پدیده بختک یا فلج در خواب…
از خواب بیدار میشوید اما نمیتوانید از جای خود برخیزید. چشمان شما در زیر پلکهای لرزان و سنگینتان به اطراف میگردند اما امکان حرکت دادن سایر اعضای بدنتان وجود ندارد.نوعی جسم سنگین را روی قفسه سینه خود حس میکنید که گویی گلویتان را فشار میدهد و راه تنفس را بر شما بسته است.
بختَک که نام علمی آن فلج خواب است، حالت اختناق و سنگینی است که گاهی در خواب به انسان دست میدهد، رؤیای وحشتناک توأم با احساس خفقان و سنگینی بدن که انسان را از خواب میپراند.بسیاری پدیده «بختک» را به علوم ما بعد الطبیعه نسبت میدهند و برخی دیگر هم عواملی چون پرخوری را در آن دخیل میدانند.
زمانی که این اتفاق را در دوران کودکی خود تجربه میکردید، دست موجودات شیطانی و فرازمینی را در کار میدانستید اما حال باید به شما اعلام کنیم این موضوع ریشه علمی دارد و با نام فلج در خواب یا به شکل عامیانه بختک از آن یاد میشود.
خواب سه یا چهار مرحله در وضعیت غیر ازحرکت سریع چشم و یک مرحله در این وضعیت دارد. انسان در تمامی این مراحل میتواند خواب ببیند با این حال زمانی که چشمها حرکت سریعی را تجربه میکنند خوابها عمیقتر بوده و شکلی شبیه به واقعیت دارند.در این بازه زمانی، مغز نیز فعال میماند و شرایط انسان در چنین وضعیتی شبیه به طول روز است .در زمان حرکت سریع چشمان، انسان به این خاطر دچار ناتوانی حرکتی میشود که نمیخواهد از رؤیاهایش خارج شود و از این پدیده تحت عنوان بیحالی REM یاد میشود.
بسیاری از افرادی که در این وضعیت از خواب بیدار میشوند صرفا چشمان خود را گشوده و به سرعت شروع به حرکت میکنند. اما آنها که فلج در خواب را تجربه میکنند در واقع نوعی «اختلال در ساعت مولکولی» را پشت سر میگذراند. این پدیده در اغلب موارد چند ثانیه تا یک دقیقه طول میکشد اما در موارد نادرتر ممکن است که فردی به 10 الی 15 دقیقه زمان نیاز داشته باشد تا بتواند به طور کامل توان حرکتی خود را باز یابد.
پدیده فلج در خواب میتواند کاملا ارثی باشد با این حال امکان رخ دادن آن برای هر کسی وجود دارد. فاکتورهایی نظیر بیخوابی، اختلالات خواب، برهم خوردن ساعات خواب در نتیجه سفر به مناطق دور دست و تغییر ساعات کاری احتمال تجربه این امر را در افراد افزایش میدهد. این پدیده به عواملی نظیر تنش، آشوبهای درونی و حمله در خواب مرتبط دانسته شده که در واقع نوعی اختلال در خواب است و در جریان آن افراد توانایی خود برای تنظیم چرخههای خوابشان را از دست میدهند و به صورت تصادفی و غیر منتظره به خواب میروند. دلهره، اضطراب و افسردگی همگی از عواملی هستند که باعث بروز این مسأله میشوند با این همه نمیتوان دقیقا چنین فاکتورهایی را تحت کنترل در آورد.