرفتن و پخش «میکروب‌ها» جلوگیری کنند. با این حال، تمام میکروب‌ها علت نگرانی نیستند. به عنوان مثال، روده‌ی انسان به طور معمول شامل ۳۰۰ تا ۵۰۰ گونه‌ی مختلف باکتری است، بسیاری از این باکتری‌ها حتی به افراد در حفظ سلامتی کمک می‌کنند. اما آنچه که در این مطلب قصد داریم به بررسی آن بپردازیم، میکروب‌هایی هستند که باید از آن‌ها دوری کنیم.

۱. باکتری استافیلوکوکوس آورئوس

استافیلوکوکوس آورئوس که به طور معمول به آن «استاف» می‌گویند، می‌تواند به انواع مختلفی از عفونت‌ها در انسان‌ها منجر شود. بیشتر عفونت‌های استاف، پوست و بافت‌های نرم را تحت تأثیر قرار می‌دهند و باعث تشکیل آبسه‌ی پر از عفونت، تورم و سلولیتیس (نوعی عفونت باکتریایی است که پوست را درگیر می‌کند) می‌شوند. در چنین مواردی، علائم به طور کلی ملایم هستند و عفونت به طور معمول در عرض چند هفته بهبود پیدا می‌کند. با این حال، استافیلوکوکوس آورئوس می‌تواند عفونت‌های شدید خون (باکتریمی) یا ریه (پنومونی) را نیز سبب شود که هر دوی این عفونت‌ها علائم نگران کننده‌ای مانند تب و مشکل در تنفس را ایجاد می‌کنند.

استافیلوکوک اورئوس، یکی از موفق‌ترین باکتری‌های بیماری‌زاست، چراکه به عنوان ماده‌ی آنتی‌اکسیدان عمل کرده و موجب در امان ماندن در برابر رادیکال‌های آزاد اکسیژن می‌شود. رادیکال‌های آزاد اکسیژن توسط گلبول‌های سفید میزبان برای کشتن باکتری‌ها تولید می‌شوند که در این مورد، خیلی پاسخگو نیستند. به طور کلی افرادی که مشکوک به عفونت جدی استافیلوکوکوس هستند باید فورا به پزشک مراجعه کنند.

۲. باکتری اشریشیا کلای

اشریشیا کلای (یا E. coli) یک باکتری است که معمولاً در روده‌ی انسان‌ها و حیوانات یافت می‌شود. عفونت با اشریشیا کلای ممکن است عوارض معده‌ای شدیدی از جمله درد شکم، عفونت مجاری ادرار، اسهال خونی و حتی نارسایی کلیه را ایجاد کند. در بیشتر موارد، عفونت اشریشیا کلای به دلیل نوشیدن آب آلوده، شنا در آب آلوده، مصرف گوشت نیمه پخته یا لمس حیوانات آلوده انتقال پیدا می‌کند. اگرچه بیشتر موارد عفونت اشریشیا کلای جدی نیستند، برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی تهدید کننده را تجربه کنند.

بنابراین سعی کنید در تماس خود با حیوانات و مصرف گوشت آن‌ها بسیار مراقب باشید. البته در رابطه با این باکتری باید بگوییم که ساکن طبیعی روده‌ی انسان‌ها و حیوانات است اما نباید از آن‌جا به هر دلیلی به جای دیگر منتقل شود.

۳. باکتری سالمونلا

سالمونلا نوعی باکتری است که می‌تواند علائم شدید مسمومیت غذایی از جمله اسهال خونی، اسهال معمولی، تهوع، استفراغ، سرماخوردگی و سردرد را ایجاد کند. بیشتر عفونت‌های سالمونلا پس از مصرف گوشت یا محصولاتی نظیر تخم‌مرغ نیمه‌پخته رخ می‌دهند و در عرض چند روز بهبود می‌یابند. سالمونلا همچنین یکی از عمده‌ترین دلایل مسمومیت‌های غذایی است. باکتری این بیماری می‌تواند به صورت فعال در بدن دام و همچنین انسان زندگی کند. به صورت کلی این باکتری هم در روده‌ی حیوانات یافت می‌شود و از طریق مدفوع انتقال پیدا می‌کند. مثلا زمانی که مدفوع حیوانات به آب کشاورزی می‌رسد. همچنین بعد از خرد کردن گوشت مرغ باید حتما دست خود را بشویید چون آلوده به این باکتری است و می‌تواند سراسر خانه پخش شود.

