هزینه‌های کمرشکن دو بیماری خاموش

تشخیص و کنترل دو بیماری فشارخون بالا و دیابت، علاوه بر مزیت هایی که برای سلامت افراد جامعه دارد؛ باعث کاهش هزینه‌های درمان کشور می شود.

برخی بیماری‌ها هستند که چهره آرام و درونی خطرناک دارند. مثل فشارخون و دیابت که به عنوان بیماری‌های خاموش و بی صدا شناخته می‌شوند.

عارضه فشارخون بالا می‌تواند منجر به بروز سکته شود و دیابت هم اگر کنترل نشود، به سرعت فرد را از پا در می‌آورد و جان او را می‌گیرد.

دیابت همان قدر که آرام و خاموش است، به همان اندازه هم خطرناک و کشنده است. لذا، بر اساس همین مشکلات و خطراتی که دو بیماری فشارخون بالا و دیابت، با خود دارند؛ وزارت بهداشت تصمیم گرفته با اجرای پویش ملی سلامت، نسبت تشخیص و شناسایی افراد در معرض خطر این دو بیماری در سطح جامعه اقدام کند.

اجرای برنامه پویش ملی سلامت، از ۲۰ آبان کلید خورده و قرار است تا ۱۵ دی ۱۴۰۲ ادامه داشته باشد.

این برنامه شامل افراد بالای ۱۸ سال است و به صورت کشوری اجرا می‌شود.

بررسی‌ها و گزارش‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که دو بیماری دیابت و پرفشاری خون در جامعه شیوع بالایی دارند، به طوری که در جمعیت بالای ۲۵ سال بالغ بر ۱۴ درصد افراد مبتلا به دیابت هستند و نزدیک به ۳۰ درصد پرفشاری خون دارند. از این تعداد بالغ بر ۳۰ درصد افراد دیابتیک از بیماری خودشان اطلاع ندارند و حدود ۴۰ درصد از افراد مبتلا به پرفشاری خون از بیماری خودشان بی اطلاع هستند.

اهداف پویش ملی سلامت

کوروش اعتماد رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، در ارتباط با اهداف اجرای برنامه پویش ملی سلامت در کشور، گفت: یکی از اهداف این پویش این است که کسانی که از بیماری خودشان اطلاع ندارند زودتر آگاه شوند و اقدامات کنترلی را انجام دهند. ما به مراکز جامع سلامت فراخوان می‌کنیم و طبق برنامه‌های مدون که داریم به محل‌های کار آنها هم مراجعه مستقیم خواهیم داشت.

وی افزود: این پویش در روستاها و شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر و ۹۳ شهری که در سال جاری برنامه سلامت خانواده در آنجا شروع شد، اجرا می‌شود و در سایر مناطق کشور ۷۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال پوشش داده شوند.

اعتماد در خصوص روش اجرای برنامه و چگونگی نحوه تشخیص این دو عارضه در افراد بالای ۱۸ سال، گفت: بنا به مسائلی که انجام آزمایش دارد ترجیح ما این است که در محل‌های ثابت و از پیش تعیین شده انجام شود که در اولویت اول در روستاها به خانه‌های بهداشت و مراکز جامع سلامت خواهند رفت و در شهرهای کوچک‌تر و کلان شهرها هم همینطور، به بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های دولتی هم خواهند رفت.

وی افزود: در هر شهری که بیمارستان وجود داشته باشد اندازه‌گیری فشارخون و قندخون انجام خواهد شد و البته فعلاً فقط در سطح بیمارستان‌های دولتی انجام می‌شود.

اعتماد در خصوص آن تعداد از روستاهایی که خانه بهداشت ندارند، گفت: بعضی از روستاها خانه بهداشت ندارند یا مناطق صعب العبور هستند مثلاً مناطق عشایری که عمدتاً ممکن است در غرب کشور باشد، توسط تیم‌های سیار وزارت بهداشت پوشش داده می‌شوند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: ترجیح ما این است که در صورت امکان قندخون به صورت ناشتا گرفته شود، اما اگر به صورت ناشتا امکان‌پذیر نباشد بر اساس تفسیری که می‌شود این قابلیت وجود دارد که هشدارها و آموزش‌های لازم برای مراجعات بعدی داده شود، زمان حضور تیم‌های سیار در روستاها برای انجام آزمایش، اطلاع رسانی می‌شود.

وی افزود: کسانی که در پرونده الکترونیک آنها بیماری دیابت و پرفشاری خون باشد وارد یک نظام مراقبتی فعال می‌شوند و هیچ وقت رها نمی‌شوند و این نظام بر اساس دستورالعمل‌های تعریف شده یک سری مراقبت‌هایی می‌کند. به عنوان مثال بر اساس شدت یا سن بیماری هر ۳ یا ۶ ماه باید ویزیت و مراقبت شوند.

اعتماد گفت: هدف ما بعد از ۱۵ دی، فعال کردن پیگیری و مراقبت از بیماران دچار فشارخون بالا و دیابت است.

