معلولیت و انواع آن

معلولیت هر وضعیت جسمی یا روانی (اختلال) است که انجام فعالیت های خاص (محدودیت فعالیت) و تعامل با دنیای اطراف (محدودیت مشارکت) را برای فرد دشوارتر می کند. انواع مختلفی از معلولیت ها مانند اختلال در حرکت، فکر کردن، به خاطر آوردن، یادگیری، برقراری ارتباط، شنیدن، دیدن و سلامت روان وجود دارد که هر یک می تواند روی فرد به نحوی تاثیر بگذارد.
معلولیت از نظر سازمان بهداشت جهانی ، دارای سه بعد است:

اختلال در ساختار یا عملکرد بدن فرد یا عملکرد ذهنی که شامل از دست دادن اندام، از دست دادن بینایی یا از دست دادن حافظه است.
محدودیت فعالیت، مانند مشکل دیدن، شنیدن، راه رفتن یا حل مسئله.
محدودیت های مشارکت در فعالیت های عادی روزمره، مانند کار کردن، انجام فعالیت های اجتماعی و تفریحی و دریافت خدمات بهداشتی و پیشگیرانه.

معلولیت می تواند به شکل مادرزادی و از بدو تولد همراه فرد باشد یا در طول زندگی در اثر بروز حادثه یا به مرور زمان رخ دهد. به عنوان مثال برخی از مشکلات ژنتیکی می تواند باعث بروز مشکلاتی مانند دیستروفی عضانی دوشن یا سندروم داون شود.
بسیاری از این مشکلات در نتیجه قرار گرفتن مادر در دوران بارداری در معرض عفونت (مانند سرخجه) یا موادی همچون الکل و سیگار است که باعث می شود نوزاد همراه با معلولیت های جسمی یا ذهنی متولد شود.

برخی دیگر از ناتوانی های جسمی، همراه با رشد کودک خود را نشان می دهند. به عنوان مثال اختلال اوتیسم یا اختلال کمبود توجه و بیش فعالی به مرور زمان خود را نشان می دهد.

برخی دیگر از معلولیت ها نیز به دلیل بروز یک آسیب به بخش از بدن رخ می دهد. به عنوان مثال، آسیب مغزی یا آسیب خارجی نخاع که ممکن است در اثر یک تصادف یا سانحه اتفاق بیفتد منجر به معلولیت و ناتوانی جسمی در افراد شود.

گاهی نیز یک بیماری طولانی مدت مانند دیابت می تواند باعث آسیب به برخی از اندام های بدن مانند چشم ها، اعصاب یا حتی از دست دادن برخی اندام ها شود.

از نظر سازمان جهانی بهداشت معلولیت شامل اختلال در ساختار یا عملکرد بدن فرد یا عملکرد ذهنی، محدودیت فعالیت، مانند مشکل دیدن، شنیدن، راه رفتن، حل مسئله و محدودیت های مشارکت در فعالیت های عادی روزمره، مانند کار کردن، انجام فعالیت های اجتماعی و تفریحی و دریافت خدمات بهداشتی است.

انواع معلولیت چیست؟

در معلولیت نقص به معنای عدم وجود یا تفاوت معنادار در ساختار یا عملکرد بدن یا عملکرد ذهنی است. به عنوان مثال، مشکلات در ساختار مغز می تواند منجر به مشکل در عملکردهای ذهنی شود و مشکلات در ساختار چشم ها یا گوش ها در عملکرد بینایی یا شنوایی اختلال ایجاد می کند.
نقص های ساختاری

نقص ساختاری مشکلات مهم مربوط به بخش های داخلی یا خارجی بدن در معلولیت است. به عنوان مثال، از نمونه های نقص ساختاری داخلی می توان به آسیب های عصبی اشاره کرد که منجر به بیماری ام اس می شود و از مشکلات خارجی می توان زمانی که یکی از اعضای بدن قطع می شود، اشاره کرد.
نقص های عملکردی

نقص عملکردی شامل از دست دادن کامل یا جزئی عملکرد یک قسمت از بدن است که منجر به معلولیت می شود. نمونه هایی از این موارد شامل دردی است که از بین نمی رود یا مفصلی است که دیگر به راحتی حرکت نمی کند.
تفاوت بین محدودیت فعالیت و محدودیت مشارکت چیست؟

سازمان بهداشت جهانی (WHO) طبقه بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت را در سال ۲۰۰۱ منتشر کرد. این طبقه بندی به ارزیابی سلامت، عملکرد، فعالیت ها و عوامل کمک کننده و موانع جامعه برای معلولیت کمک می کند.

طبق نظر سازمان جهانی بهداشت، فعالیت عبارت است از اجرای یک کار یا عمل توسط یک فرد، در حالی که مشارکت به معنای درگیری شخص در یک موقعیت خاص در زندگی است.
این سازمان اذعان می کند که تمایز بین این دو دسته در معلولیت تا حدودی نامشخص است و اغلب موارد این دو با هم ترکیب می شوند. گرچه اساساً فعالیت ها در سطح شخصی صورت می گیرد و مشارکت شامل مشارکت در نقش های زندگی، از جمله اشتغال، تحصیل یا روابط است.

محدودیت فعالیت و محدودیت مشارکت در افراد معلول مربوط به مشکلاتی است که فرد در انجام وظایف و انجام نقش های اجتماعی تجربه می کند. فعالیت ها و مشارکت ها در نتیجه عوامل محیطی مانند فناوری، پشتیبانی و روابط، خدمات، سیاست ها یا اعتقادات دیگران می تواند آسان تر یا دشوارتر شود.
سازمان جهانی بهداشت موارد زیر را در گروه فعالیت ها و مشارکت ها قرار می دهد:

یادگیری و بکارگیری دانش
مدیریت وظایف و خواسته ها
تحرک (حرکت و حفظ موقعیت های بدن، جابجایی و حرکت اشیا، و حرکت در محیط)
مدیریت کارهای خود مراقبتی
مدیریت زندگی داخلی
ایجاد و مدیریت روابط و تعاملات بین فردی
مشارکت در زمینه های مهم زندگی (تحصیل، اشتغال، مدیریت امور مالی)
درگیر شدن در زندگی اجتماعی و مدنی

طبق نظر سازمان جهانی بهداشت، فعالیت عبارت است از اجرای یک کار یا عمل توسط یک فرد، در حالی که مشارکت به معنای درگیری شخص در یک موقعیت خاص در زندگی است. فعالیت ها در سطح شخصی صورت می گیرد و مشارکت شامل مشارکت در نقش های زندگی، از جمله اشتغال، تحصیل یا روابط است.

بهبود شرایط در جوامع از طریق فراهم آوردن مکان هایی که محدودیت های فعالیت و محدودیت های مشارکت برای افراد معلول را کاهش یا از بین می برد، بسیار مهم است ، بنابراین آنها می توانند در نقشها و فعالیت های زندگی روزمره شرکت کنند.