موتیسم یا لالی انتخابی چیست؟ بهترین روش مقابله با آن

موتیسم (Mutism) یا لالی انتخابی یک اختلال اضطرابی است که با ناتوانی در صحبت کردن و برقراری ارتباط در موقعیت‌های اجتماعی خاص مانند مدرسه یا محل کار مشخص می‌شود. این اختلال را معمولا اولین‌بار در دوران کودکی تشخیص می‌دهند.

حتما شما هم بارها متوجه شده‌اید کودکان در برخی موقعیت‌های خاص از برقراری ارتباط یا صحبت کردن اجتناب می‌کنند. اکثر والدین در چنین شرایطی با فشار آوردن برای حرف زدن، فرزند خود را بیشتر خجالت‌زده می‌کنند. آن‌ها بر این باورند که کودکشان لجبازی می‌کند و عمدا حرف نمی‌زند.

موتیسم چیست؟

موتیسم که به آن لالی انتخابی هم می‌گویند یک اختلال اضطرابی است. بدین معنی که کودک یا بزرگسال نمی‌تواند در مکان خاص، با افراد خاص یا در فعالیت اجتماعی به‌خصوصی صحبت کند. درواقع کودکان مبتلا به لالی انتخابی، سکوت را انتخاب نمی‌کنند. آن‌ها می‌خواهند صحبت کنند و سعی می‌کنند حرف بزنند، اما اضطراب متوقف‌شان می‌کند.

انتظار برای صحبت با افراد خاص باعث ایجاد یک واکنش انجماد با احساس اضطراب و وحشت می‌شود. در این وضعیت صحبت کردن برای فرد مبتلا به اختلال موتیسم انتخابی غیرممکن است. با این حال فرد مبتلا به لالی انتخابی به صورت طبیعی با خانواده، دوستان و اعضای نزدیک به خود صحبت می‌کند و مشکل اصلی او در موقعیت‌های خاص یا با افراد خاص بروز پیدا خواهد کرد.
تصویر کودک دور مانده از سایر دوستان در مدرسه اختلال موتیسم انتخابی (Selective Mutism) برای اولین‌بار در کودکی تشخیص داده می‌شود.

خوب است بدانید موتیسم انتخابی (Selective Mutism) به‌راحتی توسط کمک‌های حرفه‌ای یک روانشناس قابل درمان است. شما می‌توانید با مراجعه به لیست بهترین روانشناسان درمانکده برای مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری با آن‌ها اقدام کنید.

این وضعیت تنها یک درصد از کودکان را درگیر می‌کند که در صورت عدم درمان می‌تواند تا بزرگسالی همراه آن‌ها باشد. به‌ همین دلیل آن را یک اختلال نادر معرفی می‌کنند. در حال حاضر علت بروز لالی انتخابی به‌طور کامل شناخته شده نیست.

تا چند سال گذشته اعتقاد بر این بود که موتیسم انتخابی نتیجه بدرفتاری، ضربه یا آشفتگی دوران کودکی است. به تازگی تحقیقات نشان داده‌اند، لالی انتخابی می‌تواند نتیجه اضطراب اجتماعی باشد و احتمال وجود استعداد ژنتیکی در افراد مبتلا بسیار بالاست.

اختلال موتیسم انتخابی (Selective Mutism Disorder) مانند سایر اختلالات ناشی از یک علت واحد نیست. کودکانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند اغلب دارای شرایط زیر هستند:

خجالتی بودن
مشکلات خودتنظیمی
ابتلا به اختلال اضطرابی
ترس مداوم از شرمساری خود در مقابل دیگران

چه چیزی باعث ماندگاری لالی انتخابی می‌ شود؟

محیط و نوع رفتار کودکان در ماندگاری این وضعیت نقش مهمی ایفا می‌کنند. کودکانی که از لحاظ رفتاری بازدارنده هستند یا مشکلات زبانی دارند بیشتر در معرض ابتلا به موتیسم انتخابی قرار می‌گیرند. همچنین ابتلای والدین به اضطراب اجتماعی باعث الگوبرداری از رفتارهای بازدارنده آن‌ها توسط کودکان می‌شود.

موتیسم انتخابی معمولا با اختلالات زیر همراه است:

اضطراب
افسردگی
تاخیر در رشد
اختلال هراس
مشکلات زبان
اختلال طیف اوتیسم (ASD)
اختلال وسواس اجباری (OCD)

علائم موتیسم انتخابی را بشناسید!

اگر فکر می‌کنید صحبت نکردن کودک شما در موقعیت‌های خاصی نشان‌دهنده لالی انتخابی است، باید به دنبال علائم زیر در او باشید:
نشانه‌های رفتاری Selective Mutism

تمایل برای صحبت کردن که اضطراب، ترس یا خجالت مانع آن می‌شود.
از قرار گرفتن در کانون توجه و برقراری ارتباط چشمی فرار می‌کنند.
شرکت در بازی با دیگران، درخواست کمک و دوست‌یابی برای‌شان مشکل است.
در مدرسه و سایر موقعیت‌های اجتماعی خاص دچار ناتوانی در صحبت کردن است.
برای بیان نیازهای خود از روش ارتباطات غیرکلامی مانند اشاره کردن یا تکان دادن سر استفاده می‌کند.
در سنین ۲ تا چهار سالگی به شدت خجالتی است؛ از مردم می‌ترسد و نسبت به حرف زدن بی‌میلی نشان می‌دهد.
در خانه و با دوستان خود برعکس موقعیت‌های خاص مانند مدرسه یا در تقابل با افراد ناآشنا به‌راحتی صحبت می‌کند.

