رژیم سم زدایی یا دیتاکس چیست؟

رژیم سم‌زدایی یا دیتاکس، معمولاً یک دوره کوتاه‌مدت رژیمی است که برای از بین بردن مواد سمی بدن معرفی می‌شود. این رژیم معمولاً شامل دوره‌هایی از روزه‌داری است که به همراه برنامه غذایی محدود به میوه، سبزی‌ها، آب‌میوه و آب است. سم‌زدایی گاهی با استفاده از گیاهان، انواع چای‌، مکمل‌ها و پاک‌کننده‌های روده نیز صورت می‌گیرد. رژیم سم‌زدایی باعث می‌شود که – به‌وسیله روزه بودن اندام‌های بدن استراحت کنند. – روده برای از بین بردن مواد سمی تحریک می‌شود. – سم‌های بدن را از طریق ادرار و تعریق از بین می‌برد. – گردش خون را بهبود می‌بخشد. – مواد مغذی سالم برای بدن را تأمین می‌کند. – به بهبود مشکلات مختلف بدن ازجمله چاقی، مشکلات گوارشی، بیماری‌های خود ایمنی، التهاب، آلرژی، نفخ و خستگی مزمن کمک می‌کنند. اما بر اساس اظهارات بسیاری از متخصصان تغذیه، رژیم‌های سم‌‌زدایی ریشه علمی ندارند و حتی ممکن است این رژیم‌های غذایی تأثیری معکوس داشته باشند و فرد را با اضافه‌وزن یا سوءتغذیه مواجه کنند. رژیم سم زدایی یا دیتاکس چیست؟

رژیم سم زدایی یا دیتاکس چیست؟

شایع‌ترین روش‌های رژیم سم‌زدایی

روش‌های زیادی برای انجام رژیم سم‌زدایی از قبیل روزه‌داری تا تغییرات غذایی ساده وجود دارد. بیشتر رژیم‌های سم‌زدایی حداقل شامل یکی از موارد زیر است:

روزه گرفتن به مدت ۱ تا ۳ روز
نوشیدن آب‌میوه و سبزی‌ها تازه، اسموتی، آب و چای
نوشیدن مایعات خاص مانند آب‌نمک یا آب‌لیمو
حذف کردن غذاهایی که مقدار زیادی فلزات سنگین، آلاینده و آلارژن دارند
مصرف مکمل یا گیاهان
– پرهیز از تمام غذاهای حساسیت‌زا
استفاده از انواع ملین‌ها و پاک‌کننده‌های روده
ورزش کردن به‌صورت مرتب
حذف کامل الکل، قهوه، سیگار و قندهای تصفیه‌شده

انواع رژیم‌های سم‌زدایی

رژیم سم‌زدایی با چای: در این نوع رژیم سم‌زدایی، افراد از ترکیب چندین نوع چای استفاده می‌کنند که ادعاشده همه آن‌ها به دفع سموم بدن کمک می‌کنند.
رژیم سم‌زدایی سه‌روزه: در رژیم سه‌روزه افراد با استفاده از چای و اسموتی بدن را سم‌زدایی می‌کنند. البته به‌غیراز مایعات، از میوه‌ها و سبزی‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدان نیز طی این سه روز استفاده می‌شود. این رژیم بیشتر به خاطر مقدار زیاد آنتی‌اکسیدان و مواد مغذی است که به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
رژیم ۵ روزه سم‌زدایی: افراد در این رژیم از همان ابتدا قند را حذف می‌کنند و مصرف میوه و سبزی‌ها را بالا می‌برند. در این رژیم پس از هر وعده ۷ دقیقه پیاده‌روی توصیه‌شده. در روزهای پایانی نیز باید کالری دریافتی را فقط از راه خوردن اسموتی تأمین و گوشت را از رژیم حذف کنید.
رژیم سم‌زدایی ۱۰ روزه: رژیم سم‌زدایی ۱۰ روزه ادعا می‌کند که بدن را از حالت استپ وزنی خارج می‌کند. افرادی که از چنین رژیم‌هایی استفاده می‌کنند در هفته‌های ابتدایی بسیار خوشحال‌اند که وزنشان کاهش‌یافته، اما فراموش کرده‌اند که بیشتر این وزن ازدست‌رفته مربوط به آب بدن و ذخایر کربوهیدرات است.
۵- رژیم سم‌زدایی یک‌هفته‌ای با اسموتی: در طول یک هفته تنها غذایی که افراد باید بخورند اسموتی است و این کار باعث سم‌زدایی کامل بدن می‌شود. مسلما هر کسی چنین رژیمی را دنبال نمی‌کند؛ بنابراین اگر هوس کردید این رژیم را امتحان کنید حتما ابتدا با پزشک صحبت کنید.

