در دوره‌ی بارداری چه مقدار افزایش وزن مجاز است؟

افزایش وزن در بارداری برای حمایت از رشد و تکامل جنین ضروری است. میزان افزایش وزن بارداری به این بستگی دارد که شاخص توده‌ی بدنی (BMI) مادر قبل از باردار شدن چقدر باشد. افزایش وزن کمتر یا بیشتر از حد توصیه شده می‌تواند پیامدهای زیادی برای سلامتی مادر و جنین داشته باشد.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

چه مقدار افزایش وزن در بارداری مجاز است؟
چه میزان افزایش وزن در هر ماه بارداری توصیه می‌شود؟
چرا وزن مادر در دوران بارداری بیشتر می‌شود؟
آیا کاهش وزن در بارداری بی‌خطر است؟
افزایش وزن بیش از حد چه عوارضی دارد؟
چگونه از سلامتی خود در دوران بارداری محافظت کنید؟
چه زمانی باید با پزشک صحبت کرد؟

چه مقدار افزایش وزن در بارداری مجاز است؟

افزایش وزن بارداری از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

وزن مادر قبل از باردار شدن
شاخص توده‌ی بدنی مادر قبل از بارداری (BMI از تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر به دست می‌آید.)
تعداد جنین‌ها
مرحله‌ی بارداری
سلامت کلی جنین
تست بارداری؛ انواع، نحوه‌ی عملکرد، زمان مناسب، نتایج کاذب و…

جدول افزایش وزن بارداری

هیچ رویکرد استانداردی برای افزایش وزن مادر در بارداری وجود ندارد، اما دستورالعمل کلی برای زنانی که یک جنین دارند به شرح زیر است:
وزن قبل از بارداری افزایش وزن توصیه شده در دوران بارداری
کمبود وزن (BMI کمتر از ۱۸/۵) ۱۳ تا ۱۸ کیلوگرم
وزن مناسب (BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹) ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم
اضافه وزن (BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹) ۷ تا ۱۱ کیلوگرم
چاقی (BMI≥۳۰) ۵ تا ۹ کیلوگرم

اگر دوقلو یا چندقلو باردار باشید، باید وزن بیشتری اضافه کنید. در جدول زیر می‌توانید افزایش وزن توصیه شده برای بارداری دوقلو را مشاهده کنید. اگر تعداد جنین‌ها بیش از ۲ مورد است، درباره‌ی افزایش وزن خود با متخصص زنان مشورت کنید.
وزن قبل از بارداری افزایش وزن توصیه شده در دوران بارداری
کمبود وزن (BMI کمتر از ۱۸/۵) ۲۳ تا ۲۸ کیلوگرم
وزن مناسب (BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹) ۱۷ تا ۲۵ کیلوگرم
اضافه وزن (BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹) ۱۴ تا ۲۳ کیلوگرم
چاقی (BMI≥۳۰) ۱۱ تا ۱۹ کیلوگرم

اضافه وزن قبل از باردار شدن خطر عوارض مرتبط با بارداری (مانند دیابت بارداری و پره‌اکلامپسی) نیاز به سزارین و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. اگرچه مقدار مشخصی افزایش وزن به زنان چاق توصیه می‌شود، اما بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که افراد چاق می‌توانند با خیال راحت وزن کمتری نسبت به دستورالعمل‌ها اضافه کنند. با این حال، در این مورد به تحقیقات بیشتری نیاز است.

اگر قبل از باردار شدن کمبود وزن داشته باشید، افزایش وزن مناسب در دوران بارداری ضروری است. در غیر این صورت، فرزند شما ممکن است نارس (زودتر از زمان مورد انتظار) به دنیا بیاید.

چه میزان افزایش وزن در هر ماه بارداری توصیه می‌شود؟

مقدار توصیه شده افزایش وزن بارداری

کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) دستورالعمل زیر را برای فردی با BMI متوسط و حامل یک جنین ارائه داده است:

سه ماهه‌ی اول؛ در سه‌ی ماهه اول به کالری اضافی نیاز ندارید. در چند ماه‌ی اول بارداری ممکن است اصلا وزنتان بالا نرود یا فقط ۱ تا ۵ پوند (۰/۴ تا ۲/۲ کیلوگرم) وزن اضافه کنید.
سه ماهه‌ی دوم؛ در طول سه‌ ماهه‌ی دوم باید هر روز ۳۴۰ کالری انرژی اضافی دریافت کنید و تقریبا هر هفته ۰/۵ تا ۱ پوند (۰/۲ تا ۰/۴ کیلوگرم) به وزنتان اضافه شود.
سه ماهه‌ی سوم؛ در سه ماهه‌ی سوم هر روز به ۴۵۰ کالری انرژی اضافی نیاز دارید و هر هفته تقریبا ۰/۵ تا ۱ پوند وزن اضافه می‌کنید.

معمولا به زنان چاق یا دارای اضافه وزن توصیه می‌شود در سه‌ ماهه‌ی دوم و سوم بارداری هر هفته حدود ۰/۲ کیلوگرم وزن اضافه کنند.

