فراسوی نگرانی‌های روزمره؛ نگاهی به اختلال اضطراب فراگیر

اضطراب، آن حس آشنای دلشوره و نگرانی، می‌تواند گاهی مهمان ناخوانده‌ی ذهنمان باشد. اما اگر این مهمان ناخوانده تبدیل به ساکن دائمی شود و لحظه ای دست از سرمان برندارد، چه؟ اگر نگرانی‌هایمان آنقدر بزرگ و فراگیر شوند که بر تمام جنبه‌های زندگی‌مان سایه بیندازند، از کار و تحصیل گرفته تا روابط و خواب؟ در این صورت ممکن است با اختلال اضطراب فراگیر یا GAD مواجه باشیم. این اختلال، که با نگرانی مداوم و افراطی در مورد مسائل مختلف مشخص می‌شود، می‌تواند زندگی روزمره را به چالشی طاقت‌فرسا تبدیل کند.

با شناخت بیشتر این اختلال، می‌توانیم گام‌های موثری برای مدیریت آن برداریم و به آرامش و تعادل در زندگی خود دست یابیم. از ورزش و تغذیه‌ی سالم گرفته تا مدیتیشن و مشاوره، راهکارهای مختلفی برای مقابله با GAD وجود دارد. با ما همراه باشید تا با این راهکارها آشنا شوید و به سوی زندگی آرام‌تر و شاداب‌تری گام بردارید.

آنچه می‌خوانید:

اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
علائم اختلال اضطراب فراگیر
اضطراب در کودکان و نوجوانان
تفاوت اختلال اضطراب فراگیر با سایر مشکلات سلامت روان
ریشه‌های نگرانی: علل و عوامل خطر اختلال اضطراب فراگیر
روش تشخیص اختلال اضطراب فراگیر
روش‌های درمان اختلال اضطراب فراگیر
سبک زندگی و اختلال اضطراب فراگیر: راهکارهایی برای کاهش علائم
الکل و اضطراب
عوارض اختلال اضطراب فراگیر
پیشگیری از اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

آیا تا به حال پیش آمده که نگرانی‌ها، افکارتان را احاطه کنند و نتوانید از آن‌ها رهایی یابید؟ آیا حتی در مواقعی که دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، ذهنتان درگیر مسائل مختلف است؟ اگر پاسخ شما به این سؤالات مثبت است، ممکن است با اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder یا GAD) درگیر باشید؛ اختلالی که گاهی به آن اضطراب مزمن هم می‌گویند.

افراد مبتلا به GAD به طور مداوم و شدیدتر از سایرین نگران اتفاقات و موقعیت‌های روزمره هستند. این نگرانی با احساس اضطراب معمولی که همه‌ی ما تجربه می‌کنیم، متفاوت است. اکثر ما گاهی اوقات درباره‌ی مسائلی مثل وضعیت مالی نگران می‌شویم، اما افراد مبتلا به GAD به شکلی غیرقابل کنترل در مقابل مشکلات احساس درماندگی کرده و اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند.

اگر شما هم به GAD مبتلا باشید، ممکن است به طور مداوم درباره‌ی مواردی مثل خانواده، سلامتی یا وضعیت مالی خود نگران باشید، حتی زمانی که می‌دانید دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. این اختلال اغلب در حدود ۳۰ سالگی ظاهر می‌شود، اما می‌تواند کودکان را هم درگیر کند.

این نگرانی بیش از حد و غیرواقعی می‌تواند ترسناک باشد و در روابط و فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند. خوشبختانه روش‌های درمانی موثری برای مقابله با این اختلال وجود دارد که در این مطلب قرار است با آن‌ها آشنا شوید.

علائم اختلال اضطراب فراگیر

این اختلال هم مثل هر اختلال روان دیگری علائم خاص جسمی و روانی خود را دارد. در لیست زیر می‌توانید با این علائم آشنا شوید.