به طور کلی، هر نوشیدنی و خوردنی خامی که از حیوانات به دست بیاید می‌تواند مستعد حضور سالمونلا باشد که شامل گوشت، فراورده‌های لبنی غیرپاستوریزه مثل شیر، پنیر و غذاهایی مانند مرغ و غذاهای دریایی می‌شوند. همچنین باید بدانید که میوه، سبزی‌ها و دانه‌ها نیز ممکن است آلوده به باکتری سالمونلا شوند. در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی در مورد ابتلا به سالمونلا از طریق خوردن پسته، کره‌ی بادام‌زمینی، خیار و جوانه‌های گندم و یونجه به گوش رسیده است.

به صورت کلی این باکتری جدی نیست ولی کودکان و بزرگسالان با سیستم ایمنی ضعیف را بیشتر اذیت می‌کند که در صورت ابتلا باید به پزشک مراجعه کنید. به طور مشابه، برخی از سویه‌های سالمونلا می‌توانند منجر به تیفوس مرغی شوند که معمولا در کشورهای در حال توسعه، حتی باعث مرگ و میر هم می‌شود.

۴. میکروب استرپتوکوکوس نئومونیه

باکتری استرپتوکوکوس نئومونیه می‌تواند عفونت‌های متنوعی را از حالت خفیف گرفته تا شدید ایجاد کند. التهاب غیر تهاجمی این باکتری شامل عفونت‌هایی نظیر عفونت گوش، سینوزیت و برونشیت می‌شوند که عموماً علائمی خفیف ایجاد کرده و بعد از مدتی هم برطرف می‌شوند.

با این حال، استرپتوکوکوس نئومونیه می‌تواند عفونت‌های شدید و خطرناکی را ایجاد کند که برخی از آن‌ها حتی باعث مرگ می‌شوند. از جمله این موارد می‌توان به مسمومیت خونی (علائم و نشانه‌های این بیماری شامل تب، افزایش تپش قلب، افزایش میزان تنفس و سردرگمی هستند)، عفونت استخوان، پنومونی و مغز واژن (مننژیتیس) را ایجاد کند. این شرایط اورژانس‌های پزشکی هستند که نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارند. این بیماری در افراد بالغ به ویژه معتادان تزریقی، افراد با ضعف ایمنی، کودکان، افراد ناتوان و بیماران مرض قند شایعتر است.

۵. ویروس آنفولانزا

ویروس‌های آنفولانزا در سراسر جهان در حال گردش هستند و اپیدمی‌های فصلی و در موارد بسیار نادری مانند H1N1 (آنفولانزای خوکی)، پاندمی‌های جدید را ایجاد می‌کنند. آنفولانزای فصلی البته خیلی خطرناک نیست؛ اگرچه ممکن است علائم ناخوشایندی مانند سردرد، تب، سرفه، درد مفاصل، ملالت شدید و گلو درد را ایجاد کند. بیشتر مردم مبتلا به آنفولانزا پس از چند هفته بهبود پیدا می‌کنند چون توانسته‌ایم روش‌های کنترل و بهبود آن را بیابیم، اما در برخی از مواقع ممکن است افراد با بیماری‌های زمینه‌ای را بسیار درگیر کند.

