داستان نمادهای کریسمس؛ از افسانه‌های بابانوئل تا درخت کاج

جشن کریسمس از اعیاد مهم دنیا است که شاید کمتر کسی درباره رازهای پنهان در نمادهای مختلف آن، چیزی بداند. معانی جذاب و تاریخی این نمادها را بیشتر بشناسید.

کریسمس، در واقع یک جشن مذهبی است؛ اما فراتر از آن می‌تواند نمادی از امید، دوستی و شادی باشد. این عید در سراسر جهان، با اندک تفاوت‌هایی جشن گرفته می‌شود. هرکدام از نمادهای کریسمس، از درخت زینتی تا ستاره‌های بالای درخت، داستانی پنهان را در دل خود روایت و معانی عمیقی را منتقل می‌‌کنند. این مقاله به کاوش درباره انواع نمادهای کریسمس، مثل درخت کریسمس، تزیینات روی درخت، بابانوئل، مرد زنجبیلی و… می‌پردازد تا بیشتر با این آیین تاریخی و زیبا آشنا شویم.
با نمادهای کریسمس و معنای آن‌ها آشنا شوید:
[نمایش فهرست]

درخت کریسمس
ستاره‌
زنگوله
حلقه‌ گل
شیرینی مرد زنجبیلی
ریسه تزیینی
بابانوئل
آبنبات‌های عصایی
گیاه داروش
جوراب‌
شمع
فرشته

درخت کریسمس

درخت‌ های کریسمس که هر دسامبر با جزئیاتی درخشان، چراغ‌های رنگارنگ و انواع زیورآلات تزیین می‌شوند، معمولا از انواع درختان همیشه سبز مثل کاج یا صنوبر هستند؛ درختانی که در تمام سال سبز و پر از شاخ و برگ می‌مانند. این درختان، قرن‌هاست که در جشن‌های زمستانی برخی ادیان مثل مسیحیت، استفاده می‌شوند. مسیحیان معتقدند که درختان کاج، نمادی از تولد و رستاخیز عیسی مسیح و زندگی جاوید او است. همچنین شکل مثلثی این‌گونه از درختان به نماد تثلیث (خدا، عیسی و روح‌القدس) اشاره می‌کند. این درختان به‌سمت آسمان کشیده شده‌اند که رابطه انسان با خدا را نیز نشان می‌دهند.

از گذشته‌های دور، درخت‌های همیشه سبز برای مردم مهم بودند. پاگان‌ها از آن به‌عنوان نمادی برای بازگشت بهار استفاده می‌کردند و رومی‌ها این درختان را در اطراف معابد قرار می‌دادند. ابتدا مسیحیان آلمان، این درخت را به‌عنوان نمادی از جاودانگی استفاده کردند. پس از آن، طبق روایتی در قرن شانزدهم، ملکه ویکتوریا از همسر آلمانی‌اش خواسته بود تا این درخت را به خانه‌شان بیاورد. از آنجا بود که این درخت در انگلستان و آمریکا نیز رواج پیدا کرد.

ستاره‌

از دیگر نمادهای مسیحیت، ستاره است. احتمالا تاکنون ستاره‌ای را دیده‌اید که بالای درخت کریسمس گذاشته می‌شود. نماد ستاره روشنی که در شب تولد عیسی مسیح، بر فراز شهر «بیت‌ لحم» درخشید. بر اساس گفته‌های دین مسیحیت، این ستاره، سه مرد زرتشتی را به‌سمت نوزادی هدایت کرد تا او را نجات دهند. آن نوزاد عیسی مسیح بود و این نماد را در بسیاری از آداب‌رسوم دین مسیحیت می‌توان یافت.

شیرینی‌هایی که به‌شکل ستاره پخته می‌شوند یا کاردستی‌هایی که بچه‌ها به‌شکل ستاره درست می‌کنند، همگی نمادی از کریسمس هستند. ستاره‌ها برای انسان‌ها، نماد امید در دوران تاریک محسوب می‌شوند. برخی نیز این ستاره‌ها را به پدیده‌های نجومی منتسب می‌دانند.

