هر آنچه باید درباره‌ی اختلال پانیک و حملات پانیک بدانید

بیشتر افراد در طول زندگی خود یک یا دو بار دچار حملات پانیک می‌شوند. اختلال پانیک زمانی رخ می‌دهد که حملات پانیک مکرر و غیرمنتظره، اغلب بدون دلیل مشخص، تجربه شوند. ممکن است وقتی ترس یا وحشت ناگهانی و شدیدی را بدون علت واضح احساس می‌کنید، دچار حمله‌ی پانیک شده باشید. علائم جسمی مثل تپش قلب، تنگی نفس و تعریق هم در این حالت ممکن است وجود داشته باشد.

بعضی از افراد حملات پانیک را به صورت مکرر تجربه می‌کنند. اختلال پانیک با حداقل یک ماه ترس مداوم از عود حملات پانیک (یا اثرات آن‌ها) تعریف می‌شود. اگرچه علائم اختلال پانیک می‌توانند طاقت‌فرسا و ترسناک باشند، اما می‌توان آن‌ها را با درمان مدیریت و بهبود بخشید. درخواست کمک مهم‌ترین بخش کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شماست.

آنچه می‌خوانید:

علائم حمله پانیک
چه چیزی باعث اختلال پانیک می‌شود؟
حمله‌ی پانیک در مقابل اختلال پانیک
روش‌های درمان حملات پانیک
عوامل خطرناک در اختلال پانیک
عوارض اختلال پانیک
روش تشخیص اختلال پانیک
علائم حمله پانیک

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5)، حمله‌ی پانیک را به عنوان «افزایش ناگهانی ترس یا ناراحتی شدید که در عرض چند دقیقه به اوج خود می‌رسد» تعریف می‌کند.

حملات پانیک ترس شدیدی ایجاد می‌کنند که به طور ناگهانی، اغلب بدون هشدار قبلی، شروع می‌شود. یک حمله معمولا ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. در موارد شدید، علائم ممکن است بیش از ۱ ساعت ادامه داشته باشند. اما این تجربه برای هر فرد متفاوت است و علائم هم اغلب متغیر هستند.

علائم شایع مرتبط با حمله پانیک عبارتند از:

افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
تنگی نفس
احساس خفگی
سرگیجه
سبکی سر
حالت تهوع
تعریق یا لرز
لرزش یا رعشه
تغییرات در وضعیت روانی، مثل احساس غیرواقعی بودن (احساس عدم واقعیت) یا مسخ شخصیت (جدا شدن از خود)
بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در دست‌ها، پاها یا صورت
احساس درد یا فشار در ناحیه‌ی شکم
ترس از مرگ

گاهی اوقات یک حمله‌ی پانیک توسط یک رویداد خاص یا محرک خارجی ایجاد می‌شود. در مواقع دیگر، علائم حمله پانیک بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهند و معمولا هم متناسب با سطح خطر موجود در محیط شما نیستند.

حملات پانیک، به دلیل ماهیت غیرقابل پیش‌بینی‌شان، می‌توانند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره‌ی شما تاثیر بگذارند. بعضی از افراد در محل کار، در جمع دوستان یا حتی در خانه دچار حملات پانیک می‌شوند.

اگر چهار بار یا بیشتر حمله پانیک داشته‌اید، یا بعد از تجربه‌ی یک حمله‌ی پانیک، در ترس از ابتلا به حمله‌ی پانیک دیگری زندگی می‌کنید، ممکن است به اختلال پانیک مبتلا باشید. برای تطابق با معیارهای تشخیصی اختلال پانیک باید حملات پانیک غیرمنتظره‌ای را تجربه کرده باشید.