وی افزود: خوشبختانه پوشش بیمه‌ای در کشور بالا است و از طریق داده‌های بیمه‌ای کسانی که داروهای دیابت مصرف می‌کنند شناسایی می‌شوند و بعد به نظام خدمات در سیستم شبکه معرفی می‌شوند و پیگیری فعال برای آنها انجام می‌شود. یعنی مرکز جامع خدمات سلامت فقط برای کسانی که به آنجا مراجعه می‌کنند نیست، کسانی هم که مراجعه نمی‌کنند از طریق اتصال داده‌ها پیگیری می‌شوند.

امکانات وزارت بهداشت برای اجرای پویش ملی سلامت

حالا این سوال مطرح می‌شود که وزارت بهداشت با چه امکانات و چه تعداد نیرو قرار است پویش ملی سلامت را اجرا کند.

محسن بارانی رئیس مرکز مدیریت شبکه بهداشت وزارت بهداشت، گفت: بالغ بر ۱۸ هزار خانه بهداشت در کشور داریم که درگیر خواهند شد، ۵۶۰۰ مرکز جامع روستایی و ۵۵۰۰ پایگاه سلامت شهری داریم که مجموعاً حدود ۲۹ هزار واحد ارائه دهنده خدمت در این طرح درگیر خواهند بود که سرجمع همه این مراکز بالغ بر ۷۰ هزار نفر نیرو درگیر خواهند بود.

وی افزود: از لحاظ تجهیزات و امکانات ارزیابی اولیه انجام شده و با دانشگاه‌ها هم جلسات متعددی داشتیم زیر ساخت‌ها را آماده کنند.

بارونی ادامه داد: در حال حاضر این تعداد نیرو طرف حساب ما هستند و ما با آنها قرارداد داریم، بخشی از آنها رسمی هستند، طرحی هستند یا به شکل پیمانی در حال فعالیت هستند. این ۷۰ هزار نفر نیروهای مراقب سلامت و بهورزان ما هستند و پزشکانی که در مراکز جامع سلامت مستقر هستند.

وی افزود: همچنین، حدود ۱۴ هزار پزشک در ۹۳ شهر و شهرهایی که مد نظر ما است، در قالب بلوک‌های ۳ هزار نفری تقسیم بندی کردیم.

بارونی تاکید کرد: با توجه به اینکه حدود ۱۷ هزار پزشک باید داشته باشیم، یک استراتژی جایگزین انتخاب کردیم که از پزشکان بیمه سلامت که طرف قرارداد مستقیم حوزه بهداشت نیستند، استفاده کنیم که حدود ۴۱۰۰ پزشک هستند که در حاشیه شهر هستند و قرار شده با حوزه بهداشت همکاری کنند.

وی افزود: ما کمبود پزشک را از بخش خصوصی و سازمان بیمه سلامت کمک گرفتیم و مصوب شد پزشکانی که با بیمه سلامت در حاشیه شهر و در مناطق کم برخوردار قرارداد دارند، در این طرح شرکت کنند.

بار اقتصادی دیابت و پرفشاری خون در کشور

بر اساس اعلام رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، در بازه زمانی ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۹ تقریباً ۲۰۰ هزار مرگ قابل اجتناب می‌توانیم داشته باشیم برای دیابت و پرفشاری خون، هر کدام ۲۰۰ هزار تا یعنی به طور مثال اگر قندخون را کنترل کنیم تقریباً می‌توانیم ۲۰۰ هزار مرگ ناشی از قندخون بالا که تقریباً حدود ۵۰ درصد آن مربوط به دیابت است و ۵۰ درصد دیگر را کنترل کنیم یعنی صرفاً با کنترل قندخون می‌توانیم از ۲۰۰ هزار مرگ در عرض ۸ سال جلوگیری کنیم.

اعتماد گفت: بر اساس مطالعه‌ای که ۵ سال قبل انجام شده فقط بار اقتصادی دیابت ۱۳۰ هزار میلیارد ریال در یک سال است. البته این اعداد و ارقام برای ۵ سال قبل است.

قطعاً، هزینه‌های کنترل بیماری دیابت در ۵ سال گذشته به مراتب کمتر از امروز بوده است و اگر بخواهیم با توجه به نرخ تورم در نظر بگیریم، قطعاً عدد ۱۳ هزار میلیارد تومان؛ حداقل ۴ تا ۵ برابر شده است و می‌توان برآورد کرد به عدد بالای ۶۰ هزار میلیارد تومان در سال رسیده است.

ناگفته نماند که تعداد بیماران مبتلا به دیابت در کشور نیز طی ۵ سال اخیر افزایش پیدا کرده و در نتیجه، می‌توان با قطعیت عنوان داشت که عدد ۱۳ هزار میلیارد وزارت بهداشت، حالا به مرز ۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

در همین حال، هزینه‌های پرفشاری خون نیز اگر بخواهد محاسبه شود؛ به یک عدد نجومی از خسارت دو بیماری فشارخون بالا و دیابت می رسیم. این در حالی است که حوزه سلامت کشور همواره با کمبود منابع مالی و اعتبارات مواجه بوده و باعث شده خیلی از برنامه‌ها و طرح‌های مهم حوزه سلامت، بر زمین بماند.

بنابراین، اگر وزارت بهداشت موفق شود با اجرای پویش ملی سلامت، این دو بیماری خاموش اما خطرناک را کنترل کند؛ می‌توان امیدوار بود که نظام سلامت کشور در مسیر درستی حرکت می‌کند.