تفسیر موقعیت‌ها به شکلی تهدیدآمیزتر از آنچه هستند.
دشواری در رها کردن نگرانی‌ها
مشکل در تمرکز
بی‌خوابی
دشواری در مواجهه با موقعیت‌های نامشخص
تحریک‌پذیری، عصبی بودن، فکر زیاد و دشواری در آرامش
خستگی و فرسودگی
تنش عضلانی
لرزش یا انقباض عضلانی
تعریق (از جمله تعریق کف دست)
درد معده‌ی مکرر، اسهال یا سایر مشکلات گوارشی
احساس ضعف یا لرزش
تپش قلب
خشکی دهان
حساس بودن به صداهای ناگهانی
علائم عصبی مثل بی‌حسی یا گزگز در قسمت‌های مختلف بدن

علائم اختلال اضطراب فراگیر
اضطراب در کودکان و نوجوانان

اضطراب می‌تواند در حدود یک چهارم کودکان و نوجوانان رخ دهد و با علائم زیر همراه است:

اضطراب در مورد تناسب با همسالان
مشکلات اعتماد به نفس و عزت نفس
نگرانی بیش از حد یا اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی و کارهای مدرسه
نگرانی در مورد تایید معلمان و سایر بزرگسالان
داشتن مشکلات جسمی مثل احساس درد در معده

تفاوت اختلال اضطراب فراگیر با سایر مشکلات سلامت روان

اضطراب یک علامت رایج در بسیاری از بیماری‌های روان، مثل افسردگی و انواع فوبیا، است. GAD از چند جهت با این شرایط متفاوت است.

افراد مبتلا به افسردگی ممکن است گاهی اضطراب را تجربه کنند و افراد مبتلا به فوبیا ممکن است فقط درباره‌ی یک چیز خاص نگران باشند. اما افراد مبتلا به GAD برای مدت طولانی (۶ ماه یا بیشتر) درباره‌ی موضوعات مختلفی نگران هستند یا ممکن است نتوانند منشا نگرانی خود را شناسایی کنند.

ریشه‌های نگرانی: علل و عوامل خطر اختلال اضطراب فراگیر

در بخش قبل با اختلال اضطراب فراگیر (GAD) و علائم آن آشنا شدیم. حال می‌خواهیم به بررسی علل و عوامل خطر این اختلال بپردازیم. GAD می‌تواند ریشه در عوامل محیطی و ژنتیکی داشته باشد، از جمله:

سابقه‌ی خانوادگی اضطراب: اگر در خانواده‌ی شما سابقه‌ی اضطراب وجود دارد، احتمال ابتلا به GAD در شما بیشتر است.
قرار گرفتن در معرض موقعیت‌های استرس‌زا: مواجهه‌ی نزدیک یا طولانی‌مدت با موقعیت‌های استرس‌زا، مثل بیماری‌ خودتان یا یکی از اعضای خانواده، می‌تواند زمینه‌ساز GAD باشد.
مصرف بیش از حد کافئین یا دخانیات: این مواد می‌توانند اضطراب موجود را تشدید کنند.
آزار و اذیت در دوران کودکی: تجربیات تلخ دوران کودکی، مثل مورد آزار و اذیت قرار گرفتن، می‌تواند در بروز GAD نقش داشته باشد.
بعضی بیماری‌های جسمی: مشکلات تیروئید یا بی‌نظمی‌های ضربان قلب می‌توانند با اضطراب مرتبط باشند.

تحقیقات نشان می‌دهد که شیوع GAD در خانم‌ها حدود ۷.۷٪ و در آقایان حدود ۴.۶٪ در طول زندگی‌شان است. همچنین بعضی شواهد نشان می‌دهند که افراد مبتلا به GAD ممکن است در مواجهه با موقعیت‌های نگران‌کننده، فعالیت خاصی در مناطقی از مغز که با فعالیت ذهنی و تفکر درون‌گرا مرتبط هستند را تجربه کنند.

علل و عوامل خطر اختلال اضطراب فراگیر
روش تشخیص اختلال اضطراب فراگیر

پزشک با انجام غربالگری سلامت روان می‌تواند GAD را تشخیص دهد. در این فرآیند، پزشک در مورد علائم شما و مدت زمان درگیری‌تان با آن‌ها سوال می‌کند. همچنین ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان، مثل روانشناس یا روانپزشک، ارجاع دهد.