زنگوله

زنگوله‌های سورتمه، کلیسا و زنگوله‌های صدا دار در فصل کریسمس و تعطیلات به‌وفور یافت می‌شوند. این نوع تزیینات کریسمسی تاریخچه‌ای نمادین دارند. در گذشته و در ادیان مختلف، زنگ‌ها برای دور کردن ارواح شریر استفاده می‌شدند. علاوه بر این، زنگ‌های کلیسا به‌عنوان نشانه‌ای از رویدادهای مهم، که تولد مسیح نیز یکی از مهم‌ترین آن‌ها است، به کارمی‌رفتند یا حتی برای اعلام ساعت‌های مختلف در کلیسا، به صدا درمی‌آمدند.

اما این زنگ‌ها در واقع چه کاری انجام می‌دهند؟ این زنگ‌ها برای اخطار نزدیک شدن سورتمه‌ها استفاده می‌شدند؛ زیرا پای اسب‌ها روی برف صدا ندارد و این زنگ‌ها، نوعی زنگ هشدار به حساب می‌آمدند. به صدا درآمدن صدای زنگ در طول کریسمس، اعلان شادی و خوشحالی برای تولد حضرت مسیح است. همچنین در باور مسیحیان، زنگ کریسمس نشان می‌دهد که عیسی مسیح همواره از مردم مراقبت می‌کند.

حلقه‌ گل

ساخت حلقه‌های گل، راهی مفید برای استفاده از شاخه‌های بریده شده درخت کریسمس است، که احتمالا این سنت در قرن شانزدهم در آلمان به‌وجود آمد؛ اما ساخت این حلقه‌ها با شکل امروزی آن، به دوران یونان و رم باستان بازمی‌گردد؛ زمانی که ورزشکاران پیروز، شاخه‌های برگ دار را به‌شکل تاج می‌بافتند و بر سر می‌گذاشتند. به‌طور کلی، این حلقه گل از درختان همیشه سبز، به ادیانی که جشن‌های زمستانی داشتند، وعده بازگشت بهار را می‌داد. بعدها حلقه‌های گل با حلقه‌های نورانی در هم آمیختند و در هفته‌های منتهی به تولد حضرت مسیح استفاده می‌شدند.

حلقه گل بی‌نهایت، همچنین نماد قدرت و عشق عیسی مسیح به همه مردم است. این حلقه گل از جمله تزیینات کریسمس محسوب می‌شود که چرخه زندگی، عشق و تولد دوباره را به انسان یادآوری می‌کند. علاوه بر همه این موارد، طبق روایت مسیحیان، حضرت عیسی در زمان به صلیب کشیده شدن، تاجی خار دار بر سر داشت که این تاج گل، می‌تواند نمادی از همین تاج حضرت عیسی باشد.

شیرینی مرد زنجبیلی

بیشتر شیرینی‌های کریسمس، طعم گرم زنجبیلی دارد. به نظر می‌رسد این ادویه در دوران قرون‌وسطا از آسیا به اروپا وارد شد و بعد از آن به‌شکل محصولات مختلف زنجبیلی گسترش یافت. افسانه‌ها بر این باورند که ملکه الیزابت اول انگلستان، اولین کسی بود که به نان‌های زنجبیلی، شکل آدمک داد و در مراسم رسمی که مقامات خارجی در آن جمع بودند، این شیرینی‌ها سرو شد.

شیرینی مرد زنجبیلی جزو مهم‌ترین نمادهای کریسمس محسوب می‌شود و معنای مذهبی آن نشان‌دهنده خلقت حضرت آدم و پس از آن بقیه انسان‌ها است. علاوه برآن، این کوکی‌ها در کریسمس و زمستان‌های سرد، به‌عنوان یک خوراکی گرم و تند، بین مردم محبوب هستند.

ریسه تزیینی

ریسه‌های تزیین کریسمس‌ رشته‌های نقره‌ای رنگ و براق هستند که از گذشته برای تزیینات روی درختان سال نو یا تزیین شمع‌ها استفاده می‌شد. ریسه‌های تزیین کریسمس‌ نور شمع‌ را منعکس می‌کنند و می‌درخشند. نور منعکس شده از این تزیینات، مسیحیان را به یاد روشنایی و درخشش کریسمس می‌اندازد؛ همچنین نمادی برای نور هدایت عیسی مسیح محسوب می‌شود.