مزایا و معایب رژیم سم زدایی

برخی از جنبه‌های رژیم سم‌زدایی برای سلامت مفید هستند که این مزایا عبارتند از:

پرهیز از منابع خوراکی دارای فلزات سنگین و آلودگی
کاهش چربی اضافی
ورزش مرتب و تعریق بیشتر
مصرف غذاهای کامل، مغذی و سالم
پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری‌شده
نوشیدن آب و چای سبز
محدود کردن استرس، ایجاد آرامش و خواب مناسب

این رژیم سم زدایی عوارض جانبی و معایبی نیز دارد که باید قبل از پیروی از هرگونه رژیم سم‌زدا عوارض جانبی احتمالی آن را در نظر بگیرید.

محدود شدن شدید کالری

برخی از رژیم‌های سم‌زدایی، محدودیت شدید کالری را توصیه می‌کنند. روزه‌داری بلندمدت یا محدود کردن کالری دریافتی باعث احساس خستگی، تحریک‌پذیری و بوی بددهان می‌شود.

کمبود انرژی و فقر ویتامین

از دیگر عوارض رژیم سم‌زدایی و روزه‌داری طولانی‌مدت کمبود انرژی، فقر ویتامین و مواد معدنی و همچنین عدم تعادل الکترولیت است.

کم‌آبی بدن

علاوه بر این، گاهی در طول سم‌زدایی این روش‌های پاک‌سازی سبب کم‌آبی بدن، گرفتگی، نفخ، حالت تهوع و استفراغ می‌شوند.

اووردوز کردن

در برخی از رژیم‌های سم‌زدا خطر اووردوز مکمل‌ها، ملین‌ها، دیورتیک‌ها و حتی آب وجود دارد. در رژیم سم‌زدایی، تنظیم و نظارتی بر برنامه غذایی نیست و بسیاری از غذاها و مکمل‌های سم‌زدا ممکن است اصلاً پایه علمی نداشته باشند. در بدترین حالت مقدار مواد تشکیل‌دهنده روی برچسب محصولات سم‌زدا ممکن است اشتباه باشد؛ این موضوع، خطر اووردوز کردن را افزایش می‌دهد.

خطرناک بودن رژیم سم‌زدا برای کودکان، نوجوانان، سالمندان، افراد مبتلابه سوء‌تغذیه، خانم‌های باردار و شیرده، افراد دارای مشکل قند خون مانند دیابتی‌ها و یا کسانی که از اختلال تغذیه رنج می‌برند، می‌شود.