همچنین ممکن است پزشک برای اطمینان آزمایش‌هایی هم انجام دهد تا مشخص شود آیا بیماری زمینه‌ای یا سوءمصرف مواد باعث ایجاد علائم شما شده است یا خیر. اضطراب با بیماری‌ها و اختلالات زیر مرتبط است:

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
اختلالات تیروئید
بیماری قلبی
صرع
اختلال دوقطبی
فئوکروموسیتوما (تومور غده فوق کلیه)
مصرف کافئین، داروهای ضد احتقان یا آلبوترول

اگر پزشک شما مشکوک به بیماری یا مشکل سوءمصرف مواد باشد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری مثل آزمایش خون، آزمایش ادرار، آزمایش‌های رفلاکس معده و عکس‌برداری با اشعه ایکس و تست استرس را هم انجام دهد.

روش‌های درمان اختلال اضطراب فراگیر

به صورت کلی دو روش درمانی برای رهایی از این اختلال وجود دارد. در این بخش با این دو روش آشنا می‌شوید.

چگونه در پاییز با افسردگی فصلی مبارزه کنیم

درمان شناختی رفتاری (CBT)

این روش شامل جلسات منظم با یک متخصص سلامت روان است. هدف CBT برای اضطراب فراگیر، تغییر تفکر و رفتار شماست. این رویکرد در کاهش علائم اضطراب در عرض ۱۲ ماه پس از درمان موثر است و حتی ممکن است علاوه بر GAD، برای سایر بیماری‌ها مثل اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) هم موثرتر باشد.

در جلسات درمانی، یاد می‌گیرید که چگونه افکار اضطراب‌آور خود را تشخیص داده و مدیریت کنید. درمانگر به شما روش‌های آرام کردن خود در هنگام بروز افکار ناراحت‌کننده را نیز آموزش می‌دهد. پزشکان اغلب دارو را همراه با درمان برای GAD تجویز می‌کنند.
دارو

اگر پزشک دارو تجویز کند، به احتمال زیاد برای شما یک برنامه‌ی دارویی کوتاه مدت و یک برنامه‌ی دارویی بلندمدت طراحی می‌کند. داروهای کوتاه مدت بعضی از علائم جسمی اضطراب مثل تنش عضلانی و گرفتگی معده را برطرف می‌کنند و به آن‌ها داروهای ضد اضطراب گفته می‌شود (مثل آلپرازولام، کلونازپام و لورازپام).

این داروها برای مصرف طولانی مدت مناسب نیستند چون خطر وابستگی و سوء مصرف بالایی دارند. داروهای ضد افسردگی می‌توانند برای درمان طولانی مدت مناسب باشند (داروهایی مثل بوسپیرون، سیتالوپرام، اس سیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین، سرترالین، ونلافاکسین، دسوونلافاکسین و دولوکستین).

این داروها ممکن است بعد از چند هفته اثر کنند و عوارض جانبی مثل خشکی دهان، حالت تهوع و اسهال هم با خود به همراه دارند. در آغاز درمان با داروهای ضدافسردگی، خطر بسیار کمی برای افزایش افکار خودکشی در جوانان و بزرگسالان وجود دارد. اما به هر حال فراموش نکنید که در صورت مصرف داروهای ضدافسردگی، با پزشک خود در تماس باشید و هرگونه تغییر خلق‌و‌خو یا فکر را که شما را نگران می‌کند گزارش دهید.

پزشک ممکن است هم داروی ضد اضطراب و هم ضد افسردگی تجویز کند. در این صورت احتمالا فقط تا چند هفته و تا زمان شروع اثر داروی ضد افسردگی لازم باشد که داروی ضد اضطراب هم مصرف کنید.

