رزماری چه خواصی دارد؟

رزماری گیاه معطری که در آشپزی کاربرد زیادی دارد، دارای فوایدی برای سلامتی است اما با برخی از داروها تداخل دارد.

رزماری یا اِکلیل کوهی گیاهی معطر و همیشه سبز بومی مدیترانه است. از رزماری به‌عنوان چاشنی آشپزی، در عطرها و نیز به عنوان داروی گیاهی برای سلامتی استفاده می‌شود. رزماری مانند پونه کوهی، آویشن، ریحان و اسطوخودوس عضوی از خانواده نعناعیان است.

رزماری عطری خوشبو و طعمی دلپذیر به غذاها می‌دهد. برخی ادعا می‌کنند رزماری می‌تواند به کاهش درد عضلانی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود حافظه کمک کند. گرچه رزماری می‌تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد.

مردم معمولاً رزماری را به صورت گیاه خشک کامل یا عصاره پودری خشک می‌خرند یا از برگ‌های تازه یا خشک‌شده آن برای تهیه‌ی چای استفاده می‌کنند.

رزماری از زمان‌های قدیم به دلیل خواص دارویی آن مورد توجه قرار داشته است. کاربردهای سنتی رزماری شامل کمک به تسکین درد عضلانی، بهبود حافظه، تقویت سیستم ایمنی و گردش خون و تقویت رشد مو است.

خواص رزماری

رزماری دارای طیف وسیعی از مزایای سلامتی است. این گیاه دارویی نه تنها طعم دلپذیری به غذاها می‌بخشد، بلکه همچنین شامل آهن، کلسیم و ویتامین B6 است.
حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است

آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در خنثی کردن ذرات مضری به نام رادیکال‌های آزاد و جلوگیری از استرس اکسیداتیو دارند که هر دو اثر می‌توانند در جلوگیری و تسکین بیماری‌های التهابی مزمن نقش داشته باشند.

خلق و خو را تقویت می‌کند و به سلامت روان کمک می‌کند

پژوهش‌های محدود نشان می‌دهد رزماری ممکن است برای افسردگی، استرس و ناراحتی عاطفی مفید باشد. به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ روی ۴۲ مرد ژاپنی دچار اختلالات خلقی، نشان داد مصرف عصاره رزماری به مدت چهار هفته انرژی ذهنی و کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که عصاره رزماری ممکن است اثرات مفیدی بر خلق‌وخو و عملکرد شناختی داشته باشد. علاوه‌براین، مروری در سال ۲۰۲۰ اثرات ضدافسردگی رزماری را در مطالعات حیوانی بررسی کرد و به این نتیجه رسید که رزماری ممکن است به تنظیم دوپامین در مغز کمک کند.

حافظه و تمرکز را تقویت می‌کند

براساس همان منبع، رزماری ممکن است اثرات مفیدی بر شناخت، ازجمله حافظه و یادگیری داشته باشد. علاوه‌بر‌این، یک کارآزمایی کنترل‌شده تصادفی در سال ۲۰۱۸ نشان داد عملکرد حافظه‌ی دانشجویانی که به مدت یک ماه مکمل رزماری مصرف کردند، بهبود پیدا کرد. مرور دیگری که سال ۲۰۲۱ منتشر شد، نشان داد رزماری ممکن است به تقویت شناخت، افزایش حافظه و توانایی‌های یادگیری حیوانات کمک کند.

از اعصاب محافظت می‌کند

رزماری می‌تواند برای مغز نیز مفید باشد. رزماری حاوی ماده‌ای به نام کارنوسیک اسید است که می‌تواند با آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد در مغز مقابله کند.

برخی از مطالعات ذکرشده در مطالعه‌ی مروری سال ۲۰۲۰ همچنین بیان کردند که رزماری ممکن است اثرات مفیدی روی آلزایمر داشته باشد. رزماری ممکن است اثر محافظتی دربرابر پیشرفت این بیماری داشته باشد و رایحه‌درمانی با رزماری می‌تواند عملکرد شناختی را در افراد مبتلا به آلزایمر بهبود دهد؛گرچه این تئوری برپایه نتایج آزمایشگاهی و حیوانی است. مطالعه‌ی حیوانی در این مرور همچنین نشان داد رزماری شدت و دفعات بروز تشنج‌ها را در موش‌ها می‌کاهد. پژوهشگران می‌گویند شاید رزماری در درمان صرع در انسان‌ها نیز مفید باشد.

برای سلامت پوست مفید است

مطالعه‌ای مروری در سال ۲۰۲۳ پیشنهاد کرد رزماری ممکن است اثرات مفیدی روی پوست داشته باشد و خواص ضدالتهابی آن می‌تواند در تسکین برخی از بیماری‌های التهابی پوست مفید باشد. اثرات ضدپیری رزماری روی پوست به‌علت محتوای کارنوسیک اسید آن است. کارنوسیک اسید ممکن است از پوست دربرابر آسیب‌های ناشی از اشعه فرابنفش حمایت کنند.

ممکن است از سرطان پیشگیری و آن را درمان کند

براساس مرور منتشرشده در سال ۲۰۲۰، رزماری ممکن است برای پیشگیری و درمان سرطان مفید باشد. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده‌اند رزماری مانع از فعال شدن مواد سرطان‌زا می‌شود، فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنزیم‌ها را افزایش و التهاب تحریک‌کننده‌ی تومور را کاهش می‌دهد و رشد تومور را سرکوب می‌کند. پژوهشگران توصیه می‌کنند بهتر است مطالعات بیشتری روی اثرات احتمالی رزماری در مبارزه با سرطان انجام شود.

