برنامه جاه طلبانه عربستان در فضا اعلام شد

مشاور ویژه مدیرعامل «کمیسیون فضایی عربستان سعودی» در مصاحبه با اسپیس گفت که عربستان سعودی قصد دارد به فعالیت‌های فضایی خود ادامه دهد و برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای را برای پروازهای فضایی سرنشین‌دار در سر دارد.

برای اولین بار در تاریخ، دو عربستانی در «ایستگاه فضایی بین‌المللی»(ISS) زندگی و کار می‌کنند. «علی القرنی»(Ali AlQarni) و «ریانه برناوی»(Rayyanah Barnawi) روز ۲۱ مه در ماموریت خصوصی چهار نفره «آکسیوم-۲»(Ax-2) که توسط شرکت «آکسیوم اسپیس»(Axiom Space) انجام می‌شود، به آزمایشگاه مداری پرتاب شدند. این دو نفر، دومین و سومین سعودی هستند که به فضا رفته‌اند و برناوی نخستین زن از این پادشاهی به شمار می‌رود که تاکنون به مرز نهایی رسیده است.

القرنی و برناوی به همراه دو خدمه دیگر آکسیوم-۲ «پگی ویتسون»(Peggy Whitson) و «جان شافنر»(John Shoffner)، پیش از بازگشت به زمین در کپسول «دراگون»(Dragon) شرکت «اسپیس ایکس»(SpaceX)، حدود هشت روز را در ایستگاه فضایی بین‌المللی سپری خواهند کرد.

آکسیوم-۲ یک ماموریت بزرگ برای پروازهای فضایی تجاری به شمار می‌رود زیرا دومین ماموریت خصوصی سرنشین‌دار به ایستگاه فضایی بین‌المللی پس از «آکسیوم-۱» در آوریل ۲۰۲۲ است و برای عربستان سعودی که هدف سرعت بخشیدن به کسب تجربه و ایجاد یک ردپای بزرگتر بیرون از زمین را دنبال می‌کند، یک نقطه عطف محسوب می‌شود.

اسپیس، مصاحبه‌ای را با «مشاعل الشمیمری»(Mishaal Ashemimry) داشته است تا در مورد اهمیت ماموریت آکسیوم-۲ برای عربستان سعودی و برنامه‌های این کشور در رسیدن به آینده درخشان پرواز فضایی صحبت کند. الشمیمری یک مهندس سعودی-آمریکایی در حوزه هوافضا است که به عنوان مشاور ویژه مدیرعامل «کمیسیون فضایی عربستان سعودی»(SSC) و معاون رئیس‌ «فدراسیون بین‌المللی فضانوردی»(IAF) در ارائه طرح‌های متنوع خدمت می‌کند.

الشمیمری شرکت موشکی خود را در ۲۶ سالگی راه‌اندازی کرد و در سال ۲۰۱۵ به عنوان زن الهام‌بخش سال در مراسم «جوایز زن عرب»(Arab Woman Awards) انتخاب شد. او در سال ۲۰۱۸ جایزه دستاورد علمی را از «سلمان بن عبدالعزیز آل سعود»(Salman bin Abdulaziz Al Saud) پادشاه عربستان دریافت کرد.

بلندبروازی‌های عربستان در فضا ادامه خواهند داشت

اسپیس: حضور نخستین فضانوردان سعودی در ایستگاه فضایی بین‌المللی چه احساسی دارد؟

الشمیمری: این قطعا یک لحظه تاریخ‌ساز است. همه هیجان‌زده بودند. وقتی در پرتاب ماموریت آکسیوم-۲ شرکت ‌کردیم، قلب‌ها می‌تپیدند. این یک ماموریت آغازگر است که در را به روی برنامه پروازهای فضایی سرنشین‌دار ما باز می‌کند. برنامه پروازهای فضایی سرنشین‌دار قرار است یک برنامه پایدار پرواز فضایی سرنشین‌دار باشد که یک پروژه راهبردی و بخشی از راهبرد فضایی ملی به شمار می‌رود.