امروزه کمتر از ریسه تزیین کریسمس‌ در تزیینات استفاده می‌شود و جای آن‌ها را وسایل تزیینی دیگر گرفته است. در گذشته‌های بسیار دور، این تزیینات نقره‌ای، از نقره واقعی ساخته می‌شدند که نمادی از ثروت و دارندگی بودند؛ اما علاوه بر اینکه نقره گران بود، بعد از مدتی کدر نیز می‌شد. پس از آن، برای اینکه ریسه‌های تزیین کریسمس‌ انعکاس داشته باشند، ناچار بودند برای ساخت آن‌ها از سرب یا مواد مضر استفاده کنند. با ورود این رسم به آمریکا، انواع فلزات برای ساخت آن‌ها به‌کار گرفته شد، اما همه این روش‌ها معایبی داشتند.

بابانوئل

شخصیت بابانوئل به قرن چهارم بازمی‌گردد. بابانوئل در باور مسیحیت، شخصی به نام «سانتا کلاز» (Santa Claus) است. سانتا کلاز، اسقفی مسیحی بود و به‌شکل سخاوتمندانه‌ای به مردم و فقرا کمک می‌کرد. شخصیت بابانوئل از روی سنتا کلاز برداشته و در قالب یک آواز نوشته شد، که او را پیرمردی مهربان با ظاهری تپل و خندان تصویرسازی کرده بود، سانتا کلاز با همین ظاهر، سوار بر سورتمه‌ می‌شد و با سخاوت و مهربانی، به مردم و بچه‌ها هدیه می‌داد.

آبنبات‌های عصایی

آبنبات‌های سفید و قرمز که به‌شکل عصا طراحی شده‌اند، یکی از نمادهای کریسمس محسوب می‌شوند. در شب سال نو و روزهای کریسمس، این شکلات‌ها طرفداران بسیاری پیدا می‌کنند و در تزیینات کریسمس و حتی روی انواع لباس‌های زمستانی دیده می‌شوند. این آبنبات‌ها حدودا در سال‌ ۱۹۰۰ میلادی تولید شدند و از آن زمان جای خود را در رسوم کریسمس باز کردند. در مورد دلیل به‌وجود آمدن این آبنبات‌ها، داستان‌های متعددی وجود دارد.

طبق یکی از داستان‌های موجود، ساخت آبنبات‌ها از قرن نوزدهم شروع شد. قنادی که این آبنبات‌ها را می‌ساخت به این فکر بود تا نوعی از شکلات و آبنبات با نشانه‌های کریسمس تولید کند. رنگ سفید آبنبات‌ها، سمبلی از عشق، ایثار، پاکی و بیگناهی عیسی مسیح محسوب می‌شد. اضافه شدن سه خط باریک و سرخ، نمادی از سختی‌های زندگی حضرت عیسی و باور مسیحیان به تثلیث بود. شکل عصا نیز شبیه به عصای چوپانان و راهنمایان بود که نشان‌دهنده راهنمایی بشر توسط عیسی مسیح است.

گیاه داروش

گیاهی همیشه سبز به نام «داروش» در آداب و رسوم کریسمس وجود دارد که ریشه آن را باید در افسانه‌های بسیار قدیمی جستجو کرد. این افسانه‌ها به اهالی اسکاندیناوی بازمی‌گردد که داورش را نمادی از صلح و دوستی می‌دانستند و آن را به الهه عشق خود؛ یعنی «فریگا» (Frigga) منتسب می‌کردند. هم‌اکنون نیز، باور مردم بر این است که عاشقان در ایام کریسمس، زیر این گیاهان همدیگر را ببوسند.

گیاه داروش گیاهی خودرو است که به‌شکل مسالمت‌آمیز، روی درختی دیگر رشد می‌کند. این گیاه خواص دارویی بسیار زیادی نیز دارد و از گذشته‌ها، در باور و رسوم مسیحیان و پیشینیان آن‌ها وجود داشت.

