ویروس‌های پوست ناجی احتمالی ما در برابر نور خورشید هستند

دانشمند ایرانی می‌گوید ویروس‌های طبیعی پوست ممکن است با تحریک سیستم ایمنی بدن و حذف سلول‌های آسیب‌دیده، از سرطان ناشی از اشعه فرابنفش جلوگیری کنند.

پوست انسان ممکن است در نبرد مداوم خود با نور خورشید، متحدان میکروسکوپی غیرمنتظره‌ای داشته باشد. اشعه فرابنفش (UV) با آسیب‌رساندن به دی‌ان‌ای سلول‌ها، خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهد. اما براساس پژوهشی که در مجله‌ی کنسر سل منتشر شده، ویروس‌هایی به نام پاپیلومای انسانی بتا (Beta HPVs) که به‌طور طبیعی روی پوست انسان وجود دارند، می‌توانند با شناسایی سلول‌های جهش‌یافته و فعال‌سازی سیستم ایمنی، از پیشرفت سرطان جلوگیری کنند.

به‌گزارش ساینس، ایده‌ی توانایی ویروس‌ها در شناسایی سلول‌های مستعد سرطان پوست، موضوعی جذاب و نوآورانه است. تیم فنتون، زیست‌شناس سرطان از دانشگاه ساوت‌همپتون، می‌گوید: «نتایج جالب و جنجال‌برانگیز پژوهش تازه ممکن است توجه بیشتری را به تاثیرات بالقوه‌ی مفید ویروس‌های انسانی جلب کند.» بااین‌حال، فنتون و دیگر پژوهشگران تأکید کرده‌اند که برای تأیید یافته‌ها در انسان به مطالعات بیشتری نیاز است.

تاکنون بیش از ۲۰۰ نوع ویروس پاپیلومای انسانی شناسایی شده است. بعضی از این ویروس‌ها، مانند ویروس پاپیلومای آلفا، غشاهای مخاطی مانند گلو و دهانه‌ی رحم را آلوده می‌کنند و می‌توانند به سرطان منجر شوند. در بسیاری از کشورها، واکسیناسیون کودکان برای مبارزه با این ویروس‌ها انجام می‌شود. اما ویروس پاپیلومای بتا که پوست را آلوده می‌کند، در افرادی با سیستم ایمنی سالم معمولاً بدون علامت باقی می‌ماند. بااین‌حال، افرادی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به زگیل‌های ناشی از این ویروس‌ها و نوعی سرطان پوست به نام «کارسینوم سلول سنگفرشی» هستند.

ویروس پاپیلومای بتا در افرادی با سیستم ایمنی سالم بدون علامت است

نقش ویروس‌های پاپیلومای بتا در سرطان پوست همیشه در میان دانشمندان موردبحث بوده است. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این ویروس‌ها ممکن است در مقابله با سرطان به بدن کمک کنند. در سال ۲۰۱۹، دکتر شادمهر دمهری، دانشمند و دانشیار گروه پوست در بیمارستان دانشگاه ماساچوست و همکارانش دریافتند موش‌هایی که به نوعی ویروس مشابه به نام «MmuPV1» آلوده شده بودند، در برابر سرطان پوست ناشی از اشعه فرابنفش مقاومت بیشتری داشتند.

اما در پژوهش اخیر، اثر محافظتی ویروس بیش‌از‌پیش مورد بررسی قرار گرفت. پژوهشگران موش‌های بی‌مو را با ویروس MmuPV1 آلوده کردند و سپس، موش‌های آلوده و گروه کنترل را برای چندین ماه در معرض فرابنفش قرار دادند. هر دو گروه جهش‌هایی را در سلول‌های پوست نشان دادند، از جمله در ژن پی۵۳ که مسئول کنترل تقسیم و مرگ سلولی است. از‌دست‌دادن این ژن، منجر به تشکیل سلول‌های جهش‌یافته‌ای شد که می‌توانند به سرطان تبدیل شوند. اما موش‌های آلوده به MmuPV1 توده‌های کوچک‌تری از این سلول‌ها داشتند که نشان‌دهنده‌ی نقش احتمالی ویروس در مهار سلول‌های آسیب‌دیده است.