اسپیس: ممکن است کمی در مورد آن چیزی صحبت کنید که این راهبرد مستلزم آن است؟ منظورم این است که این اولین ماموریتی است که سعودی‌ها را به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌فرستد اما آخرین ماموریت نیست. درست است؟

الشمیمری: درست است. هدف ما این است که دو عنصر در برنامه پرواز فضایی سرنشین‌دار وجود داشته باشد. اولین عنصر، هدایت علمی است که به همه بشریت سود می‌رساند. عنصر دوم بر سرمایه انسانی و مهارت‌های فنی ما تأثیر می‌گذارد و بدیهی است که جنبه الهام‌بخشی دارد.

تک‌تک برنامه‌های پرواز فضایی سرنشین‌دار، در هر کشوری مایه غرور ملی هستند. این باعث می‌شود که مردم واقعا به دستاوردهای کشور خود افتخار کنند اما تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی را نیز بر سرمایه انسانی و توسعه بخش غیر فضایی دارد. زیبایی برنامه پروازهای فضایی سرنشین‌دار، به ویژه وقتی در مورد آزمایش‌ها صحبت می‌کنیم، این است که بخش‌های غیر فضایی را به فضا می‌آورد زیرا برخی از تحقیقات ممکن است لزوما فضامحور نباشند.

به عنوان مثال، در تحقیقات دارویی می‌توان از محیط ریزگرانش و شرایط موجود در فضا استفاده کرد تا ساختارهای کریستالی پروتئین که برای تولید دارو به وجود می‌آیند، درک شوند. بنابراین، بخش‌های غیر فضایی هستند که بر محیط فضا سرمایه‌گذاری می‌کنند تا پوشش علم را پیش ببرند. این امر، بسیاری از حوزه‌های گوناگون علم را جذب می‌کند و پیشرفت آنها را آسان‌ می‌سازد. این موضوع بر توسعه سرمایه انسانی و افزایش مجموعه مهارت‌های فنی مهم عربستان تأثیر می‌گذارد.
بلندبروازی‌های عربستان در فضا ادامه خواهند داشت

برناوی در حال کار کردن در ایستگاه فضایی بین‌المللی

اسپیس: پژوهش، بخش بزرگی از ماموریت آکسیوم-۲ است. تقریبا ۲۰ آزمایش علمی در این مأموریت وجود دارد که ۱۴ مورد از آنها توسط پژوهشگران ارشد عربستان سرپرستی می‌شوند. درست است؟

الشمیمری: کاملا درست است. ۱۱ مورد از آنها آزمایش علمی و سه مورد متمرکز بر گسترش علم هستند. شش مورد از آزمایش‌های علمی، بر سلامتی انسان، به طور ویژه بر سیستم عصبی در سطح مولکولی، سلولی و بافتی متمرکز شده‌اند. چهار آزمایش روی علم سلول متمرکز هستند و به بررسی واکنش التهابی در فضا و نحوه درمان آن می‌پردازند. این پژوهش‌ها می‌توانند تاثیرات مثبتی را بر درمان سرطان داشته باشند. یک آزمایش نیز وجود دارد که باروری ابرها در فضا را بررسی می‌کند. این پژوهش به نوعی منحصربه‌فرد به شمار می‌رود زیرا هیچکس پیشتر این پژوهش را در فضا انجام نداده است. این پژوهش در اصل، ایجاد باران مصنوعی برای محیط‌های کم‌گرانش مانند ماه و مریخ را مورد بررسی قرار می‌دهد. این نخستین آزمایش متمرکز بر چنین موضوعی است.

