این علائم ساده گویای سنگ صفراست

کیسه صفرا، محل ذخیره مایعی به نام صفرا است که توسط کبد ساخته می‌شود، مجاری صفراوی، صفرا را به روده کوچک منتقل می‌کند، اگر مواد شیمیایی سازنده صفرا نا متعادل شوند، سنگ‌های صفراوی شکل می‌گیرند. وقتی سنگی در کیسه صفرا وجود داشته باشد ممکن است بیمار علامت دار و یا بی علامت بماند اگر سنگ به طرف خارج کیسه صفرا حرکت کند ممکن است باعث درد یا عفونت شود.
سنگ کیسه صفرا ،سنگ ها یا توده هایی هستند که در صفرا یا مجرای صفراوی تولید می شوند برخی از مواد سخت می شوند؛ کیسه صفرا یک کیسه کوچک واقع در سمت راست بدن، در زیر کبد است. برخی از مواد شیمیایی موجود در کیسه صفرا می توانند به یک سنگ بزرگ یا چندین ذره کوچک تبدیل شوند.

کیسه صفرا یک اندام کوچک واقع در زیر کبد است و سنگ ها می توانند زمانی درست شوند که تعادل خوبی از مواد شیمیایی در کیسه صفرا وجود نداشته باشد. افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی بیشتر احتمال دارد که سنگهای صفراوی تولید کنند. کارشناسان معتقدند که رژیم کم چربی و دارای فیبر بالا ممکن است به جلوگیری از تشکیل سنگهای صفراوی کمک کند.

دکتر مریم مومن (متخصص جراحی عمومی و رتبه برتر بورد تخصصی، فارغ التحصیل دانشگاه علوم پزشکی تهران) در این باره توضیح می دهد:

سنگ کیسه صفرا چیست؟ و چه انواعی دارد ؟

وقتی که ترکیب صفرا تغییر می کند، باعث می شود که مواد داخل کیسه صفرا رسوب پیدا کنند و این رسوب ها به یکدیگر متصل می شوند و سنگ را ایجاد می کنند.

سنگهای کیسه صفرا به دو دسته کلی: سنگهای کلسترولی که بیشتر موادشان کلسترول است و یک دسته هم سنگ های دنگدانه دار هستند.

سنگ های کلسترولی که 50 درصد سنگ های کیسه صفرا را تشکیل می دهند بعضی وقت ها سفت و چند وجهی اند و بعضی وقت ها ممکن است نرم باشند و شکل شان متغیر باشد.

بطور کلی رنگدانه دار ها طیف رنگی از رنگ زرد و سفید تا رنگ سیاه و قهوه ای را شامل می شوند و دو رنگ اصلی سنگ قهوه ای و سنگ سیاه را بیشتر دارند.

سنگ های سیاه بیشتر در بیماری های خونی و در اختلالات کبدی مشاهده می گردد و سنگ های قهوه ای هم معمولا به دنبال عفونت های مجاری صفراوی در اثر نشست و رسوب باکتری ها و مواد همراه ایجاد می شوند.

علائم سنگ کیسه صفرا چیست؟

هشتاد درصد بیمارانی که سنگ کیسه صفرا دارند علامت ندارند و بقیه 20 درصد هم به مرور علامت دار می شوند.

معمولا کسی که سنگ کیسه صفرا دارد با خوردن غذا چرب و سنگین، دچار درد در ناحیه پایین جناج و یا سمت راست شکم و بیشتر در ناحیه فوقانی شکم می باشد و با احساس درد ممکن است به پشت فرد تیر بکشد و تهوع همراه ان باشد و استفراغ کند ، این درد 4-5 ساعت طول می کشد و مجدد خوب می شود و هر بار با خوردن غذاهای چرب این درد تکرار می شود، درصد کمی از بیماران هستند که علامت هایشان پیشرفت می کند وبعد از 4-5 ساعت خوب نمی شوند، و این عفونت روی کیسه صفرا سوار می شود یا سنگ کیسه صفرا حرکت می کند و در مسیر مجرا قرار می گیرد و گیر می کند و یا مجرای لوزالمعده را می خراشد و ممکن است تب کنند و نیاز به بستری پیدا می‌کنند.

علل ایجاد سنگ کیسه صفرا چیست؟

رژیم های غذایی که درصد چربی بالایی دارند، چاقی و اضافه وزن از دلایل محیطی کیسه صفرا هست.

بعضی نژاد ها بیشتر مستعد سنگ کیسه صفرا هستند و بعضی خانواده ها نیز از نظر ژنتیکی و ارثی به این بیماری مبتلا می گردند.

یکسری ازبیماری های خونی که تخریب گلبول قرمز را داریم، مانند افراد مبتلا به تالاسمی ، این افراد مستعد سنگ کیسه صفرا هستند.

داروهایی که یک فرد مصرف می کند مانند دارو های هورمونی مثل استروژن، قرص های جلوگیری از بارداری و… نیز فرد را در معرض ابتلا به سنگ کیسه صفرا قرار می دهد.