تحلیل‌های دقیق‌تر نشان داد که در محل سلول‌های جهش‌یافته در پوست موش‌های آلوده، تعداد بیشتری از سلول‌های ایمنی فعال شده بودند. همچنین، مشخص شد که ویروس در سلول‌های آسیب‌دیده سریع‌تر تکثیر می‌شود و تکثیر نیز تحریک سیستم ایمنی و در نهایت، حذف سلول‌های جهش‌یافته را به‌دنبال دارد. تیم فنتون توضیح می‌دهد: «ویروس مانند چراغ هشدار فانوس دریایی عمل می‌کند و می‌گوید سلول، عملکرد پی‌۵۳ خود را از دست داده و ممکن است سرطانی شود.»
موش‌های آلوده به ویروس پاپیلومای بتا پس از قرار‌گرفتن در معرض اشعه فرابنفش، سلول‌های ایمنی بیشتر (زرد و قرمز) و سلول‌های جهش‌یافته‌ی (فیروزه‌ای) کمتری داشتند
موش‌های آلوده به ویروس پاپیلومای بتا پس از قرار‌گیری در معرض فرابنفش، سلول‌های ایمنی بیشتر (زرد و قرمز) و سلول‌های جهش‌یافته (فیروزه‌ای) کمتری در مقایسه با گروه کنترل داشتند.
پوست موش‌های گروه کنترل، آلوده نشده به ویروس پاپیلومای بتا پس از قرار‌گرفتن در معرض اشعه فرابنفش
گروه موش‌های غیرآلوده‌ی کنترل، پس از قرار‌گیری در معرض فرابنفش.

شواهد مشابهی در انسان نیز به دست آمده است. پوست صورت که نسبت به پوست تنه بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارد، توده‌های جهش‌یافته‌ی بیشتری داشت و سطح ویروس‌های پاپیلومای بتا در آن بالاتر بود. بااین‌حال، سطح ویروس در توده‌های پیش‌سرطانی کمتر بود و این یافته نیز با نقش احتمالی محافظتی ویروس سازگار است.

اما یافته‌های پژوهش با برخی مطالعات دیگر که نشان داده‌اند ویروس‌های پاپیلومای بتا می‌توانند به بروز سرطان کمک کنند، در تضاد است. ریچارد رودن، ویروس‌شناس در دانشگاه جانز‌هاپکینز، می‌گوید: «در حال حاضر شواهد معتبری برای هر دو نظریه وجود دارد و هر دو می‌توانند در شرایط مختلف درست باشند.»

اکنون، شادمهر دمهری و گروهش در حال بررسی روش‌هایی برای تقویت پاسخ ایمنی بدن به ویروس‌های پاپیلومای بتا هستند تا از سرطان پوست پیشگیری کنند. او در این زمینه یک اختراع نیز ثبت کرده است.

بااین‌حال، دیگر پژوهشگران معتقدند هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است. یوهان گودجانسن، ایمونولوژیست از دانشگاه میشیگان، می‌گوید: «پژوهش بسیار دقیق و ارزشمند است، اما هنوز نکات ناشناخته‌ای در این فرآیند وجود دارد.» برای مثال، گروه دمهری هنوز تفاوت‌های بین انواع ویروس‌های پاپیلومای بتا را در داده‌های انسانی بررسی نکرده‌اند. چنین جزئیاتی، نقش مهمی را در درک سودمندی انواع ویروس‌ها برای انواع انسان‌ها ایفا می‌کنند.

در پایان، مطالعه بر اهمیت بررسی ویروس‌هایی تأکید می‌کند که به‌طور طبیعی روی بدن انسان زندگی می‌کنند. تیم فنتون می‌گوید: «تاکنون بیشتر توجه‌ها معطوف به باکتری‌ها و قارچ‌ها بوده است، اما این پژوهش نشان می‌دهد که ویروس‌ها نیز می‌توانند نقشی کلیدی در سلامت انسان ایفا کنند.»