برخی از گروه‌ها در خطر بالاتری در ابتلا به این بیماری قرار دارند، از جمله کودکان کوچک، سالمندان، زنان باردار، افراد با بیماری‌های مزمن و سیستم ایمنی ضعیف. اگر علائم شدید آنفولانزا را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی در همه‌ی موارد، مهم است که به بهداشت شخصی خود توجه کنید و شیوع عفونت‌ها را به حداقل برسانید. شست‌وشوی منظم دست‌ها، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها، مصرف مواد غذایی بهداشتی و رعایت بهداشت عمومی به عنوان تدابیر پیشگیرانه از ابتلا به آنفولانزا هر باکتری و ویروسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

۶. میکروب نوروویروس

نوروویروس یا ویروس نورواک که با نام ویروس استفراغ زمستانی هم شناخته می‌شود، مثل برخی از میکروب‌های این لیست، عامل ایجاد کننده‌ی بیماری‌های گوارشی مسری است و باعث التهاب معده و دیواره‌ی روده بزرگ می‌شود. این ویروس با اینکه شباهتی به آنفلوانزا ندارد، اما افراد آن را با نام آنفلوانزای معده به خاطر دارند. آنچه که سبب خطرناکی این ویروس می‌شود این است که حتی بعد از بهبود یافتن فرد مبتلا هم می‌تواند ابتلا پیدا کند تا به عنوان یکی از مسری‌ترین ویروس‌های این لیست شناخته شود.

به صورت کلی، نورو ویروس می‌تواند از طریق غذا یا نوشیدنی لمس‌شده توسط فرد آلوده وارد بدن شود. این ویروس می‌تواند به وسایلی مانند لوازم آشپزخانه و دستگیره‌ی در چسبیده یا از طریق افراد بیمار، غذا یا وسایل غذاخوری مانند قاشق و چنگال به سایر افراد منتقل شود. ویروس بعد از انتقال به بدن افراد، برای مدت دو هفته در معده می‌ماند که اگر در این میان به بیماری دیگری مبتلا شوید، مدت زمان درگیری می‌تواند بیشتر هم شود. البته مشکلات معده تنها علائم نوروویروس نیست. نورو ویروس می‌تواند باعث تب، درد عضلات و احساس ناخوشایند در افراد بیمار شود. رعایت بهداشت فردی، شستن میوه‌ها و سبزیجات قبل از مصرف و… بهترین روش برای جلوگیری از ابتلا به این ویروس است.

۷. میکروب کامپیلوباکتر

عفونت کمپیلوباکتر یکی از شایع‌ترین عفونت‌های موجود در سراسر جهان است که غالباً منجر به بروز اسهال و بیماری‌های مرتبط با آن می‌شود. طبق بررسی‌های صورت گرفته، این عفونت از طریق مصرف غذای آلوده وارد بدن می‌شود. در نتیجه‌ی همین خاصیت است که پزشکان توصیه می‌کنند تا جایی که امکان دارد از مصرف گوشت خام و حتی نیمه‌پخته خودداری کنید. البته امکان اینکه این باکتری در مدفوع حیوانات خانگی هم وجود داشته باشد زیاد است. بنابراین اگر حیوان خانگی دارید، مراقب باشید محل مدفوع آن کاملا خارج از خانه باشد.

علائم این بیماری معمولا ۲ الی ۵ روز پس از آلوده شدن فرد مبتلا بروز پیدا می‌کنند و در نتیجه این باکتری فرصت زیادی برای گسترش در بدن دارد. پس تا جایی که امان دارد، پس از مشاهده‌ی عوارضی نظیر اسهال یا اسهال خونی، دردهای شکمی، درد معده، تهوع، استفراغ، سردرد و تب، در صورت ادامه‌دار بودن به پزشک مراجعه کنید. خصوصا اگر گوشت خام زیاد مصرف می‌کنید یا از حیوانات خانگی نگهداری می‌کنید.

