ویروس پاندمی بعدی از آمریکا می‌رسد؟

وزارت کشاورزی آمریکا تحت فشار دانشمندان برای انتشار داده‌های بیشتر درباره شیوع‌های اخیر ویروس H5N1 در میان گاوهای اهلی در این کشور شمار بزرگی از توالی‌های ژنتیکی این ویروس را به طور آنلاین منتشر کرد.

دسترسی به این ۲۳۹ توالی ژنتیکی به دانشمندان کمک خواهد کرد تا دریابند که آیا این ویروس خطرناک دارای جهش‌هایی شده است که امکان انتقال آسانتر آن را میان پستانداران فراهم کنند و نیز اینکه آیا این تغییرات ژنتیکی از گاوی به گاوی دیگر و از گله‌ای به گله دیگر انتشار می‌یابند یا نه.

علاوه بر این توالی‌های ویروس‌های آنفلوانزای H5N1 به دست آمده از گاوهای دچار عفونت، توالی‌های ویروس‌های H5N1 به دست آمده از گربه‌ها، مرغ‌ها، یک راسوی آمریکایی، یک راکون، زاغ‌های آمریکایی، توکای سیاه و یک غاز هم منتشر شده است.

البته کارشناسان می‌گویند آنچه تاکنون منتشر شده است، داده‌های خامی هستند که بسیار سودمند هستند، اما تجزیه و تحلیل آنها بوسیله دانشمندان در سراسر جهان مدتی طول خواهد کشید و هنوز روشن نیست که آیا توالی‌های ژنتیکی انتشاریافته ویروس‌ها از نمونه‌های گردآوری‌شده در نقاط زمانی گوناگون در دوره شیوع به دست آمده‌اند یا نه.

ذرات ویروس H5N1 ( به رنگ طلایی) در کشت سلول‌های پستانداران
گاوهای اهلی آخرین طعمه‌های ویروس H5N1

وزارت کشاورزی آمریکا در ۲۵ مارس (۴ فروردین) دچار شدن گاوهای شیری در ایالت تگزاس را به ویروس H5N1 تأیید کرد و این اعلام باعث نگرانی دانشمندانی شده است که پیشرفت این ویروس را در سراسر جهان و سرایت آن به گونه‌های پستانداران را دنبال می‌کردند. تا به حال، گاو در میان حیواناتی نبوده که دچار عفونت با این ویروس شده باشد.

وزارت کشاورزی آمریکا در ابتدا شماری از توالی‌های ژنتیکی ویروس‌ها را منتشر کرد که ظاهراً همه از همان شیوع ابتدایی در تگزاس گرفته شده بودند. اما بعداً ابتلای ۳۲ گله در هشت ایالت به ویروس H5N1 ثابت شد.

گرچه ویروس H5N1 برای ماکیان یا طیور و شماری از پستانداران مرگبار است، ظاهراً در گاوها بیماری شدیدی ایجاد نمی‌کند. اما تولید شیر در گاوهای مبتلا کاهش پیدا می‌کند و شیری که تولید می‌شود، غلیظ و اندکی زردرنگ و حاوی ویروس H5N1 است. به کشاورزان گفته شده است که شیر گاوهای آلوده را دور بریزند.

با اینکه وزارت کشاورزی آمریکا معتقد است که ویروس اکنون قابلیت سرایت از گاوی به گاو دیگر را پیدا کرده است، هنوز معلوم نیست که این سرایت چگونه انجام می‌شود، چرا که ظاهراً مقادیر زیادی از ویروس در مجاری بینی حیوانات آلوده وجود ندارد. این نظریه مطرح شده است که انتشار ویروس از طریق روند شیردوشی و احتمالاً از طریق مصرف متوالی تجهیزات شیردوشی یا جابه‌جایی انسان‌ها از مزرعه‌ای به مزرعه دیگر انجام می‌شود.
از مرغ‌ها تا شیرهای دریایی

ویروس H5N1 که عامل آنفلوانزای فوق‌حاد ماکیان است که باعث میزان بالایی از مرگ‌ومیر در مرغداری‌ها می‌شود و همچنین پرندگان آبی پس از دچار شدن به عفونت با این ویروس آن را میان مرغداری‌ها منتقل می‌کنند. این ویروس که نخستین موارد انتقال آن به انسان در سال ۱۹۹۷ در هنگ‌کنگ شناسایی شد، در این موارد اندک انتقال به انسان‌ها در افرادی که در تماس نزدیک پرندگان آلوده داشته‌اند،باعث میزان بالایی از مرگ‌ومیر شده است، اما هنوز توانایی انتقال آسان انسان به انسان پیدا نکرده است.

ویروس H5N1 که یکی از عوامل ایجاد آنفلوانزای فوق‌حاد ماکیان است، باعث میزان بالایی از مرگ‌ومیر در مرغداری‌ها می‌شود و همچنین پرندگان آبی پس از دچار شدن به عفونت با این ویروس آن را میان مرغداری‌ها منتقل می‌کنند.

ویروس H5N1 از سال ۲۰۲۰ به بعد انتشار بیشتری در میان ماکیان در قاره‌های گوناگون جهان پیدا کرده است و مقامات بهداشتی را مجبور کرده است بیش از ۹۰ میلیون قطعه مرغ و سایر ماکیان را معدوم کنند.

ویروس H5N1 در گذشته به ندرت با حیوانات دیگر منتقل می‌شد و سرایت آن عمدتا به یک گونه پرنده آبی وحشی محدود مانده بود. اما گونه‌های جدیدتر این ویروس در سال‌های اخیر با سرعت شگفت‌آوری به انواع گوناگونی از پرندگان و حیوانات دیگر از سنجاب‌ها و راسوها گرفته تا دلفین‌های بینی‌بطری، خرس‌های قطبی شده‌اند.

ویروس H5N1 در ماه‌های اخیر همچنین باعث مرگ ده‌ها هزار پستاندار دریایی (شیر دریایی و فک دریایی) در آمریکای جنوبی شده است.

اکنون این ویروس در یک تحول دیگر به گاوهای اهلی در آمریکا هم منتقل شده است.

دانشمندان که از ایجاد ویروس دیگری که توانایی پاندمی یا عالمگیری داشته باشد، نگران هستند، به سرعت در حال بررسی چگونگی تکامل ویروس H5N1 و میزان خطر آن برای انسان هستند.