بعضی بیماری های روده ای مثل سوء جذب ها ، یا بعضی جراحی ها مثل برداشتن بخش انتهایی روده، یا جراحی های لاغری برای کاهش وزن ناگهانی احتمال بروز کیسه صفرا را بالاتر می برد.

آیا سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟

در هشتاد درصد موارد افرادی که سنگ دارند حتی هیچ علائمی هم از خود نشان نمی دهند، و بیست درصد افراد نیز فقط ممکن است که علامت دار شوند که از این بیست درصد، حدود 4 درصد انان به فرم بد بیماری مبتلا می شوند.

در این چهار درصد ممکن است عفونت کیسه صفرا خیلی زیاد شود و درمان سخت شود ، ممکن است سنگ کیسه صفرا حرکت کند و در مجرا قرار بگیرد و مجرا را مسدود کند که مایع صفرا پس زده می شود و با احتمال وجود میکروب در صفرا، این بیماری خیلی خطرناک می شود حتی ممکن است پایین امدن سنگ باعث خراشاندن مجرای لوزالمعده شود، و التهاب لوزالمعده رخ می دهد و حتما نیاز به درمان دارند.

تشخیص سنگ کیسه صفرا چگونه انجام می شود؟

یک تعدادی از مریض ها بطور اتفاقی سونوگرافی شکمی می شود و متوجه وجود سنگ در کیسه صفرا می شوند.

اما یکسری از مریض ها با درد مراجعه می کنند که برای بررسی در مرحله اول ازمایش خون شامل تست های کبدی و لوزالمعده درخواست می شود و سونوگرافی شکمی نیز انجام می گردد.

درصورت نیاز پزشک سایر روش های تشخیصی مثل سی تی اسکن- کلانژیوگرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد یا ای‌آرسی‌پی (ERCP)- کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP)- سونوگرافی آندوسکوپیک.- اسکن HIDA.انجام می شود.

راه درمان سنگ کیسه صفرا چیست؟

درمان سنگ کیسه صفرا در افراد مختلف متفاوت است، ولی درمان پایه و اصلی معمولا جراحی است و در مریضی که بیماری زمینه ای ندارد و سن بالایی ندارد و شرایط بالینی مطلوبی دارد توصیه به جراحی می‌کنیم.

این جراحی دو صورت است که در نوع اول جراحی کولسیستکتومی باز است و نوع دوم جراحی کولسیستکتومی لاپاروسکوپی یا بسته است که از طریق چند برش جراحی کوچک وسایل مربوطه داخل شکم می رود.

انتخاب اینکه چه روشی برای چه بیماری مناسب است به شرایط بیمار و حال عمومی وی،بیماری زمینه ای، سابقه جراحی های شکمی قبلی و … بستگی دارد.

یکسری از بیماران هستند که درمان جراحی برایشان درنظر نمیگیریم مثل افرادی که سن بالا دارند یا بیماری های زمینه ای خیلی خطرناکی دارند که ریسک جراحی بالاست ،که درمان دارویی صورت میگیرد و اگر به درمان پاسخ ندادند، بعد روش های تهاجمی مثل جراحی مطرح می گردد.

راه های طبیعی دفع سنگ کیسه صفرا چیست؟

واقعیت این است که ما ترجیح می دهیم که سنگ کیسه صفرا دفع نشود و تا جایی ممکن است نمیخواهیم که این سنگ حرکت کند، چون حرکت این سنگ و ورود ان به مجرا احتمال عفونت مجاری صفراوی را بالا میبرد و کشنده خواهد شد و باعث تورم در لوزالمعده می گردد که این تورم خطرناک است و جان بیمار را به خطر می اندازد.

اما یکسری توصیه ها هست که طب سنتی برای دفع سنگ کیسه صفرا دارد که در طب نوین این توصیه ها نه تایید می شوند و نه رد می شوند زیرا برای همه انسان ها کارساز نیست.

این تجویزات سنتی باعث رقیق شدن صفرا می گردد و شاید در باره سنگ های کوچک مقداری کاربرد دارد اما یک روش کاربردی نیست و توصیه نمی گردد.

راهی برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا وجود دارد؟

همانطور که عوامل خطر را گفتیم، عواملی که قابل پیشگیری هستند را باید کنترل کنیم تا از سنگ صفرا پیشگیری شود.

به عنوان مثال، پرهیز از مصرف غذاهای چرب و دارای کلسترول بالا، کنترل وزن و کاهش وزن با سرعت مناسب، کاهش یا افزایش وزن یک دفعه و در بازه زمانی کوتاه خطرناک است.

بنابر گزارش مفدا، بعضی از موارد مانند زمینه ژنتیکی قابل پیشگیری نیستند چون در ژن فرد وجود دارند اما باید مراقب باشند تا درصورت بروز علائم به موقع اقدام کنند.