جوراب‌

یکی دیگر از نمادهای کریسمس، جوراب‌ پرشده از خوراکی است. افسانه‌های مختلفی درباره جوراب‌های کریسمس وجود دارد. یکی از معتبرترین آن‌ها به داستان بابانوئل برمی‌گردد. در قرن چهارم میلادی، در ناحیه‌ای که امروزه آن را بخشی از ترکیه می‌دانند، مرد فقیری زندگی می‌کرد که توانایی پرداخت جهاز برای ازدواج دخترانش را نداشت. او تصمیم گرفت دخترانش را برای خدمتکاری بفروشد. سانتا کلاز که تا آن زمان، کارهای خیر زیادی برای فقرا انجام داده بود، متوجه این موضوع شد و کیسه‌های طلا را به شکلی مخفیانه، داخل خانه مرد انداخت و این کیسه‌ها، درون جوراب‌های آویزان شده روی شومینه افتاد.

در حال حاضر، این افسانه دلیل استفاده مردم از جوراب‌های کریسمس است. این جوراب‌ها در تزیینات خانه‌ها، برای تزیین درخت‌ها و همچنین به‌عنوان طرح، روی لباس‌های گرم زمستانی وجود دارند و در حال حاضر از نمادهای مهم کریسمس محسوب می‌شوند. مردم جوراب‌های کریسمسی را پر از خوراکی و روی دیوار خانه و شومینه آویزان می‌کنند.

شمع

نمادگرایی در کریسمس به‌وفور دیده می‌شود. یکی دیگر از نمادهای این جشن مسیحیان، شمع‌ها هستند. آتش و شمع، همواره و در تمام دنیا نمادی از امید، گرما و تولد دوباره بودند. در نهایت این باورها، با سنت‌های مسیحیان نیز درآمیختند و جزو مهم‌ترین سنت‌های آن‌ها شدند. در اسکاندیناوی ،دختران جوان، یک روز از سال، حلقه‌های گل بر سر می‌گذارند و آن‌ها را با شمع تزیین می‌کنند. در نیومکزیکو شمع‌ها درون کیسه‌های کاغذی تعبیه می‌شوند و مسیرها را مانند فانوس روشن می‌کنند.

در زمان کریسمس، شمع به‌شکل سنتی آن، نمادی از ستاره بیت‌لحم است. علاوه بر همه این ویژگی‌ها، قبل از اینکه برق و الکتریسیته برقرار شود، مسیحیان سعی می‌کردند درختان کریسمس را با استفاده از شمع‌ها تزیین و نورانی کنند.

فرشته

به‌دلایل متعددی فرشتگان، مانند ستاره‌ها، به‌عنوان تزیین بر بالای درخت کریسمس خودنمایی می‌کنند. یکی از دلایل آن، نقش مهم فرشتگان، در نوزادی و زندگی حضرت عیسی مسیح است. طبق روایت‌ها، فرشتگان و جبرییل بودند که به مریم مقدس ظاهر شدند و پیام خدا را به او رساندند. همچنین، در زمان نوزادی عیسی مسیح، فرشتگان با رساندن پیام خدا به افراد مختلف و الهام به آن‌ها، حضرت مسیح را از گزند حوادث نجات می‌دادند. تمامی این باورها و اعتقادات سبب شده‌اند تا امروزه یکی از نمادهای تزیین درختان کریسمس، مجسمه‌ فرشتگان باشد.

تعدادی از نمادهای کریسمس را با معانی آن‌ها شناختیم، آیا شما تابه‌حال جشن کریسمس برگزار کرده‌اید؟ از کدام نمادها استفاده کردید؟ لطفا دیدگاه‌های خود را با دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.

پرسش‌های متداول

نمادهای کریسمس کدامند؟
از جمله نمادهای کریسمس می‌توان به درخت کریسمس، ستاره، زنگوله، حلقه‌ گل، شیرینی مرد زنجبیلی، ریسه تزیین کریسمس، بابانوئل، آبنبات‌های سفید و قرمز، گیاه داروش، جوراب‌ پر خوراکی، شمع و فرشته اشاره کرد.
درخت کریسمس نماد چیست؟
درخت کریسمس به‌دلیل اینکه همواره سبز می‌ماند، نمادی از رستاخیز، جاودانگی و تولد دوباره است. همچنین به‌دلیل شکل مثلثی آن، نمادی از تثلیث نیز به شمار می‌آید. شکل بالای این درخت به‌دلیل اینکه رو به بالا قرار دارد، نمادی از ارتباط انسان با خدا نیز است.