۸. میکروب روتاویروس

این میکروب، نمونه‌ی بارز ضرب‌المثل «فلفل نبین چه ریزه، بشکن ببین چه تیزه» است. یک دشمن کوچک اما فوق‌العاده قدرتمند که فرد مبتلا را تا مدت‌ها درگیر خود می‌کند. این ویروس مثل بسیاری از ویروس‌های دیگر در این لیست، مجرای روده را درگیر می‌کند و یکی از عوامل اصلی اسهال شدید در کودکان خردسال به حساب می‌آید. مهم‌تر اینکه سالانه منجر به مرگ صدها هزار نفر می‌شود.

متأسفانه در بسیاری از نقاط جهان، دسترسی به آب آشامیدنی تمیز بسیار کم است. همین موضوع سبب شده در این مناطق که آب‌ها غالبا آلوده هستند، ویروس‌هایی نظیر روتاویروس جولان دهند. این ویروس شدیدا مسری است و باعث عفون دستگاه گوارشی به خصوص در نوزادان می‌شود. یکی از دلایل آنفولانزای معده هم همین ویروس است. این ویروس علائمی نظیر استفراغ، اسهال، تب و درد شکمی دارد و از طریق مدفوع یک فرد آلوده به آن، دهان، مصرف آب و غذای آلوده، بهداشت ضعیف، تماس فیزیکی با شخص آلوده، مسافرت به محل‌هایی با بهداشت ضعیف و… منتقل می‌شود.

۹. میکروب متاپنوموویروس

میکروب متاپنومویروس انسانی (HMPV) یکی از ویروس‌های آزاردهنده محسوب می‌شود که باعث عفونت‌های تنفسی شده و بسیار شایع است. این ویروس عمدتا کودکان را در سن پنج سالگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم عفونت HMPV شامل آبریزش بینی، سرفه، سردرد و تب است. در برخی از مواقع کودکان ابتلا به این بیماری ممکن است علائمی از بیماری سینه‌پهلو را بروز دهند که یک وضعیت التهابی ریه است که عدمتا، کیسه‌های میکروسکپی هوا را درگیر می‌کند.

اگر آسم دارید، این میکروب می‌تواند وضعیت را برای شما بدتر کند. اما خوشبختانه در مقایسه با سایر التهاب‌ها و بیماری‌های تنفسی، این ویروس خیلی خطرناک نیست و در بسیاری از مواقع به راحتی قابل درمان است. از جمله عوارض این بیماری می‌توان به تب شدید، تنگی نفس، خستگی مزمن، میالژی (درد و سفتی در شانه و قسمت بالایی کمر یا نواحی باسن) و آبریزش بینی اشاره کرد؛ بهترین روش برای کنترل این بیماری، رعایت بهداشت فردی است.

۱۰. ویروس سرماخوردگی

تعداد زیادی میکروب می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند. از جمله این میکروب‌ها می‌توان به رینوویروس و ویروس سنسیتیال تنفسی (RSV) اشاره کرد. رینوویروس یک بیماری با فعالیت در دمای ۳۳ تا ۳۵ درجه است؛ در نتیجه به راحتی در بینی تکثیر شده و باعث ایجاد سرماخوردگی به خصوص در کودکان می‌شود. البته این ویروس خیلی خطرناک نیست و می‌توان در خانه هم با آن مقابله کرد. اما در برخی از مواقع به خاطر اینکه فرد مبتلا، یک سری بیماری زمینه‌ای هم دارد، ممکن است این بیماری برایش خطرناک و حتی کشنده باشد.

شاید باور نکنید اما هیچ درمان قطعی برای سرماخوردگی وجود ندارد و فقط می‌توان آن را در صورت ابتلا کنترل کرد. اینطور نیست که شما یک دارو مصرف کنید و دیگر به آن مبتلا نشوید. از جمله داروهایی که شما در زمان ابتلا به سرماخوردگی مصرف می‌کنید می‌توان به مسکن برای کنترل دردهای ناشی از سینوزیت و داروهایی برای کنترل آبریزش بینی، بهبود التهاب گلو و… اشاره کرد. افراد برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری باید کمتر در معرض باد سر قرار بگیرند و از خود در برابر سرما مراقبت کنند.