روش‌های درمان اختلال اضطراب فراگیر

سبک زندگی و اختلال اضطراب فراگیر: راهکارهایی برای کاهش علائم

بسیاری از افراد می‌توانند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی یا رفتار خود، علائم GAD را کاهش دهند. این تغییرات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

ورزش منظم: در صورت امکان، ورزش منظم را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود بگنجانید.
رژیم غذایی متعادل و مغذی: تغذیه‌ی سالم نقش مهمی در سلامت روان دارد.
خواب کافی: سعی کنید به میزان کافی بخوابید و به برنامه‌ی خواب منظم اهمیت بدهید.
یوگا و مدیتیشن: این فعالیت‌ها به آرامش ذهن و کاهش استرس کمک می‌کنند.
پرهیز از محرک‌ها: از مصرف کافئین، قرص‌های لاغری و سایر محرک‌ها خودداری کنید.
صحبت با فرد مورد اعتماد: با یک دوست، همسر یا یکی از اعضای خانواده در مورد ترس‌ها و نگرانی‌های خود صحبت کنید.

الکل و اضطراب

نوشیدن الکل می‌تواند به طور موقت اضطراب را کاهش دهد، به همین دلیل بعضی از افراد مبتلا به اضطراب برای داشتن احساس بهتر به الکل روی می‌آورند. با این حال مهم است به خاطر داشته باشید الکل می‌تواند تاثیر منفی بر خلق‌وخوی شما داشته باشد. چند ساعت بعد از نوشیدن یا روز بعد، ممکن است تحریک‌پذیری یا افسردگی بیشتری را تجربه کنید.

همچنین الکل می‌تواند با داروهای مورد استفاده برای درمان اضطراب تداخل داشته باشد. حتی بعضی از ترکیبات دارویی و الکلی می‌توانند کشنده باشند! اگر مصرف الکل شما در فعالیت‌های روزانه‌تان اختلال ایجاد می‌کند، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض اختلال اضطراب فراگیر

GAD می‌تواند منجر به بروز مشکلات سلامت روان و جسم شود یا آن‌ها را تشدید کند. بعضی از این عوارض را می‌توانید در لیست زیر بخوانید:

افسردگی
مشکلات خواب
سوءمصرف مواد مخدر یا الکل
مشکلات گوارشی
انزوای اجتماعی
چالش‌های کاری یا تحصیلی
کاهش کیفیت زندگی
افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی

مراجعه‌ی سریع به پزشک برای درمان GAD می‌تواند به پیشگیری از این مشکلات کمک کند.
پیشگیری از اختلال اضطراب فراگیر

افرادی که احساس اضطراب یا افسردگی دارند می‌توانند با مراجعه زودهنگام به پزشک از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنند. در لیست زیر می‌توانید با بعضی از بهترین راهکارها برای پیشگیری از GAD آشنا شوید:

آگاهی از اختلال اضطراب
درک نحوه‌ی عملکرد داروها
پیروی از توصیه‌های پزشک در مورد درمان و پیگیری
همکاری با مشاوران
قطع مصرف کافئین و سایر محرک‌ها
درمان بیماری‌های جسمی که ممکن است در ایجاد اضطراب نقش داشته باشند.
مدیریت استرس از طریق خواب منظم و ورزش
ایجاد و حفظ تعاملات اجتماعی

افرادی که در برقراری تعاملات اجتماعی مشکل دارند، می‌توانند از پیوستن به گروه‌های پیاده‌روی، گروه‌های مشاوره یا فعالیت‌های داوطلبانه استفاده شوند.

کلام آخر

افراد مبتلا به GAD شدیدتر و بیشتر از دیگران نگران می‌شوند. این افراد ممکن است برای مدت طولانی در مورد یک چیز نگران باشند و گاهی اوقات نمی‌توانند منبع اضطراب را شناسایی کنند. استرس، بیماری جسمی و تغییرات زندگی می‌توانند علائم را بدتر کنند. درمان به صورت دارو، مشاوره و تغییر سبک زندگی امکانپذیر است. هر فردی که فکر می‌کند GAD داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند. درمان زودهنگام GAD می‌تواند به پیشگیری از عوارضی مانند افسردگی و انزوای اجتماعی کمک کند.