کشف مقبره تحوتموس دوم؛ باستان‌شناسان پس از صد سال اولین آرامگاه یک فرعون را یافتند
کشف مقبره تحوتموس دوم؛ باستان‌شناسان پس از صد سال اولین آرامگاه یک فرعون را یافتند
مقبره تحوتموس دوم، فرعونی که حدود ۳۵۰۰ سال پیش حکومت می‌کرد، در غرب دره پادشاهان کشف شد؛ اما جسدی در آن وجود ندارد.
مقبره تحوتموس دوم، فرعونی که با ملکه حتشپسوت ازدواج کرده بود و حدود ۳۵۰۰ سال پیش بر مصر حکومت می‌کرد، در غرب دره پادشاهان کشف شد. وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این اولین کشف مقبره یک فرعون از زمان کشف مقبره توت‌عنخ‌آمون در سال ۱۹۲۲ است.»
برخلاف مقبره توت‌عنخ‌آمون، مقبره تازه کشف‌شده عمدتا خالی است و جسدی در آن قرار ندارد. در بیانیه آمده است که باستان‌شناسان متوجه شدند مقبره مدت کوتاهی پس از دفن تحوتموس دوم به زیر آب رفت و اثاث قبر به مکان دیگری منتقل شد.
پیرس لیترلند، مصرشناس دانشگاه کمبریج و یکی از رهبران گروهی که مقبره را پیدا کردند، در ایمیلی به لایوساینس نوشت: «مقبره مورد سرقت قرار نگرفته؛ ولی کل موارد تدفینی آن منتقل شده است.»
باستان‌شناسان اولین‌بار مقبره را در اکتبر ۲۰۲۲ پیدا کردند، اما در کاوش‌های اواخر ۲۰۲۴ و اوایل ۲۰۲۵ بود که پژوهشگران سفالی را که نام تحوتموس دوم روی آن‌ها حک شده بود، تجزیه‌وتحلیل کردند و آن مکان را به‌عنوان مقبره فرعون موردنظر شناسایی کردند. لیترلند گفت: «یکی از قطعات سفالی برچسبی داشت که نشان می‌داد حاوی ناترون است که برای مومیایی‌کردن استفاده می‌شد. این امر تایید می‌کند دفن ابتدا در این محل صورت گرفته است.»
مقبره حدود ۲۹ متر طول دارد و دارای اتاق دفنی به ابعاد ۵٫۳ در ۵٫۲ در ۳٫۴ متر است. لیترلند اشاره کرد ممکن است مقبره‌ی کشف‌نشده‌ی دیگری وجود داشته باشد که اشیاء پس از سیل به آنجا منتقل شده است. یک مومیایی دفن‌شده در مخفیگاهی در محوطه‌ی دیر البحری که در آن نزدیکی قرار دارد، از سوی برخی مصرشناسان تحوتموس دوم درنظر گرفته شده است. با‌این‌حال، این مومیایی ممکن است خیلی پیرتر از تحوتموس دوم بوده باشد (احتمالا در زمان مرگ ۴۰ سال داشته) و مومیایی او و مقبره دوم ممکن است جای دیگری دست‌نخورده وجود داشته باشد.
شوهر و برادر حتشپسوت
اطلاعات زیادی درمورد حکومت تحوتموس دوم وجود ندارد. به‌گزارش موزه ملی تمدن مصر، مدت زمان حکومت او مورد بحث است و گفته می‌شود کمتر از پنج سال بوده است. با‌این‌حال، برخی از محققان معتقدند دوران حکومت تحوتموس دوم بسیار طولانی‌تر بوده و موزه هنر متروپولیتن نیویورک برآورد کرده که وی از حدود ۱۴۹۲ تا ۱۴۷۹ پیش از میلاد حکومت می‌کرد.
سوابق تاریخی حاکی از آن است که تحوتموس دوم در دوران سلطنت خود، شورشی را در نوبه، منطقه‌ای در جنوب مصر کنونی و شمال سودان که در آن زمان تحت کنترل مصر بود، سرکوب کرد. اسناد تاریخی همچنین به این موضوع اشاره دارند که او به شرق مدیترانه لشکرکشی کرد و تا سوریه امروزی پیش رفت.
شاید تحوتموس دوم بیشتر به دلیل ازدواج با خواهر ناتنی خود حتشپسوت مشهور باشد. پس از مرگ این فرعون، حتشپسوت به‌عنوان فرعون زن به سلطنت رسید.
کشف هیجان‌انگیز
کارشناسان به کشف جدید واکنش‌های متفاوتی نشان دادند؛ برخی آن را تحسین و برخی با شک و تردید به آن نگاه کرده‌اند. فیلیپ تاترکا، استاد مصرشناسی در مؤسسه فرهنگ‌های مدیترانه‌ای و شرقی آکادمی علوم لهستان در ایمیلی به لایوساینس، کشف مقبره تحوتموس دوم را هیجان‌انگیز توصیف کرد و گفت این یافته، بینش‌هایی درمورد تاریخچه دره پادشاهان و محوطه‌های دفن مجاور ارائه می‌دهد.
تاترکا خاطرنشان کرد که مدت‌هاست دانشمندان درباره این موضوع بحث می‌کنند که اولین فرعونی که در «دره پادشاهان» دفن شد، چه کسی بوده است. این دره، گورستانی باشکوه بود که فراعنه بعد از کنار گذاشتن ساخت مقبره در هرم‌ها، از آن برای دفن خود استفاده کردند. تاترکا افزود این بحث همچنان ادامه دارد؛ به‌طوری که برخی پژوهشگران حتشپسوت و برخی دیگر تحوتموس یکم را به عنوان نخستین فرعونی که در دره پادشاهان دفن شده، معرفی می‌کنند.
همه موافق نیستند که مقبره جدید به یک فرعون تعلق داشته باشد. توماس اشنایدر، استاد مصرشناسی و مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه بریتیش کلمبیا می‌گوید برای نسبت‌دادن مقبره تازه کشف‌شده به تحوتموس دوم، به شواهد بیشتری نیاز است. او همچنین اشاره می‌کند که مقبره در منطقه‌ای قرار دارد، که هیچ فرعونی در آن دفن نشده است. به همین دلیل، اگر این مقبره واقعاً متعلق به یک فرعون باشد، اتفاقی غیرمنتظره و عجیب خواهد بود.
اشنایدر می‌گوید چندین مکان به عنوان مقبره احتمالی تحوتموس دوم در دره پادشاهان پیشنهاد شده‌اند. او معتقد است احتمال بیشتری وجود دارد که تحوتموس دوم داخل خود دره دفن شده باشد.
آیدان دادسون، استاد مصرشناسی در دانشگاه بریستول بریتانیا، قانع شده که مقبره به تحوتموس دوم تعلق دارد و می‌گوید: «عالی است که آن‌ها معتقدند اکنون مالکیت این مقبره را تأیید کرده‌اند. همان زمانی که مقبره در سال ۲۰۲۲ کشف شد، فکر می‌کردیم متعلق به او باشد، اما اکنون به‌نظر می‌رسد این موضوع قطعی شده باشد.»