نشانه‌های فیزیکی Selective Mutism

لرزش
یخ‌زدگی
بی‌قراری
معده درد
سرخ شدن
نگاه مضطرب
عرق کف دست
افزایش ضربان قلب

روش تشخیص موتیسم انتخابی

برای تشخیص لالی انتخابی (Selective Mutism)، متخصص سلامت روان به نحوه رفتار و ارتباط کودک شما در موقعیت‌های مختلف و همچنین علائم اضطراب او نگاه می‌کند.

ممکن است فرزند شما ارزیابی شنوایی یا گفتار داشته باشد تا بررسی شود که آیا عدم صحبت کردن او در موقعیت خاص نتیجه تاخیر زبانی است یا موتیسم انتخابی.

استفاده از اصطلاح انتخابی در سال ۱۹۹۴ پذیرفته شد. تا قبل از آن این اختلال به‌عنوان لالی اختیاری شناخته می‌شد. تغییر صورت‌گرفته برای تاکید بر این نکته بود که کودکان مبتلا به لالی انتخابی سکوت را انتخاب نمی‌کنند بلکه از صحبت کردن زیاد می‌ترسند.
موتیسم کودکان

معیار اولیه برای موتیسم انتخابی کودکان شکست مداوم صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی خاص است. در این موقعیت‌ها (مثل مدرسه) انتظار می‌رود کودک صحبت کند. برزو علائم زیر به همراه علامت اولیه، نشان‌دهنده لالی انتخابی در کودکان است:

نشانه این اختلال باید حداقل یک ماه وجود داشته باشد.
کودک باید متوجه زبان گفتاری شود و در خانه یا با دوستان عادی حرف بزند.
عدم توانایی صحبت کردن باید در عملکرد آموزشی یا اجتماعی کودک اختلال ایجاد کند.

سکوت انتخابی در بزرگسالان

در برخی موارد این اختلال از کودکی به نوجوانی و بزرگسالی می‌رسد. برای تشخیص موتیسم بزرگسالان باید معیارهای زیر وجود داشته باشند:

علائم لالی انتخابی باید حداقل یک ماه ماندگار باشند.
علائم اختلال باید با عملکرد در محل کار یا در محیط‌های اجتماعی تداخل داشته باشد.

موتیسم انتخابی در بزرگسالان نشانه‌هایی مشابه با اختلال اضطراب اجتماعی (ترس از فضاهای عمومی مانند رستوران یا صحبت با افراد ناشناس) دارد. در اغلب موارد لالی انتخابی بزرگسالان باعث می‌شود از موقعیت‌های اجتماعی دوری کنند یا کاملا از رفتن به آن‌جا منصرف شوند که منجر به انزوای اجتماعی می‌شود.
لالی انتخابی در نوجوانی

موتیسم نوجوانی هم علائم مشابهی با سکوت انتخابی در بزرگسالان دارد. ترس و واهمه از صحبت کردن در مدرسه و جمع دانش‌آموزان باعث می‌شود تا عملکرد نوجوانان در تحصیل و ارتباط اجتماعی مختل شود. لالی انتخابی در نوجوانی در حالی ظاهر می‌شود که فرد با مشکل تکلم مواجه نیست، بلکه در میان دوستان نزدیک و اعضای خانواده بدون هیچ مشکلی صحبت می‌کند.
درمان موتیسم انتخابی (Selective Mutism)

برای درمان لالی انتخابی از روان درمانی، دارودرمانی یا ترکیب این ۲ استفاده می‌کنند:
روان درمانی

رایج‌ترین گزینه بهبودبخش، درمان شناخت‌رفتاری (CBT) است. این روش درمانی به کاهش علائم اختلالات اضطرابی کمک می‌کند. تکنیک‌های مورد استفاده در این نوع درمان عبارت‌اند از:

مواجهه درمانی: قرار گرفتن فرد در معرض موضوع ترس خود با حضور روانشناس و در یک محیط امن
حساسیت‌زدایی: تجربه مستقیم محرک‌های اضطراب با گذشت زمان و به‌ طور تدریجی
تقویت: آموزش تقویت مثبت برای کاهش اضطراب توسط روانشناس

دارو درمانی

در برخی مواقع که اضطراب و ترس از قرار گرفتن در موقعیت خاص بسیار شدید و مزمن است یا سایر روش‌ها منجر به بهبودی نشده، روانپزشک داروی اضطراب برای کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان تجویز می‌کند.
روش مقابله با لالی انتخابی

علاوه‌بر گزینه‌های درمان می‌توانید از روش‌های زیر برای مدیریت شرایط خود استفاده کنید:

بازی درمانی برای لالی انتخابی منجر به حرف زدن کودک بدون اجبار می‌شود.
به معلم فرزندتان اطلاع دهید که سکوت او عمدی نیست تا عصبانی و ناامید نشود.
برای گام‌های مثبت صحبت کردن کودک‌تان تشویق و پاداش در نظر بگیرید، اما سکوت او نباید با تنبیه همراه شود.
از تلاش کردن افراطی برای صحبت فرزندتان اجتناب کنید. زیرا اصرار شما فقط سطح اضطراب او را افزایش می‌دهد.