مزایا و معایب رژیم سم زدایی

غذاهای مؤثر بر سم‌زدایی

میوه‌ها: میوه‌ها سرشار از آب، آنتی‌اکسیدان، مواد مغذی، فیبر و ویتامین‌های مهم هستند و به همین دلیل ادعا می‌شود بدن را از سموم پاک می‌کنند. علاوه بر این هضم میوه‌ آسان است.
سبزی‌ها بارنگ سبز تیره: کلم، اسفناج و دیگر سبزی‌ها برگ‌دار ارگانیک موجب سم‌زدایی دستگاه گوارش می‌شود.
مرکبات: لیموترش، پرتقال و لیمو سبب پاک شدن بدن از سموم می‌شود و فرآیندهای آنزیمی دستگاه گوارش را تقویت می‌کند. آب‌لیموی ترش به کبد و کلیه در فرآیند سم‌زدایی کمک می‌کند. برای افزایش سم‌زدایی هرروز خود را با یک لیوان آب گرم و لیموترش شروع کنید.
سیر: سیر یکی از بهترین غذاهای سم‌زداست. سیر چون باعث تحریک کبد به تولید آنزیم‌های سم‌زدا می‌شود به پاک کردن دستگاه گوارش کمک می‌کند. می‌توانید سیر را به‌سادگی در بسیاری از غذاها استفاده کنید.
جوانه بروکلی: بروکلی سرشار از آنتی‌اکسیدان است که قابلیت تحریک آنزیم‌های سم‌زدا را در سطح سلولی دارد. بروکلی خود به‌تنهایی نیز مفید است اما جوانه آن خواص زیادی دارد.
چای سبز: چای سبز هم سرشار از آنتی‌اکسیدان است و گفته می‌شود چای سبز با محتوای مایع خود سموم را از بدن دفع کند. همچنین چای سبز، آنتی‌اکسیدانی ویژه به نام کاتچین دارد که سبب بهبود فعالیت کبد می‌شود.
سبزی‌ها خام: آب سبزی‌ها و خود آن‌ها کمک بزرگی در سم‌زدایی بدن هستند. پیاز، هویج، کنگر فرنگی، مارچوبه، بروکلی، گل‌کلم، کلم بروکلی، سیر، تربچه، چغندر، زردچوبه و پونه کوهی مواد مغذی فوق‌العاده‌ای برای بدن هستند. ترکیب این مواد به کبد کمک می‌کند در طول فرآیند سم‌زدایی سموم را ساده‌تر از بین ببرد. سبزی‌ها به‌صورت طبیعی سرشار از گوگرد و گلوتاتیون هستند. کبد به کمک گوگرد، مواد شیمیایی مضر را از بین می‌برد.
دانه‌ها و آجیل‌ها: سعی کنید در رژیم خود بیشتر از آجیل‌ها و دانه‌هایی استفاده کنید که به‌سادگی هضم می‌شوند. بذر کتان، تخم کدو، بادام، گردو، شاهدانه، کنجد، بذر چیا و دانه آفتابگردان انتخاب‌های مناسبی هستند؛ اما در طول این رژیم سم‌زدایی از مصرف کره بادام‌زمینی پرهیز کنید چون دارای قند اضافه است.
روغن‌های دارای امگا ۳: در طول سم‌زدایی از روغن شاهدانه، آووکادو، زیتون یا بذر کتان استفاده کنید تا دیواره‌های روده روان شوند. این کار کمک می‌کند مواد سمی توسط روغن جذب و در ادامه دفع شوند.

مطالعات علمی که بر روی اثر رژیم دیتاکس و تأثیر آن بر روی لاغری انجام‌شده است نشان داده است، بیشتر افرادی که این دوره‌ی سم‌زدایی را دنبال می‌کنند به‌سرعت شاهد کاهش وزن سریع چشمگیری هستند. اما به نظر می‌رسد این کاهش وزن به دلیل از دست دادن مایعات و ذخیره کربوهیدرات‌های خوب به‌جای چربی‌های اشباع است.

باید گفت که بدن مرتب در معرض مواد سمی است و بااین‌حال بیشتر اوقات بدون کمک اضافی این سموم را دفع می‌کند. رژیم‌های سم‌زدایی بااینکه وسوسه‌برانگیز هستند اما هیچ ارتباطی با از بین بردن سموم بدن ندارند و تنها غذاهای ناسالم را از رژیم حذف می‌کنند. رویکرد هوشمندانه این است که سالم‌ غذا بخورید و سبک زندگی خود را بهبود ببخشید. رژیم سم‌زدایی به دلیل محدود کردن برخی مواد مغذی برای همه افراد توصیه نمی‌شود و برای بعضی از افراد نیز شاید خطرناک هم باشد. پس بهتر است قبل از اقدام به سم‌زدایی بدن با متخصص تغذیه مشورت کنید تا طبق اطلاعات دریافتی از متابولیسم بدن شما رژیم سم‌زدایی اصولی و درستی را برایتان تجویز کند.