علائم حمله پانیک

چه چیزی باعث اختلال پانیک می‌شود؟

علل اختلال پانیک به طور کامل شناخته نشده است و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. اما چندین احتمال کلیدی برای ابتلا به اختلال پانیک شناخته شده است که آن‌ها را در این بخش با هم بررسی می‌کنیم.
ژنتیک

تحقیقات در مورد اینکه آیا ژن‌های شما می‌توانند احتمال ابتلا به اختلال پانیک را افزایش دهند، متناقض است.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ نشان داده است که اختلال پانیک ممکن است یک جزء ژنتیکی داشته باشد. محققان ادعا کردند که ۴۰ ژن مختلف را پیدا کرده‌اند که با اختلال پانیک مرتبط هستند و بیشترِ آن‌ها به سیستم انتقال‌دهنده‌های عصبی بدن ما (که ارتباطات بین سلول‌های عصبی را تنظیم می‌کنند) متصل هستند. محققان استدلال کردند که آزمایش نشانگرهای زیستی ممکن است ابزار مفیدی در تشخیص اختلال پانیک باشد.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ اشاره کرد که تحقیقات در مورد اختلال پانیک و ژنتیک بسیار متناقض است و قبل از هر نتیجه‌گیری، مطالعات بزرگ‌تری مورد نیاز است. محققان تاکید کردند که استرس، تروما و حساسیت به اضطراب همگی از عوامل اجتماعی و روانی مهم موثر بر این بیماری هستند.

هر دو مطالعه‌ی ۲۰۲۰ و ۲۰۱۸ اشاره کرده‌اند که تغییرات در ژن «COMT» بیشترین شواهد را برای ارتباط با اختلال پانیک نشان می‌دهند. این ژن مسئول یک آنزیم (پروتئین) مهم است که بر توانایی‌های شناختی و کنترل رفتاری ما تاثیر می‌گذارد.

علاوه بر این، یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ گزارش داد که همبستگی ژنتیکی قابل توجهی بین اختلال پانیک و سایر شرایط، از جمله اختلال افسردگی مزمن و روان‌رنجوری، یافته است.

تغییرات زندگی

اختلال پانیک با تغییرات قابل توجه زندگی و رویدادهای استرس‌زای زندگی، مثل مشاجره با خانواده، مرتبط است و حتی زمانی که تغییرات زندگی هیجان‌انگیز و مثبت هستند هم می‌توانند چالش‌ها و استرس‌های روزانه‌ی جدیدی ایجاد کنند. در لیست زیر می‌توانید چند نمونه از تغییرات به ظاهر ساده که باعث بروز حملات پانیک می‌شوند را ببینید:

رفتن از خانه برای حضور در دانشگاه در شهری دیگر
نقل مکان کردن
مرگ یکی از عزیزان
ازدواج کردن
به دنیا آمدن فرزند اول
شروع یک شغل جدید

مراقبت از سلامت روان و جسم در دوره‌های انتقالی زندگی بسیار مهم است. همچنین فراموش نکنید که شما در دوره‌های استرس زیاد، مدیریت مشکلات یا تروما، شایسته‌ی حمایت هستید.

برای حمایت عاطفی با عزیزان مورد اعتماد خود تماس بگیرید. مرزها را تعیین کنید و وقتی احساس سرخوردگی می‌کنید، ارتباط برقرار کنید. یک درمانگر یا متخصص سلامت روان هم می‌تواند با گوش دادن، ارائه‌ی منابع و کمک به شما در توسعه‌ی تاکتیک‌های مقابله، همراه شما باشد.

اضطراب

گرایش به اضطراب و داشتن اختلال اضطراب هم با حملات پانیک و اختلال پانیک مرتبط است. در DSM-5، حملات پانیک تحت عنوان اختلالات اضطرابی فهرست شده‌اند. هم اضطراب و هم اختلال پانیک می‌توانند به شکل طولانی‌مدت فرد را درگیر خود کنند.

اضطراب معمولا به صورت نگرانی، عصبی بودن یا پریشانی ظاهر می‌شود. به عنوان مثال، اضطراب اجتماعی ممکن است زمانی رخ دهد که شما در مورد عملکرد در موقعیت‌های اجتماعی یا محیط‌های شلوغ عصبی هستید. ممکن است به طور خاصی احساس خودآگاهی و حتی علائم جسمی مثل تعریق یا لرزش داشته باشید.

برای انسان طبیعی است که گاهی اوقات مضطرب باشد. اما مضطرب بودن همیشگی جای نگرانی دارد و می‌تواند نشان‌دهنده‌ی اختلال اضطراب فراگیر (GAD) باشد.

