آیا می‌توان روند خاکستری‌شدن موها را معکوس کرد؟

موی خاکستری اغلب نشانه پیری است؛ اما آیا هیچ راهی برای به‌تاخیر انداختن تغییر رنگ موها یا بازگرداندن رنگ قبلی آن‌ها وجود دارد؟

مانند خطوط ظریف روی صورت یا مفاصل دردناک، موی خاکستری نیز یکی از نشانگرهای افزایش سن و آغازگر پیری است. اما برای افرادی که هنوز آمادگی پذیرش موهای خاکستری خود را ندارند، آیا امکان معکوس‌کردن این روند و بازگرداندن رنگ موها وجود دارد؟

مطالعه‌ی کوچکی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که معکوس‌کردن روند خاکستری‌شدن موها ممکن است در شرایط خاص و کوتاه‌مدت امکان‌پذیر باشد؛ اما پاسخ قاطع از سوی متخصصان پوست‌شناسی و موشناسی به احتمال زیاد منفی است. دست‌کم، برگرداندن رنگ مو به‌طور دائمی امکان‌پذیر نیست.

مارتین پیکارد، دانشیار پزشکی رفتاری در مرکز سالمندی رابرت ان. باتلر دانشگاه کلمبیا در نیویورک، به‌ لایوساینس می‌گوید: «جهت حرکت زمان فقط یک مسیر دارد و مو رنگ خود را به دلیلی از دست می‌دهد که به نظر نمی‌رسد بازگشت‌پذیر باشد.»

پیکارد یکی از نویسندگان مطالعه‌ی سال ۲۰۲۱ بود که در مجله eLife منتشر شد و به بررسی نقش استرس در پیشرفت و بازگشت موقتی رنگ موها در طیف گسترده‌ای از افراد با سنین مختلف پرداخت.

در مطالعه‌ی پیکارد و همکارانش، گروه پژوهشگران افرادی را که تارهای مویشان در هر دو سمت دارای رنگدانه‌های تیره و در وسط خاکستری بود، بررسی کردند و دریافتند که دوره‌های کاهش استرس با معکوس‌شدن موقتی روند خاکستری‌شدن موها مرتبط است. اما در مورد یکی از شرکت‌کنندگان، تعطیلات دو هفته‌ای با بازگشت رنگدانه‌های مو همراه بود.

با‌این‌حال، برخلاف داستان معروف ماری آنتوانت، آخرین ملکه پیش از انقلاب فرانسه که گفته می‌شود قبل از اعدام تمام موهایش یک‌شبه سفید شده بود، باید به خاطر داشت که یک یا چند روز پراسترس به تنهایی تعیین‌کننده‌ی رنگ مو نیست. در عوض، دکتر آنتونلا توستی، استاد پوست و جراحی پوستی در دانشگاه میامی فلوریدا، می‌گوید عوامل محیطی می‌توانند تأثیر بیشتری نسبت به رویدادهای پراسترس منفرد داشته باشند.

توستی می‌گوید: «استرس اکسیداتیو، مانند سیگارکشیدن یا آلودگی، چیزی است که قطعاً خطر خاکستری‌شدن مو را افزایش می‌دهد.» او می‌افزاید هنوز مشخص نیست آیا گنجاندن آنتی‌اکسیدان‌ها در برنامه‌ی روزانه، ازجمله غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان نظیر زغال‌اخته یا گردو، می‌تواند به‌طور مؤثر این خطرات را برای موهای خاکستری کاهش دهد یا خیر.

اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند با کاهش آسیب‌های سلولی و دی‌ان‌ای که توسط مولکول‌های ناپایدار به نام رادیکال‌های آزاد ایجاد می‌شود، اثرات پیری را کاهش دهد. رادیکال‌های آزاد که به‌طور طبیعی در بدن به وجود می‌آیند، می‌توانند توسط عوامل خارجی مانند سیگار‌کشیدن، قرار‌گیری در معرض اشعه فرابنفش و آلودگی نیز ایجاد شوند.

رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند اثرات پیری را کاهش دهد

متأسفانه، کاهش عوامل استرس‌زای شخصی و محیطی همچنان نمی‌تواند به‌طور کامل مانع از خاکستری‌شدن موها شود. به‌گفته‌ی دکتر جاشوا زایکنر، متخصص پوست در بیمارستان مونت سینای در نیویورک، موهای بیش‌از نیمی از افراد تا سن ۵۰ سالگی شروع به خاکستری‌شدن می‌کند و برای افرادی که در سابقه‌ی خانوادگی خود سفیدی زودرس موها را دارند، ژنتیک ممکن است نقش بیشتری نسبت به مدیریت استرس داشته باشد.

دکتر زایکنر می‌گوید: «اگر سابقه‌ی خانوادگی خاکستری‌شدن زودرس موها را داشته باشید، احتمالاً موهای خودتان نیز زود خاکستری می‌شود. من هرگز ندیده‌ام که موهای خاکستری به حالت طبیعی بازگردند و این ممکن است نشان‌دهنده‌ی تغییر دائمی در فولیکول مو (دستگاه تولیدکننده‌ی مو) باشد.»
موهای تیره با تارهای خاکستری
بیش‌از نیمی از مردان و زنان معمولاً تا سن ۵۰ سالگی خاکستری‌شدن موها را تجربه می‌کنند.

اگرچه هنوز هیچ درمان یا راه‌حل کاملاً مؤثری برای توقف یا معکوس‌کردن روند خاکستری‌شدن موها وجود ندارد، این به معنای تسلیم‌شدن متخصصان نیست.

یکی از راه‌های بالقوه برای پیشرفت در این زمینه، بررسی اتفاقاتی است که در موهای خاکستری برای ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولید‌کننده رنگدانه در مو که مسئول رنگ‌ها هستند) رخ می‌دهد. پیش‌تر، دانشمندان بر این باور بودند که ملانوسیت‌ها با افزایش سن می‌میرند.

اما یافته‌های مطالعه‌ای روی موش‌ها که در سال ۲۰۲۳ در مجله نیچر منتشر شد، نشان داد که ملانوسیت‌ها ممکن است به‌سادگی در ریشه‌ی فولیکول مو متمرکز شوند و دیگر برای فراهم‌کردن رنگدانه، به سمت تار مو حرکت نکنند.

دکتر توستی می‌گوید از طریق درمان‌های پزشکی، این احتمال وجود دارد که ملانوسیت‌ها دوباره فعال شوند تا تیرگی موها نیز دوباره بازگردد. با این حال، در حال حاضر هیچ فرایندی برای دستیابی به این هدف وجود ندارد.

به‌گفته‌ی دکتر زایکنر، درمان استرس اکسیداتیو ممکن است مسیر دیگری باشد، مثلاً، با تقویت آنزیم‌های مقابله‌کننده با رادیکال‌های آزاد روی پوست سر از طریق استفاده‌ی موضعی از آنتی‌اکسیدان‌ها. اما در حال حاضر، روش‌های غیرپزشکی در سالن‌های زیبایی محلی احتمالاً بهترین گزینه برای از‌بین‌بردن موهای خاکستری است.

زایکنر می‌افزاید: «در حال حاضر، تنها درمانی که برای از‌بین‌بردن موهای خاکستری داریم، پیدا‌کردن یک آرایشگر حرفه‌ای است.»