عفونت قارچی ناخن در انگشتان پا اغلب ناشی از عوامل انسانی یا خاک است و در افرادی که ناخن مصنوعی می‌کارند، این عفونت بیشتر مشاهده می‌شود.

داریوش دائر عضو هیئت مدیره انجمن متخصصان پوست ایران درباره عفونت‌های قارچی ناخن (اونیکومایکوزیس) اظهار کرد: به طور کلی عفونت‌های قارچی ناخن ناشی از ۳ عامل انسانی، حیوانی و خاک هستند. عفونت‌های قارچی انگشتان پا اغلب منشأ انسانی یا خاک دارند.  قارچ‌ها مانند بسیاری از ارگانیسم‌های دیگری که در سطح بدن پراکنده هستند، می‌توانند به شکل هم‌زیستی در سطح بدن وجود داشته باشند، اما در برخی از شرایط نسبت قارچ‌های مفید و مضر به هم می‌خورد و قارچ‌های مضر و بیماری‌زا شرایط رشدشان مهیا می‌شود. عفونت‌های قارچی ناخن با منشأ انسانی بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که ساعت‌های طولانی پا‌های آن‌ها درون کفش قرار دارد یا خانم‌هایی که ناخن مصنوعی می‌کارند. مشکل اشخاصی که با کاشت ناخن مصنوعی به عفونت قارچی ناخن دچار می‌شوند تنها با برداشتن ناخن مصنوعی رفع می‌شود.

علائم ظاهری عفونت قارچی ناخن

دائر درباره علائم ظاهری عفونت قارچی ناخن، گفت: عفونت قارچی ناخن به شکل برجسته و برآمده شدن ناخن و فاصله گرفتن آن از بستر ناخن دیده می‌شود. عفونت قارچی ناخن اغلب شکل ناخوشایندی را در ناخن اشخاص ایجاد می‌کند و بوی نامطبوعی دارد. در عفونت قارچی ناخن، صفحه ناخن زرد، ضخیم و برجسته می‌شود. رنگ صفحه ناخن می‌تواند از کرم تا زردرنگ یا حتی قهوه‌ای متغییر باشد.

غیر از کاشت ناخن، عوامل دیگری هم در بروز عفونت قارچی ناخن موثر هستند که از این عوامل می‌توان به پوشیدن کفش تنگ، تعریق مکرر پا، فعالیت در محیط‌های مرطوب مانند اشخاصی که در معادن کار می‌کنند و کشاورزان و اشخاصی که با آب زیاد سروکار دارند مانند کارگران کارواش اشاره کرد. در عفونت قارچی ناخن افراد اغلب درد و خارش ندارند. مبتلایان به این عارضه باید از خوددرمانی پرهیز کرده و برای رفع مشکل خود به متخصص پوست مراجعه کنند.  برای درمان عفونت قارچی ناخن باید دارو‌های ضدقارچ خوراکی زیر نظر پزشک مصرف شود، علاوه بر این باید پا‌ها هم به طور مرتب تمیز و خشک شوند. اشخاص همچنین باید از کفش مناسب و جوراب‌های نخی و آزاد استفاده کنند. افراد باید جوراب‌های خود را به طور مرتب عوض و بهداشت پا را به خوبی رعایت کنند. دوره درمان عفونت قارچی ناخن به طور متوسط ۳ تا ۶ ماه بوده و در برخی موارد بیشتر از ۶ ماه است.

دائر گفت: مدت زمان رشد ناخن انگشت شست پا حدود ۱۲ ماه (۱ سال) است. در برخی موارد افراد پس از دوره درمان ۱ تا ۲ ماهه مشاهده می‌کنند که تغییر رنگ یا تغییر شکلی در ظاهر ناخن ایجاد نشده است، این به معنای موثر واقع نشدن درمان نیست، زیرا حدود ۱۲ ماه طول می‌کشد تا کل صفحه ناخن انگشت شست پا رشد کند و طبیعی شود البته زمان رشد انگشت شست دست حدود ۶ ماه است.

کدام بیماری‌های پوستی با نشانه‌هایی شبیه عفونت قارچی ناخن ظاهر می‌شوند؟

برخی بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس یا صدف و بیماری لیکن‌پلان هم می‌توانند با تظاهراتی شبیه عفونت قارچی ناخن ایجاد شوند. برخی از تغییرات ناخن هم ناشی از عوامل ژنتیکی است، به طور مثال در عارضه اونیکوگریفوز یا چماقی شدن ناخن شکل ناخن شبیه به شاخ گوزن می‌شود. در چماقی شدن ناخن، ناخن به سمت داخل یا خارج انحراف پیدا می‌کند و ضخیم و بدرنگ می‌شود. تشخیص و درمان این عوارض تنها باید زیر نظر متخصصان باتجربه و ماهر صورت بگیرد. چماقی شدن صفحه ناخن علاوه بر عفونت قارچی ناخن می‌تواند در بیماری‌های لیکن‌پلان یا پسوریازیس هم دیده شود.

عضو هیئت مدیره انجمن متخصصان پوست ایران گفت: برای تشخیص اینکه آیا عارضه ناخن ناشی از عفونت قارچی است یا خیر، بهتر است ۲ تا ۳ روز پا‌ها شسته نشوند و خشک باشند سپس در دو مرحله آزمایش قارچ‌شناسی در آزمایشگاه تخصصی انجام شود. در مرحله اول حدود ۴۸ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد تا نتیجه آماده شود. در این مرحله به شکل مستقیم با رنگ‌آمیزی ساده پروکسید پتاسیم (کائوهاش) نتیجه رشد اولیه قارچ مشخص می‌شود، اما برخی از قارچ‌ها برای اینکه نتیجه رشد خود را نشان دهند، نزدیک به ۱ ماه زمان نیاز دارند که در محیط خاصی کشت داده شوند، به عبارتی نمونه‌ای که از ناخن برداشته می‌شود، در یک محیط کشت آزمایشگاهی قرار می‌گیرد و نتیجه حدود ۲۰ تا ۳۰ روز بعد گزارش می‌شود.

دائر افزود: یک نوع عفونت قارچی مخمری به نام عفونت قارچی کاندیدا وجود دارد که نمونه عفونت قارچی کاندیدایی را در دهان به شکل برفک دهان اطفال می‌توانیم مشاهده می‌کنیم. علت ایجاد عفونت قارچی کاندیدایی، تعریق زیاد، بسته شدن محیط پا، پوشیدن کفش‌های نامناسب و رعایت نکردن بهداشت پا است. نتیجه آزمایش عفونت قارچی کاندیدایی منفی است بنابراین این عفونت را تنها پزشک باتجربه می‌تواند با علائم بالینی تشخیص دهد.

او یادآوری کرد: عفونت‌های قارچی انگشتان پا اغلب منشأ انسانی یا خاک دارند و به ندرت عفونت قارچی با منشأ حیوانی می‌تواند در ناخن‌های پا عارضه ایجاد کند. در درمان عفونت قارچی ناخن، کرم‌ها و محلول‌های موضعی هم کاربرد دارند، ولی این موارد به تنهایی موثر نیستند، زیرا ممکن است با مصرف پماد‌ها و محلول‌های موضعی، عفونت قارچی در ناخن بهبود پیدا کند، ولی در قسمت دیگری از بدن مانند کشاله ران یا لای انگشتان این قارچ دوباره رشد کند.