چگونه اضافه وزن بر سلامت جسم و روان شما تأثیر می گذارد؟

اضافه وزن خطر ابتلا به مشکلات جسمی و ذهنی را افزایش می‌دهد. افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند بیشتر در معرض بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت، سرطان و افسردگی هستند. خوشبختانه کاهش وزن می‌تواند خطر ابتلا به برخی از این مشکلات را کاهش دهد.

اضافه وزن و سلامتی

اضافه وزن می‌تواند باعث ۵۰ مشکل مختلف شود و علت اصلی مرگ‌ومیر، بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی، دیابت، برخی سرطان‌ها و بیماری‌های کمتر شایع مانند نقرس و سنگ کیسه صفرا است. اضافه وزن همچنین می‌تواند یکی از عوامل افسردگی باشد و تأثیر منفی زیادی بر زندگی روزمره‌ی شما بگذارد.

یک تحقیق در دانشگاه هاروارد داده‌های بیش از ۵۰۰۰۰ مرد و ۱۲۰۰۰۰ زن را مورد بررسی قرار داد و آمارهای نگران‌کننده‌ای را در مورد وزن و سلامت منتشر کرد. داوطلبان این تحقیق قد و وزن و جزئیات رژیم غذایی، عادات سلامتی و سابقه‌ی پزشکی خود را ارائه دادند. محققان این داوطلبان را بیش از ۱۰ سال مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها به وقوع بیماری‌هایی اشاره کردند و این نتایج را با شاخص توده‌ی بدنی (BMI) مقایسه کردند. BMI مقیاسی برای اندازه‌گیری میزان چربی بدن و تناسب اندام بر اساس نسبت وزن به قد فرد است.

چاقی خطر ابتلا به دیابت را ۲۰ برابر افزایش می‌دهد و به طور قابل‌ توجهی خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی و سنگ کیسه‌ی صفرا را افزایش می‌دهد. در میان افرادی که دارای اضافه وزن بودند، رابطه‌ی مستقیمی بین BMI و خطر ابتلا وجود داشت. هر چه BMI بالاتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌ها بیشتر می‌شود.

اضافه وزن و افسردگی

آیا افراد به دلیل افسردگی وزن اضافه می‌کنند یا به دلیل اضافه وزن افسرده می‌شوند؟ بررسی ۱۵ مطالعه شواهدی را نشان داد که افسردگی و اضافه وزن می‌توانند علت و معلول یکدیگر باشند. این مطالعه در سال ۲۰۱۰ در Archives of General Psychiatry منتشر شد و نشان داد که افراد چاق در مقایسه با افراد با وزن طبیعی ۵۵ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند. چند دلیلی که چرا چاقی ممکن است خطر افسردگی را افزایش دهد به شرح زیر است:

به نظر می‌رسد هر دو شرایط (حداقل تا حدی) از تغییرات در شیمی مغز و عملکرد بدن در پاسخ به استرس ناشی می‌شوند.
عوامل روانشناختی نیز در افسردگی دخیل هستند. در فرهنگ ما لاغری برابر با زیبایی است و اضافه وزن می‌تواند عزت نفس را کاهش دهد و همین محرکی برای افسردگی است.
الگوهای غذایی عجیب و غریب و اختلالات خوردن و ناراحتی جسمی ناشی از چاقی باعث افسردگی می‌شوند.

این مطالعه همچنین نشان داد که افراد افسرده ۵۸ درصد بیشتر در معرض خطر چاق شدن هستند. دلایلی که چرا افسردگی ممکن است منجر به چاقی شود به شرح زیر است:

بر اساس یک نظریه سطوح بالای هورمون استرس کورتیزول (که در افراد مبتلا به افسردگی وجود دارد) ممکن است مواد موجود در سلول‌های چربی را تغییر دهد و تجمع چربی در قسمت شکم و سایر قسمت‌های بدن را بیشتر ‌کند.
افرادی که احساس افسردگی می‌کنند نمی‌توانند به درستی غذا بخورند و به طور منظم ورزش کنند و این باعث می‌شود بیشتر مستعد افزایش وزن باشند.
برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی باعث افزایش وزن می‌شوند.

اضافه وزن، بیماری قلبی و سکته مغزی

برخی از شایع‌ترین مشکلات در افرادی که اضافه وزن دارند شامل فشار خون بالا و کلسترول و سایر چربی‌ها در خون است که معمولاً با هم بروز پیدا می‌کنند. همه‌ی این مشکلات در نهایت می‌تواند باعث بیماری قلبی و سکته‌ی مغزی شود. فشار خون بالا در افراد چاق حدود شش برابر بیشتر از افراد لاغر شایع است. بر اساس گزارش انجمن قلب آمریکا ۱۰ کیلو‌گرم اضافه وزن، فشار خون سیستولیک را به طور متوسط ۳ میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک را به طور متوسط ۲.۳ افزایش می‌دهد که به معنای افزایش ۲۴ درصدی خطر سکته‌ی مغزی است.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ در Archives of Internal Medicine ارتباط بین اضافه وزن و بیماری قلبی را با جمع‌آوری نتایج ۲۱ تحقیق مختلف و بررسی بیش از ۳۰۰۰۰۰ نفر منتشر کرد. این مطالعه نتایج زیر را نشان داد.

محققان نتیجه گرفتند که اثرات نامطلوب اضافه وزن بر فشار خون و سطح کلسترول می‌تواند ۴۵ درصد خطر بیماری قلبی را افزایش دهد، حتی مقادیر متوسط اضافه وزن نیز می‌تواند به طور کلی شانس ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. افراد دارای اضافه وزن در مقایسه با افراد دارای وزن طبیعی ۲۲ درصد بیشتر با خطر سکته روبرو هستند. بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۰ در مجله سکته مغزی منتشر شد، خطر ابتلا به سکته‌ی مغزی در افرادی که چاق هستند ۶۴٪ افزایش می‌یابد. این نتایج حاصل بررسی ۲۵ مطالعه و بیش از دو میلیون نمونه است.

اضافه وزن و دیابت

اضافه وزن و چاقی ارتباط تنگاتنگی با دیابت دارند. حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ (شایع‌ترین شکل این بیماری) دارای اضافه وزن یا چاقی هستند. ابتلا به دیابت از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۶ به طور چشمگیری تقریباً ۶۵٪ افزایش یافت. بالا بودن سطح قند‌ خون یکی از ویژگی‌های سندرم متابولیک است. اگر دیابت درمان نشود یا به خوبی کنترل نشود، می‌تواند منجر به مشکلاتی از جمله نارسایی کلیه، نابینایی و قطع عضو شود. در حال حاضر دیابت هفتمین علت مرگ و میر در ایالات متحده است.

۸ توصیه‌ی کاربردی برای کاهش وزن مبتلایان به دیابت نوع ۲

آیا سندرم متابولیک دارید؟

سندرم متابولیک مجموعه‌ای از شرایطی است که با هم اتفاق می‌افتند و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی و دیابت را افزایش می‌دهد. یکی از ویژگی‌های اصلی این سندروم چاقی شکمی است. اگر سه یا بیشتر از این ویژگی‌های زیر را داشته باشید، به سندرم متابولیک مبتلا هستید.

کمر بزرگ: دور کمر بیش از ۸۸.۹ سانتی‌متر در زنان و ۱۰۱.۶ سانتی‌متر در مردان
تری‌گلیسیرید بالا: سطح تری‌گلیسیرید خون ناشتا ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا بالاتر
HDL پایین: کلسترول HDL کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر در مردان و کمتر از ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر در زنان
فشار خون بالا: فشار خون سیستولیک ۱۳۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر و دیاستولیک ۸۵ میلی‌متر جیوه یا بالاتر
قند خون بالا: سطح قند خون ناشتا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر

اضافه وزن و سرطان

برخی از کارشناسان معتقدند که چاقی بعد از سیگار دومین عامل مرگ و میر ناشی از سرطان است. مطالعه‌ای در این زمینه توسط انجمن سرطان آمریکا در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شد که بیش از ۹۰۰۰۰۰ نفر را به مدت ۱۶ سال تحت نظر قرار داده بود. این مطالعه ارتباط بین اضافه وزن و سرطان‌های مختلف را نشان داد. برخی از نتایج به شرح زیر است.

اضافه وزن و چاقی در میان افراد ۵۰ ساله و بالاتر ممکن است عامل ۱۴ درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از سرطان در مردان و ۲۰ درصد از کل مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان در زنان باشد.
هم در مردان و هم در زنان BMI بالاتر با خطر مرگ بالاتر ناشی از سرطان مری، کولون و رکتوم، کبد، کیسه‌ی صفرا، پانکراس یا کلیه مرتبط بود.
اضافه وزن در مردان نیز خطر مرگ ناشی از سرطان معده یا پروستات را افزایش می‌دهد.
مرگ و میر ناشی از سرطان سینه، رحم، دهانه‌ی رحم یا تخمدان در زنان با BMI بالاتر افزایش می‌یابد.

یک مقاله در سال ۲۰۰۸ درلنست (The Lancet) به نتایج مشابهی رسید. افرادی که دارای اضافه وزن هستند کمتر تست‌های غربالگری سرطان مانند پاپ اسمیر و ماموگرافی را انجام می‌دهند. گزارشی در مجله‌ی بین‌المللی چاقی نشان می‌دهد که زنان دارای وزن بالا به دلیل تجربه‌های منفی با پزشکان و سایر کارکنان بخش درمان انجام معاینه لگن را به تاخیر می‌اندازند. در مردان با وزن بالا آزمایش‌های غربالگری مانند معاینه پروستات ممکن است از نظر جسمی دشوار باشد.

اضافه وزن و طول عمر

اضافه وزن یا چاقی چالش‌های زیادی مانند خستگی زیاد هنگام راه رفتن طولانی و بلند شدن از روی صندلی بدون کمک بازو را به همراه دارد. اضافه وزن در بسیاری از بیماری‌های شایع و کشنده نقش زیادی دارد، بنابراین می‌تواند طول عمر را کاهش دهد. یک مطالعه ژورنال پزشکی نیوانگلند که بیش از نیم میلیون فرد ۵۰ تا ۷۱ ساله را به مدت یک دهه تحت نظر داشت، افزایش ۲۰ تا ۴۰ درصدی میزان مرگ و میر در میان افرادی که دارای اضافه وزن در میانسالی بودند را نشان داد. در میان افراد چاق میزان مرگ و میر دو تا سه برابر بیشتر بود.

تحقیقی در سال ۲۰۱۰ در همان مجله نتایج ۱۹ تحقیق را جمع آوری کرد که تقریباً ۱.۵ میلیون بزرگسال سفیدپوست ۱۹ تا ۸۴ ساله را برای یک دوره‌ی زمانی مشابه دنبال کرده بود و نشان داد که خطر مرگ با اندازه جثه‌ی بدن افزایش می‌یابد. برای افرادی با چاقی خفیف تا ۴۴ درصد و در افرادی که BMI آن‌ها بین ۴۰ تا ۵۰ است خطر مرگ ۲۵۰ درصد بیشتر می شود.

وزن کم کنید تا احساس بهتری داشته باشید

کاهش وزن اضافی می‌تواند به شما احساس بهتری هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی بدهد و به شما کمک کند زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشید. البته بهتر است بدانید برای سالم‌تر شدن نیازی نیست مقدار زیادی وزن کم کنید. حتی یک کاهش وزن متوسط بین ۵ تا ۱۰ درصد وزن اولیه می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.

افراد مبتلا به فشار خون بالا که در طی شش ماه ۴.۵ کیلوگرم وزن کم کردند، فشار خون سیستولیک خود را کاهش دادند.
کاهش وزن آنقدر مؤثر است که بسیاری از افراد مبتلا به فشار خون بالا می‌توانند پس از کاهش وزن تا زمانی که بتوانند آن را حفظ کنند، مصرف داروی فشار خون را متوقف کنند.
در مطالعه‌ای بر روی افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بودند، افرادی که تنها ۷ درصد از وزن خود را کم کردند و حدود ۳۰ دقیقه در روز ورزش کردند، خطر ابتلا به دیابت را تا ۶۰ درصد کاهش دادند.

کلام آخر

اضافه وزن و چاقی باعث مشکلات زیادی از جمله بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی، دیابت و حتی افسردگی می‌شود. با یک رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌توانید تا حد زیادی از این مشکلات جلوگیری کنید و زندگی سالمی را شروع کنید. در صورت اضافه وزن بالا حتما به پزشک مراجعه کنید.