معیارهای تشخیصی DSM-5 برای GAD زمانی برآورده می‌شوند که فردی برای حداقل ۶ ماه اضطراب و نگرانی بیش از حد داشته باشد. این احساسات می‌توانند در مورد تعدادی از رویدادها یا فعالیت‌های مختلف (مثل عملکرد شغلی یا تحصیلی) بروز کنند.

به یاد داشته باشید که شما نباید در یک حالت دائم نگرانی و استرس زندگی کنید. اگر به طور مکرر اضطراب را تجربه می‌کنید، مهم است که درخواست کمک کنید. درمان، تغییرات سبک زندگی یا داروها همگی می‌توانند به کنترل اضطراب کمک کنند.

حمله‌ی پانیک در مقابل اختلال پانیک

اختلال پانیک همیشه شامل حملات پانیک است. اما داشتن یک حمله پانیک لزوماً به این معنی نیست که شما اختلال پانیک دارید. پزشکان در تشخیص اختلال پانیک، میزان و فراوانی حملات پانیک را بررسی می‌کنند. آن‌ها همچنین احساسات شما را در مورد آن‌ها در نظر می‌گیرند.

بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود حمله پانیک را تجربه می‌کنند. اما وقتی حملات پانیک متعددی دارید و در ترس از عود آن‌ها زندگی می‌کنید، این می‌تواند نشان دهنده اختلال پانیک باشد.

روش‌های درمان حملات پانیک

درمان اختلال پانیک بر کاهش یا از بین بردن علائم شما تمرکز دارد. این روش‌ها می‌توانند مشابه رویکردهای اضطراب از طریق درمان، تغییرات سبک زندگی و در بعضی موارد استفاده از دارو انجام شود.

برای درمان این اختلال معمولا از روش درمان شناختی رفتاری (CBT) است. CBT به شما یاد می‌دهد که افکار و اعمال خود را تغییر دهید تا بتوانید حملات پانیک خود را درک کرده و ترس خود را مدیریت کنید.

داروهایی که برای درمان اختلال پانیک استفاده می‌شوند می‌توانند از دسته‌ای از داروهای ضدافسردگی که به عنواون مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) شناخته می‌شوند، باشند. SSRI های تجویز شده برای اختلال پانیک می‌توانند از موارد زیر باشند:

فلوکستین (پروزاک)
پاروکستین (پاکسیل)
سرترالین (زولوفت)

سایر داروهایی که گاهی اوقات برای درمان اختلال پانیک استفاده می‌شوند عبارتند از:

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRI) که ضدافسردگی هستند.
مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI)، که داروهای ضد افسردگی هستند ولی به دلیل عوارض جانبی نادر اما جدی، به ندرت استفاده می‌شوند.
بنزودیازپین‌ها (که معمولا به عنوان آرام‌بخش استفاده می‌شوند)، از جمله آلپرازولام (زانکس) یا کلونازپام (کلونوپین)
علاوه بر این درمان‌ها، فعالیت‌هایی وجود دارد که می‌توانید در خانه برای کاهش علائم خود انجام دهید. در لیست زیر تعدادی از ساده‌ترین فعالیت‌های موثر را می‌خوانید:
حفظ یک برنامه‌ی روتین منظم
ورزش منظم
خواب کافی
اجتناب از مصرف محرک‌هایی مثل کافئین

درمان پنیک اتک
عوامل خطرناک در اختلال پانیک

اگرچه علل اختلال پانیک به وضوح شناخته نشده است، اما اطلاعات ثبت شده مربوط به این اختلال نشان می‌دهد که افراد خاصی بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند.

آمار مورد استناد در مورد اختلال پانیک از بررسی ملی همبودی تکراری ۲۰۰۱-۲۰۰۳ (NCS-R) گرفته شده است. NCS-R یک بررسی معرف از شرایط سلامت روان در آمریکا است و شامل بیش از ۹۰۰۰ شرکت کننده بود.