درد را تسکین می‌دهد

یکی از کاربردهای سنتی رزماری مصرف آن به‌عنوان مسکن است. مطالعه‌ی مروری منتشرشده در سال ۲۰۲۰ اشاره کرد رزماری ممکن است به درمان عصبی نوروپاتیک کمک کند که درد ناشی از آسیب یا اختلال عملکرد در سیستم عصبی است. گرچه به پژوهش‌های بیشتری دراین‌باره نیاز است.

رزماری همچنین دارای خواص ضدباکتریایی است. در مطالعه‌ی حیوانی منتشرشده در سال ۲۰۱۹، روغن اسانسی رزماری به بهبود سریع‌تر زخم‌های عفونی کمک کرد. البته، نباید اسانس رقیق‌نشده را مستقیما روی پوست یا درون زخم باز به کار برد. چنانچه می‌خواهید از رزماری برای تسکین درد و التهاب زخم استفاده کنید، ابتدا با پزشک مشورت کنید.

ایمنی

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) عصاره رزماری را به‌عنوان افزودنی مجاز تعیین کرده است و مصرف رزماری در مقادیر پایین را بی‌خطر می‌داند. البته فراموش نکنید که قبل از شروع مصرف هر مکمل طبیعی جدید با پزشک مشورت و مکمل‌ها را از منبع مطمئن خریداری کنید.

نحوه استفاده از رزماری

چندین راه برای مصرف رزماری وجود دارد. می‌توان از رزماری در پخت‌وپز استفاده یا با خیساندن رزماری در آب داغ چای رزماری درست کرد.

روغن اسانسی رزماری را می‌توان در رایحه‌درمانی استفاده کرد یا به صورت موضعی روی پوست مالید برای استنشاق، می‌توان چند قطره روغن رزماری را در دستگاه پخش‌کننده‌ی روغن یا درون کاسه‌ای از آب داغ ریخت و سپس بخار آن را استنشاق کرد.

روغن‌های اسانسی غلظت بالایی دارند، بنابراین بهتر است پیش از مالیدن آن روی پوست چند قطره‌ی آن را با روغن حاملی مانند روغن بادام یا روغن نارگیل رقیق کنید. نباید روغن اسانسی رزماری را بلعید.

عوارض جانبی رزماری

در صورت مصرف خوراکی: از رزماری معمولا در پخت و پز استفاده می‌شود. برگ رزماری وقتی تا هشت هفته به عنوان دارو مصرف می شود، احتمالا برای بیشتر افراد بی‌خطر است. مصرف روغن رزماری رقیق‌نشده یا مقادیر بسیار زیاد برگ رزماری احتمالاً خطرناک است. مصرف مقادیر زیاد رزماری می‌تواند موجب استفراغ، حساسیت به آفتاب و قرمزی پوست شود.

هنگامی که روی پوست استفاده می‌شود: روغن رزماری احتمالا برای بیشتر افراد بی‌خطر است. رزماری در برخی افراد ممکن است موجب واکنش‌های آلرژیک شود.

هنگام استنشاق: استفاده از رزماری در رایحه‌درمانی احتمالا برای بیشتر افراد بی‌خطر است.

آلرژی به آسپیرین: رزماری حاوی ماده شیمیایی بسیار شبیه آسپرین است. این ماده شیمیایی ممکن است در افرادی که به آسپرین حساسیت دارند، موجب بروز واکنش‌های آلرژیک شود.

اختلالات خونریزی: رزماری ممکن است خطر خونریزی و کبودی را در افراد مبتلا به اختلالات خونریزی افزایش دهد. در صورت ابتلا به اختلالات خونریزی، در مصرف رزماری احتیاط کنید.

اختلالات تشنجی: رزماری ممکن است اختلالات تشنج را بدتر کند. بیش از مقدار موجود در غذاها ، رزماری استفاده نکنید.

تداخل رزماری با داروها

داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت با رزماری تداخل دارند

رزماری ممکن است لخته‌شدن خون را آهسته کند. مصرف همزمان رزماری با داروهایی که لخته شدن خون را کند می‌کنند، ممکن است خطر کبودی و خونریزی را افزایش دهد.

آسپرین با رزماری تداخل دارد

رزماری حاوی مواد شیمیایی مشابه آسپرین است. مصرف رزماری همراه با آسپرین ممکن است اثرات و عوارض جانبی آسپرین را افزایش دهد.

کولین منیزیوم تریسالیسیلات با رزماری تداخل دارد

رزماری حاوی مواد شیمیایی مشابه کولین منیزیوم تریسالیسیلات است. مصرف رزماری با کولین منیزیوم تریسالیسیلات ممکن است اثرات و عوارض آن را افزایش دهد.

سالسالات با رزماری تداخل دارد

رزماری حاوی سالیسیلات است. مصرف سالسالات به همراه رزماری ممکن است خطر عوارض جانبی ناشی از سالیسیلات‌ها را افزایش دهد.

داروهای دیابت با رزماری تداخل دارند

رزماری ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد. مصرف رزماری همراه با داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود.

خلاصه

رزماری گیاهی معطر و همیشه سبز است که علاوه بر استفاده در آشپزی، خواص دارویی متعددی دارد. این گیاه به تقویت سیستم ایمنی، بهبود حافظه، کاهش استرس و افسردگی، تسکین درد و بهبود سلامت پوست کمک می‌کند. رزماری همچنین حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است که ممکن است در پیشگیری از سرطان و بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر موثر باشد. بااین حال، باید در مصرف رزماری احتیاط و پیش از استفاده‌ی دارویی با پزشک مشورت کرد؛ زیرا ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد.