هندوانه ابوجهل چیست و چه خواصی دارد؟
آیا تا به حال نام هندوانه ابوجهل به گوش‌تان خورده است؟ حتماً می‌خواهید بدانید هندوانه ابوجهل چیست. این گیاه با نام علمی «سیترولوس کولوسینتیس» (Citrullus colocynthis) و نام عربی حنظل گیاهی از خانواده‌ی «کدوییان» یا «کوکوربیتاسه» (Cucurbitaceae) است. گیاهان خانواده‌ی کدوییان بسیار متنوع هستند. هندوانه هم در همین خانواده قرار دارد. میوه‌های گیاهان این خانواده خواص بسیار زیادی دارند و اغلب به صورت صیفی و روی زمین کشت می‌شوند.
هندوانه ابوجهل ظاهری شبیه به هندوانه دارد، اما در مقایسه با آن کوچک‌تر است. این میوه در بعضی از شهرهای ایران به صورت وحشی می‌روید و بومی قسمت‌های جنوبی کشور است. این میوه را با نام خربزه‌ی روباه، کدوی تلخ و سیب تلخ هم می‌شناسند. در ادامه به معرفی ویژگی‌ها و خواص هندوانه ابوجهل می‌پردازیم.
هندوانه ابوجهل چیست؟
آشنایی با حنظل
حنظل از نوع گیاهان علفی و چندساله است. میوه‌ی این گیاه کروی شکل، به اندازه‌ی پرتقال و به رنگ زرد، زرد مایل به سبز و سبز است. قسمت داخل میوه سفید رنگ و بسیار تلخ و حاوی دانه‌های بیضی شکلی است که پس از رسیدن به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند.
ماده‌ی کوکوربیتاسین موجود در هندوانه ابوجهل به آن خاصیت درمانی می‌دهد. پس این گیاه در دسته‌ی گیاهان دارویی قرار می‌گیرد. البته غشاهای مخاطی بدن مانند غشای معده و روده به ترکیب شیمیایی کوکوربیتاسین بسیار حساس هستند و باید در میزان مصرف آن احتیاط کرد. بنابراین مصرف زیاد این گیاه خطرناک است.
از دانه و میوه‌ی رسیده‌ی هندوانه ی ابوجهل به‌عنوان دارو استفاده می‌شود. برای مصرف خوراکی، غالباً این گیاه را آسیاب و پودر می‌کنند.
خواص هندوانه ابوجهل برای دیابت
یکی از دلایل معروف شدن این گیاه این باور است که باعث کاهش قند خون می‌شود. ارتباط بین هندوانه ابوجهل و دیابت به صورت دقیق ثابت نشده است، اما تحقیقات انجام شده در نقاط مختلف دنیا نشان می‌دهد که این میوه می‌تواند به ترشح انسولین و تنظیم قند خون کمک کند. در بعضی تحقیقات هم مشخص شده که استفاده از عصاره‌ی هندوانه ابوجهل روی پاها می‌تواند درد عصبی ناشی از دیابت (نوروپاتی دیابتی) را کاهش دهد.
خواص هندوانه ابوجهل برای دستگاه‌ی گوارش
از دیگر خواص حنظل می‌توان به درمان یبوست، مشکلات کبدی و مشکلات کیسه صفرا اشاره کرد. البته میزان مصرف آن باید توسط پزشک تعیین شود تا خواص خود را به بهترین شکل نشان دهد. میزان معین این میوه به دلیل اینکه خاصیت مسهلی دارد، می‌تواند برای درمان یبوست مفید باشد، اما برای افرادی که دچار ورم روده هستند، توصیه نمی‌شود.
خواص هندوانه ابوجهل برای لاغری
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف این گیاه باعث کاهش وزن و سوزاندن چربی‌های اضافی بدن می‌شود. اما به هیچ وجه برای کاهش وزن بیشتر در مصرف آن زیاده‌روی نکنید، چون ممکن است به کبد، کلیه و قلب‌تان آسیب برساند. قبل از مصرف هندوانه ابوجهل برای لاغری حتماً با پزشک مشورت کنید.
سایر خواص هندوانه ابوجهل
این گیاه خاصیت آنتی بیوتیکی هم دارد و برای سم حشراتی مانند مار و عقرب به‌عنوان پادزهر عمل می‌کند. برای درمان سیاتیک، درد مفاصل، واریس و نقرس روغن هندوانه ابوجهل را روی عصب می‌مالند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که این میوه خاصیت ضدسرطانی دارد و می‌تواند در جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی تأثیرگذار باشد.
مضرات هنداونه ابوجهل
از خواص هندوانه ابوجهل که بگذریم، نتایجی هم به دست آمده است که نشان می‌دهد مصرف بیش از حد این میوه بر دستگاه‌ی گوارش تأثیر منفی می‌گذارد و باعث بروز مشکل می‌شود. مصرف حتی مقدار بسیار کمی از این گیاه می‌تواند باعث تحریک شدید معده و روده، اسهال خونی، آسیب کلیه، ادرار خونی و ناتوانی در دفع ادرار شود. از عوارض جدی‌تر آن می‌توان به تشنج، فلج و مرگ اشاره کرد. به همین دلیل، استفاده از هندوانه ابوجهل در سال ۱۹۹۱ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ممنوع شده است.
هندوانه ابوجهل ممکن است در حین جراحی و بعد از آن در کنترل قند خون اختلال ایجاد کند. بنابراین، حداقل دو هفته قبل از جراحی برنامه‌ریزی شده مصرف آن را متوقف کنید.
میزان مصرف نباید بیش از یک قاشق چای‌خوری باشد. البته گفته می‌شود که زنان باردار و شیرده باید به کلی از مصرف این میوه خودداری کنند. مصرف این میوه هم می‌تواند باعث سقط جنین شود و هم ترکیبات سمی آن برای نوزاد مضر است.
هنگامی که عصاره‌ی هندوانه ابوجهل در روغن کنجد رقیق می‌شود و به صورت موضعی روی پوست قرار می‌گیرد، احتمالاً بی‌خطر است.
تداخلات دارویی
این میوه با بعضی از داروها مثل دیگوکسین، وارفارین، داروهای دیورتیک یا ادرارآور (کلروتیازید، کلرتالیدون، فوروزماید و هیدروکلروتیازید) و داروهای دیابت (انسولین، گلیمپراید، گلیبوراید، متفورمین، پیوگلیتازون، روزیگلیتازون و کلرپروپامید) تداخل دارد.
هندوانه ابوجهل از دید طب سنتی
با توجه به اینکه مصرف این میوه اغلب از سوی پزشکان طب سنتی پیشنهاد می‌شود، دانستن طبع آن بی‌ضرر نیست. از دید طب سنتی این میوه بسیار گرم و خشک است و اغلب برای افراد بلغمی توصیه می‌شود تا بتواند اخلاط بلغمی را به دلیل خاصیت مسهلی‌اش، دفع کند. با این حال، گفته می‌شود افرادی که طبع سرد دارند، بهتر است این میوه را مصرف نکنند.
کلام پایانی
علیرغم نگرانی‌های جدی که در مورد بی‌خطر بودن حنظل وجود دارد، از این گیاه برای درمان بعضی از بیماری‌ها مثل یبوست، دیابت، بیماری کبدی و مشکلات صفراوی استفاده می‌شود. دوز مناسب مصرف به عوامل متعددی مانند سن، وضعیت سلامتی و… بستگی دارد، اما در حال حاضر اطلاعات علمی کافی در مورد این موضوع در دسترس نیست. به خاطر داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه بی‌خطر نیستند و دوز مصرف آن‌ها می‌تواند مهم باشد. بنابراین، قبل از مصرف هندوانه ابوجهل با پزشک مشورت کنید.