به گفته‌ی ACOG، زنی که چندقلو باردار است به ۳۰۰ کالری انرژی اضافی به ازای هر جنین نیاز دارد. بنابراین، فردی که ۲ جنین دارد باید هر روز ۶۰۰ کالری انرژی اضافی دریافت کنید. اگر تعداد جنین‌ها ۳ عدد یا بیشتر است، با متخصص زنان صحبت کنید. زنان کم‌وزن یا چاق هم باید درباره‌ی رژیم غذایی خود نظر پزشک را جویا شوند.
چرا وزن مادر در دوران بارداری بیشتر می‌شود؟

بخشی از افزایش وزن بارداری از وجود جنین (۳ تا ۳/۶ کیلوگرم) ناشی می‌شود، اما مابقی آن به بخش‌های مختلف بدن مادر مربوط است، از جمله:

بزرگ شدن سینه‌ها: ۰/۵ تا ۱/۴ کیلوگرم
بزرگ شدن رحم: ۰/۹ کیلوگرم
جفت: ۰/۷ کیلوگرم
مایع آمنیوتیک: ۰/۹ کیلوگرم
افزایش حجم خون: ۱/۴ تا ۱/۸ کیلوگرم
افزایش حجم مایعات: ۰/۹ تا ۱/۴ کیلوگرم
افزایش ذخایر چربی: ۲/۷ تا ۳/۶ کیلوگرم

آیا کاهش وزن در بارداری بی‌خطر است؟

افزایش وزن بارداری برای تضمین سلامت مادر و حمایت از رشد طبیعی جنین ضروری است. بنابراین، پزشکان به زنان باردار رژیم غذایی کم‌کالری یا کاهش وزن را توصیه نمی‌کنند، حتی اگر اضافه وزن داشته باشند.

اگر وزن مادر به‌شدت بالا باشد، ممکن است پزشک از او بخواهد که وزن خود را کاهش دهد. با این حال، زنان باردار باید این کار را فقط تحت نظر متخصص زنان انجام دهند

افزایش وزن بیش از حد چه عوارضی دارد؟

وزن مادر روی وضعیت سلامتی او و جنینی که در رحم دارد، تاثیر می‌گذارد. اگر در دوران بارداری بیش از مقادیر توصیه شده وزن اضافه کنید، خطر ابتلا به مشکلات زیر افزایش می‌یابد:

دیابت بارداری
پره‌اکلامپسی
افزایش احتمال سزارین
زایمان زودرس
طولانی شدن روند زایمان
مرده‌زایی

علاوه بر این، ممکن است وزن نوزاد بیشتر از حد طبیعی باشد که به این وضعیت «ماکروزومی» می‌گویند. همچنین کودکان متولد شده از این مادران در معرض خطر چاقی و بیماری قلبی هستند.

چگونه از سلامتی خود در دوران بارداری محافظت کنید؟

رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند که دوران بارداری را با موفقیت به پایان برسانید:

یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید؛ این رژیم غذایی شامل طیف گسترده‌ای از غذاها است، به‌ویژه پروتئین بدون چربی، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب، سبزیجات و میوه‌ها. مصرف تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین و روغن جامد را محدود کنید و از غذاهایی که ممکن است برای زنان باردار بی‌خطر نباشند استفاده نکنید.
فعالیت بدنی منظم داشته باشید؛ ۳۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط برای اکثر زنان باردار بی‌خطر است، مگر اینکه پزشک انجام آن را منع کرده باشد. پیاده‌روی و شنا ۲ نمونه از ورزش‌های ایمن و موثر در دوران بارداری هستند.
به اندازه‌ی کافی آب بنوشید؛ افراد باردار باید در طول روز ۸ تا ۱۲ لیوان آب بنوشند. آب به تولید مایع آمنیوتیک، گردش مواد مغذی در سراسر بدن و دفع سموم کمک می‌کند.
مکمل مصرف کنید؛ درباره‌ی مکمل‌های مورد نیاز خود با پزشک مشورت کنید. معمولا توصیه می‌شود زنان از ۳ تا ۱ ماه قبل از بارداری مصرف مکمل اسید فولیک را شروع کنند و از پایان ماه چهارم بارداری تا ۳ ماه پس از زایمان از مکمل آهن و مولتی‌ویتامین استفاده کنند. با این حال، این دستورالعمل بسته به شرایط فرد می‌تواند متفاوت باشد.
به طور منظم به پزشک مراجعه کنید؛ متخصص زنان وزن و وضعیت سلامتی شما را در طول بارداری بررسی می‌کند. علاوه بر این، متخصص تغذیه می‌تواند به شما در تنظیم برنامه‌ی غذایی‌تان کمک کند.

چه زمانی باید با پزشک صحبت کرد؟

شما باید در طول دوران بارداری با متخصص زنان در ارتباط باشید و سوالات خود را از او بپرسید. به‌علاوه، در صورت مشاهده‌ی هر یک از موارد زیر باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:

کاهش وزن ناخواسته در سه‌ ماهه‌ی دوم یا سوم بارداری
افزایش وزن خیلی کم یا عدم افزایش وزن در بارداری
افزایش وزن بیش از حد
اختلال خوردن
افزایش وزن سریع که می‌تواند نشانه‌ی پره‌اکلامپسی باشد

کلام پایانی

افزایش وزن یک بخش طبیعی و ضروری در بارداری است که به حفظ سلامت جنین کمک می‌کند. افزایش وزن مورد انتظار برای هر فرد متفاوت است و به عوامل مختلفی مانند وزن قبل از بارداری بستگی دارد. اگر باردار هستید، باید با پزشک خود همکاری کنید تا به وزن توصیه شده برسید و این دوران مهم را با موفقیت پشت سر بگذارید.