کلاژن چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

کلاژن غنی‌ترین پروتئینی است که در بدن وجود دارد و با افزایش سن میزان کلاژن سازی بدن کمتر می‌شود. کلاژن انواع مختلفی دارد که هر کدام از این پروتئین نقش مهمی در حفظ سلامت بدن دارند

کلاژن چیست؟

کلاژن در ساختار مو، پوست، ناخن، استخوان‌ها، رباط‌ها و تاندون‌های بدن وجود دارد. به کمک کلاژن ما قادر به حرکت، خم شدن و کشش بدن هستیم. همچنین این پروتئین نقش ویژه‌ای در درخشش مو و شفافیت پوست و ناخن‌ها دارد. افزایش سن و میزان استرس، تاثیر بسیار زیادی بر روند کلاژن‌سازی در بدن می‌گذارد.

کلاژن مانند چسبی است که بخش‌ها و بافت‌های مختلف بدن را یک‌پارچه در کنار هم قرار می‌دهد. به‌طور کلی کلاژن‌ پروتئینی است که بافت بخش‌های مختلف بدن را تشکیل می‌دهد.

این نوع پروتئین از آمینو اسیدهای گلایسین، پرولین، هیدروکسی پرولین و آرژنین تشکیل شده است. رشد عضلانی و سلامت مفاصل تا حدودی به ترکیب آمینو اسیدها در کلاژن مربوط است که در جای دیگری یافت نمی‌شود.
کلاژن یک ساختار مهم برای پوست است. این پروتئین، ۳۰٪ کل پروتئین بدن و ۷۰٪ پروتئین پوست را تشکیل می‌دهد و به پوست کمک می‌کند تا رنگ، لطافت، درخشش و استحکام داشته باشد. لایه دوم پوست، دِرْم، که پایه و اساس پوست را تشکیل می‌دهد، در کشش و انعطاف‌پذیری پوست دخیل است و منبع اصلی این پروتئین در پوست می‌باشد.
چند نوع کلاژن وجود دارد؟

دست‌کم ۱۶ نوع کلاژن در بدن وجود دارد که نوع ۱ و ۲ و ۳ و ۴، انواع اصلی هستند. نقش این کلاژن‌ها عبارت است از:

نوع ۱: ۹۰ درصد کلاژن‌ بدن را تشکیل می‌دهد، از بافت بسیار فشرده‌ی فیبر ساخته شده است و بافت پوست، استخوان، تاندون، غضروف فیبری، دندان و بافت‌های هم‌بند را تشکیل می‌دهد.
نوع ۲: از بافت‌های فیبر با فشردگی کمتر ساخته شده است و در غضروف‌های کشسان که مفصل‌ها را دربر می‌گیرند، یافت می‌شود.
نوع ۳: بافت ماهیچه‌ها، اندام‌ها و رگ‌ها را تشکیل می‌دهد.
نوع ۴: به فرایند تصفیه کمک می‌کند و در لایه‌های پوست یافت می‌شود.

کمبود کلاژن چه عوارضی دارد؟

هر چه سن ما بالاتر می‌رود، تولید این پروتئین کاهش می‌یابد؛ در نتیجه، پوست خاصیت لاستیکی خود را از داده و شکننده می‌شود. علاوه بر این، موها نیز رنگ خود را از داده، مفاصل دیگر انعطاف پذیر نیستند و ممکن است استخوان‌ها هم تراکم خود را از دست بدهند. از این رو لازم است تا قبل از تحلیل رفتن و کاهش مقدار کلاژن بدن، سعی در تقویت آن داشته باشیم.
چطور کلاژن سازی کنیم؟

از طریق روش‌های مختلف می‌توانیم به تولید کلاژن کمک کنیم که در ادامه توضیح دادیم:

منابع مغذی طبیعی: مواد غذایی حاوی ویتامین C، گوشت، غذاهای دریایی، لبنیات، حبوبات، جوانه‌ی گندم، کلم و مارچوبه.
مصرف مکمل: پرطرفدارترین انواع مکمل کلاژن «هیدرولایزد کلاژن» و «ژلاتین» هستند.

دریافت پیش نیازهای ساخت کلاژن در بدن، در یک رژیم غذایی متعادل، می‌تواند کلاژن‌های از دست رفته را جبران نماید.
چه عواملی باعث تخریب کلاژن می‌شوند؟

عواملی که باعث تخریب این پروتئین مهم می‌شوند، عبارتند از:

شکر و کربوهیدرات های تصفیه‌شده: شکر قابلیت خودترمیمی کلاژن‌ را مختل می‌کند. تاجایی‌که می‌توانید میزان مصرف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده را کاهش بدهید.
نور آفتاب بیش‌ازاندازه: پرتو فرابنفش باعث کاهش تولید کلاژن‌ می‌شود. خود را بیش‌ازاندازه در معرض نور آفتاب قرار ندهید.
سیگار: سیگار کشیدن هم تولید کلاژن را کاهش می‌دهد. این کار بر فرایند درمان و بهبود زخم ها تأثیر می‌گذارد و منجر به ایجاد چین‌ و چروک می‌شود.
برخی بیماری‌های خودایمنی: مانند بیماری لوپوس نیز باعث تخریب این پروتئین می‌شوند.

حرف پایانی

همانطور که خواندید کلاژن فراوان‌ترین پروتئین بدن ما و یکی از مواد اصلی تشکیل‌دهنده‌ی استخوان، ماهیچه‌ها، غضروف‌ها، تاندون‌ها و پوست است. با گذر عمر و افزایش سن، میزان تولید کلاژن در بدن و همچنین کیفیت آن کاهش می‌یابد. نشانه‌ی آشکار این تغییر در پوست و با کاهش قوام و انعطاف‌پذیری‌ آن ظاهر می‌شود.