NCS-R گزارش داد که ۲.۷ درصد از افراد گزارش داده‌اند که در سال گذشته اختلال پانیک داشته‌اند. شیوع این بیماری در طول عمر ۴.۷ درصد بود. در این بررسی شرکت‌کنندگان را بر اساس جنسیت طبقه‌بندی کردند.
آنچه در مورد عوامل خطر می‌دانیم:

طبق NCS-R، احتمال ابتلا به اختلال پانیک در زنان بیشتر از مردان است. در NCS-R میزان ۳.۸ درصد از زنان در مقایسه با ۱.۶ درصد از مردان گزارش دادند که در سال گذشته اختلال پانیک داشته‌اند.
به طور کلی تحقیقات نشان می‌دهد که اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال پانیک، در زنان بیشتر از مردان است.
اختلال پانیک در بزرگسالان جوان هم بیشتر از سایر گروه‌های سنی شایع است. علائم اختلال پانیک اغلب بین ۲۰ تا ۲۴ سالگی شروع می‌شود.

عوارض اختلال پانیک

در صورت عدم درمان، اختلال پانیک می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره و احساس آرامش کلی شما داشته باشد. اثرات نامطلوب سلامتی اختلال پانیک درمان نشده عبارتند از:

ترس از مکان‌ها (آگورافوبیا): ترس از رفتن به مکان‌ها و دیدن مردم
ایجاد اختلال سوءمصرف مواد برای کنار آمدن با مشکل
افسردگی
افکار خودکشی

حملات پانیک و اختلال پانیک همچنین ممکن است بر رشد اجتماعی کودکان و نوجوانان تاثیر بگذارد. ترس از ابتلا به حمله پانیک می‌تواند حضور در مدرسه، ترک خانه یا حفظ روابط را دشوار کند.

روش تشخیص اختلال پانیک

اگر برای اولین بار علائم حمله پانیک را تجربه می‌کنید، ممکن است بخواهید به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید. بسیاری از افرادی که برای اولین بار دچار حمله پانیک می‌شوند معتقدند که دچار حمله‌ی قلبی شده‌اند. تشخیص علائم بدون کمک یک متخصص پزشکی می‌تواند دشوار باشد.

وقتی که در مرکز مراقبت‌های اورژانسی هستید یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی چندین آزمایش انجام می‌دهد تا ببیند آیا علائم شما ناشی از حمله قلبی است یا خیر. این آزمایش‌ها و بررسی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

آزمایش خون برای رد سایر شرایط
الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای بررسی عملکرد قلب

اگر تشخیص دهند که شما نیازی به مراقبت‌های اورژانسی ندارید برای دریافت مراقبت‌های اولیه به پزشک ارجاع داده می‌شوید و او هم احتمالا اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

نتایج آزمایشگاهی قبلی را بررسی می‌کند
در مورد علائم شما می‌پرسد
معاینه سلامت روان انجام می‌دهد

پزشک عمومی یا متخصص سلامت روان (مثل روانپزشک یا روانشناس) می‌تواند حملات پانیک و اختلال پانیک را تشخیص دهد و به شما برای مدیریت و درمان آن راهکارهای مفید و کاربردی ارائه کنند.

مرور کلی

اختلال پانیک اغلب یک بیماری طولانی مدت است که درمان آن می‌تواند دشوار باشد. اگر حملات پانیک متعددی را تجربه کرده‌اید و ترس مداومی از عود مجدد آن دارید، ممکن است به اختلال پانیک مبتلا باشید.

ممکن است درمان کامل اختلال پانیک شما امکان‌پذیر نباشد، اما پیگیری و اجرای روش‌های درمانی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. درمان، از جمله CBT، تلاش برای کاهش عوامل استرس‌زای زندگی و مصرف دارو، همگی از گزینه‌های کاربردی و مفید هستند.

شروع اختلال پانیک اغلب در اوایل ۲۰ سالگی است و آمارها نشان می‌دهد که زنان بیشتر از مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر از قبل به اضطراب مزمن مبتلا باشید، خطر حملات پانیک و اختلال پانیک در شما افزایش پیدا می‌کند.

سعی کنید از هرگونه علائم اضطراب پس از یک رویداد مهم زندگی آگاه باشید. اگر از چیزی که تجربه کرده‌اید یا در معرض آن قرار گرفته‌اید ناراحت هستید، در مورد آن با پزشک عمومی یا یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. فراموش نکنید که اختلال پانیک قابل درمان و مدیریت است. کمک در دسترس است و شما تنها نیستید.