در حوزه گسترش علمی، سه آزمایش وجود دارد. اولین آزمایش، «آتش‌بازی مایع»(Liquid Fireworks) نام دارد. ایده آزمایش این است که هزاران دانشجو، نتایج آزمایش‌های زمینی خود را با آزمایش‌های فضا مقایسه کنند و رفتار مایعات را مورد بررسی قرار دهند. آنها اثرات قطبش را بر حرکت مایعات در فضا و زمین مقایسه می‌کنند.

آزمایش دوم، «بادبادک فضایی»(Space Kite) نام دارد که ایده آن مقایسه آیرودینامیک بادبادک فضایی در ایستگاه فضایی بین‌المللی است. آزمایش بادبادک فضایی، در محیط ریزگرانش ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام می‌شود تا با آنچه روی زمین اتفاق می‌افتد مقایسه شود.

آزمایش سوم که یکی از آزمایش‌های مورد علاقه من است، «آزمایش انتقال حرارت»(Heat Transfer Experiment) نام دارد. در زمین، سه حالت انتقال حرارت وجود دارد که هدایت، هم‌رفت و تابش نامیده می‌شوند اما در فضا فقط یکی از حالت‌ها وجود دارد که تابش است. دانشجویان، میزان تغییر گرمای زمین را با آنچه در فضا اتفاق می‌افتد، مقایسه می‌کنند زیرا فضانوردان یک محفظه خلاء مجهز به یک المنت حرارتی خواهند داشت. وجود خلاء به منظور تقلید از محیط بیرونی فضا در نظر گرفته شده است.

علاوه بر همه برنامه‌های اطلاع‌رسانی، یک برنامه درسی نیز وجود دارد که به دانشجویان شرکت‌کننده آموزش می‌دهد و دانشجویان می‌توانند به اطلاعات مورد نظر دسترسی داشته باشند تا بدانند که پیامدهای آزمایش‌ها چیست.

اسپیس: اکنون که صحبت از اطلاع‌رسانی به میان آمد، چه احساسی دارید که این ماموریت فکر مردم عربستان را نیز مشغول کرده است؟ آیا اقداماتی در این زمینه دارید یا احساس کردن هیجان در هوا فقط یک احساس کلی است؟

الشمیمری: ویدئوی زنده این پرتاب از تلویزیون ملی عربستان سعودی پخش شد. علاوه بر این، ما چندین رویداد را در شهرهای سعودی با صفحه نمایش‌های غول‌پیکر داشتیم تا مردم به همراه هم آن را ببینند و احساسات خود را با یکدیگر در میان بگذارند.

این لحظه‌ای بود که در آن، همه با غرور در فرستادن فضانوردان متحد شدند و واقعا تأثیر مثبتی را در سراسر عربستان داشت. در مورد گسترش علمی، دانشجویان بسته‌هایی را در اختیار دارند که با سه موضوع مذکور به آنها داده شده است. یک رویداد زنده با حضور دانشجویان و فضانوردان برگزار می‌شود تا فضانوردان و دانشجویان، آزمایش مشابهی را انجام ‌دهند و نتایج خود را در لحظه با یکدیگر مقایسه ‌کنند. بدین ترتیب، دانشجویان می‌توانند فرصتی را برای تعامل با فضانوردان داشته باشند و سوالات خود را از آنها بپرسند. این رویداد در سراسر عربستان پخش خواهد شد و هزاران دانشجو در آن شرکت خواهند کرد تا حداکثر تأثیر را داشته باشند.
بلندبروازی‌های عربستان در فضا ادامه خواهند داشت

اسپیس: مردم در مورد لحظه پرتاب ماموریت «آپولو»(Apollo) در آمریکا بسیار صحبت می‌کنند. مهندسان و دانشمندان هوافضا در مورد مأموریت‌های آپولو، به ویژه «آپولو ۱۱» صحبت می‌کنند و می‌گویند این یکی از اصلی‌ترین ماموریت‌هایی است که به آنها الهام می‌بخشد تا به علم بپردازند. آیا این همان واکنشی است که شما امیدوارید با مشارکت خود در ماموریت آکسیوم-۲ ایجاد کنید؟

