عوارض خورشید گرفتگی چیست؟

در طول تاریخ بشر، خورشید گرفتگی های بی‌شماری رخ داده است. بنابراین جای تعجب نیست که افسانه های متعددی در ارتباط با این رویداد وجود داشته باشد. در این گزارش به عوارض خورشید گرفتگی می‌پردازیم.
۹ آوریل ۲۰۲۴ در بخش هایی از ایالات متحده، مکزیک و کانادا کسوف رخ خواهد داد. با این حال، انتظار می‌رود که ماه در برخی از کشورهای حوزه کارائیب، از جمله ونزوئلا، اسپانیا، کلمبیا، ایرلند، پرتغال، بریتانیا و ایسلند، بخش‌هایی از خورشید را در یک کسوف جزئی بپوشاند. متأسفانه، در هیچ بخش از آسیا این خورشید گرفتگی قابل مشاهده نخواهد بود. اما پخش زنده آن توسط ناسا و رصدخانه مک دونالد انجام می‌شود. به این بهانه خوب است که بیشتر با عوارض خورشید گرفتگی آشنا شویم و اطلاعات اشتباه را نادید بگیریم.

عوارض خورشید گرفتگی یا اطلاعات اشتباه؟

در خصوص خورشید گرفتگی همواره افسانه‌هایی وجود دارد که به تعبیری می‌توان آن‌ها را اطلاعات اشتباه یا غیر علمی برداشت کرد. در ادامه به تعدادی از این اطلاعات اشتباه می‌پردازیم:

– تحت هیچ شرایطی نباید به خورشید نگاه کرد: بعضی افراد تصور می‌کنند دیدن خورشید گرفتگی حتی به واسطه گزارش‌های تلویزیونی هم خطرناک است و به چشم‌ها آسیب جدی وارد می‌کند! اما واقعیت این است که به گزارش ایندین اکسپرس تا زمانی که اقدامات ایمنی درست را رعایت کنید، تماشای خورشید گرفتگی کاملا بی خطر است. هنگام مشاهده خورشید، یعنی از ابتدای شروع رخداد، از مرحله جزئی و تا کل، باید از عینک محافظ استفاده کنید (عینکی که مورد تایید متخصصان و پزشکان است). برخی باور دارند هنگامی که خورشید گرفتگی کامل شد می‌توانید عینک را بردارید و درست قبل از ظهور دوباره خورشید عینک را دوباره روی آن قرار دهید؛ اما این باور هم غلط است و پزشکان توصیه می کنند که در تمام مدت از محافظ چشم مناسب استفاده کنید و تحت هیچ شرایطی عینک محافظ را از چشم‌ها برندارید. همچنین شنیده‌هایی در مورد خطرات رصد خورشید گرفتگی توسط تجهیزات نجوم منتشر شده است. اما باید به خاطر داشت که این رصد اگر زیر نظر متخصصان علم نجوم و با توصیه پزشکان و کارشناسان صورت بگیرد خطری وجود نخواهد داشت.

– تشعشعات ساطع شده از خورشید در هنگام کسوف، باعث مسمومیت غذا می‌شود: یک باور رایج وجود دارد که پرتوهای مضر خورشید در طول خورشید گرفتگی کامل، نوعی تشعشع تولید می‌کند که به غذا آسیب می‌رساند. اما اگر ذره‌ای این موضوع حقیقت داشت، همین امر باعث سمی شدن غذا در انبار یا محصولات کشاورزی در مزرعه می‌شد. بنابراین این اطلاعات را می‌توان اطلاعاتی کاملا نادرست به حساب آورد.

گزارش شده است که این ادعاهای غیرعلمی ناشی است از ظاهر فورانی تاج (اتمسفر بیرونی خورشید است که وقتی ماه به طور کامل قسمت اصلی خورشید را می پوشاند قابل مشاهده است). به طور مشابه، بسیاری از مردم در گذشته باور داشتند که همان تشعشعات باعث نقص مادرزادی در انسان می‌ شود!

اما باید به یاد داشته باشید، هیچ چیز خطرناکی در مورد اشعه خورشید یا نور خورشید در طول ماه گرفتگی وجود ندارد و علمای دین و دانشمندان چنین ادعاهای غلطی را رد کرده‌اند.

– ماه در زمان خورشید گرفتگی کاملا سیاه می‌شود: برای رد این موضوع باید نگاهی به ربع اول ماه انداخت؛ بخشی از ماه که توسط خورشید روشن نشده است. فراتر از هلال درخشان، درخشش ضعیفی دارد. این پدیده که به عنوان تابش زمین شناخته می‌شود، به این دلیل رخ می‌دهد که زمین، همانطور که از ماه دیده می شود، کاملاً درخشان است و نور ملایم و کم رنگی می تاباند که سمت تاریک ماه را به رنگ سفید شیری تبدیل می‌کند. در زمان خورشید گرفتگی کامل نیز همین اصل وجود دارد. در حالی که ماه جلوی خورشید را می گیرد، بیشتر سطح زمین در خارج از مسیر کلی کسوف زیر نور خورشید باقی می‌ماند. از منظر ماه، زمین کاملاً روشن به نظر می رسد و نور خود را با افزایش روشنایی روی سطح ماه منعکس می‌کند. بنابراین، حتی در طی یک خورشید گرفتگی کامل، سطح ماه کاملاً تاریک نیست، بلکه به آرامی توسط درخشش زمین روشن می‌شود و تضاد خیره کننده‌ای با تاج خورشید ایجاد می‌کند.

– زنان باردار باید از خورشید گرفتگی خودداری کنند زیرا این خورشید گرفتگی برای جنین خطرناک است: این افسانه نتیجه شایعات منسوخ شده در مورد تشعشعات مضر در طی یک خورشید گرفتگی کامل است. در واقع، نور تاج خورشید که در هنگام کسوف قابل مشاهده است، بی خطر است. ناسا می گوید این افسانه هیچ مبنایی ندارد. با این حال، خورشید به دلیل همجوشی هسته‌ای در هسته خود، نوع دیگری از تشعشعات را ساطع می کند. این فرآیند منجر به ایجاد نوترینوها می شود، ذرات ریز که فوراً از خورشید در فضا و حتی از طریق ماه و زمین در طول ماه گرفتگی حرکت می‌کنند. این نوترینوها بدون توجه به موقعیت خورشید، بدن ما را در هر ثانیه تریلیون ها بمباران می کنند. تنها اثر این امر تبدیل گهگاهی چند اتم در بدن ما به یک ایزوتوپ متفاوت است. این یک پدیده کاملا بی ضرر است که هیچ خطری برای هیچکس از جمله زنان باردار و جنین‌های در حال رشد آنها ندارد.