الشمیمری: کاملا همین طور است. من باور دارم وظیفه ماست که از الهام گرفتن نسل جوان اطمینان حاصل کنیم. من همیشه می‌گویم انسان‌ها متفاوت هستند. برخی دقیقا می‌دانند که می‌خواهند چه کاری را انجام دهند اما این موارد نادر هستند. دسته دوم، افرادی هستند که باید چیزی را ببینند یا با دنیا در تعامل قرار بگیرند تا بفهمند چه کاری را می‌خواهند انجام دهند. بنابراین، من فکر می‌کنم این لحظات در سطح فردی و در مقیاس جهانی، برای الهام بخشیدن به مردم و ترغیب آنها به درک این که می‌خواهند چه کاری را انجام دهند، بسیار تأثیرگذار هستند. این لحظات، هیجان‌انگیز بودن فضا را نیز نشان می‌دهند.

اسپیس: آینده عربستان سعودی در فضا را چگونه می‌بینید؟ آیا امیدوارید که به عنوان گام بعدی، ماموریت دیگری مشابه آکسیوم-۲ انجام دهید؟

الشمیمری: همان طور که پیشتر اشاره کردم، برنامه پرواز فضایی سرنشین‌دار یک برنامه پایدار است. ماموریت‌ها به فرصت‌هایی بستگی دارند که در آینده به دست می‌آیند اما آکسیوم-۲ فقط ماموریت آغازین این برنامه است و مطمئنا شرکت کردن در ماموریت‌های بعدی ادامه خواهد داشت.

هدف این است که در علم به نفع همه بشریت مشارکت کنیم؛ پس نمی‌توانیم آن را فقط یک بار انجام دهیم. این کار باید بارها انجام شود و نه تنها این کار، بلکه برخی از آزمایش‌ها نیز به یک فرآیند تکراری نیاز دارند. شما کار را با یک نوع آزمایش ویژه آغاز می‌کنید، داده‌ها را به دست می‌آورید و یاد می‌گیرید که چگونه پژوهش را بیشتر گسترش دهید. بنابراین، برخی از آزمایش‌ها برای به ثمر رسیدن به ماموریت‌های متعددی نیاز دارند.
بلندبروازی‌های عربستان در فضا ادامه خواهند داشت

اسپیس: آیا در بلندمدت، عربستان را در ایستگاه‌های فضایی خصوصی و این نوع فرصت‌ها می‌بینید؟ ما سال ۲۰۳۰ را به عنوان پایان ایستگاه فضایی بین‌المللی در نظر می‌گیریم اما تا آن زمان ممکن است چند ایستگاه فضایی خصوصی راه‌اندازی شوند. آیا می‌خواهید عربستان سعودی در این نوع ایستگاه‌ها حضور داشته باشد؟

الشمیمری: باید دید که در مورد «مقاصد تجاری مدار پایین زمین»(CLDs) چه اتفاقی می‌افتد اما تلاش‌های فضایی عربستان سعودی و کل برنامه‌های فضایی در هر کجای جهان، یک تلاش مشترک هستند. فقط یک کشور نیست که همه کارها را انجام می‌دهد. اگرچه استثناهایی وجود دارند اما پیشبرد این بسته همکاری به طور کلی مشترک است. باید دید که هر کشور قرار است چه کاری را انجام دهد و با چه کسی شریک شود اما فضا در کل، مطمئنا مشارکتی است و ما قصد داریم در این همکاری شرکت کنیم.

مشارکت ما به نفع همه است زیرا هر علمی که در فضا تولید می‌شود، با عموم مردم به اشتراک گذاشته خواهد شد و به پیشبرد فناوری و علم کمک خواهد کرد. هدف ما این است که به نفع همه بشریت کار کنیم.