اختلال وسواس (OCD) چیست؟

اختلال وسواس یک نوع بیماری روانیست که باعث ایجاد افکار تکرار شونده ی ناخواسته می شود. در این حالت برای خلاص شدن از این گونه افکار، فرد مبتلا، یک کار را چندین بار انجام می دهد. به عنوان مثال، ممکن است بیمار فکر کند که هر چیزی که به آن دست میزند آلوده به میکروب است، به همین خاطر هر روز بارها و بارها دستهای خود را می شوید. اختلال وسواس یک بیماری مزمن و یا طولانی مدت است که می تواند بر روی زندگی فرد مبتلا تاثیر بگذارد و در روابط اجتماعی و انجام کار های روزمره اختلال ایجاد کند.

علل اختلال وسواس چه چیزهایی هستند؟

کارشناسان علت اصلی بروز این بیماری روانی را نمی دانند. تحقیقات نشان می دهد که ممکن است این اختلال به علت بروز مشکل در یکی از راه هایی که بخشی از مغز را با بخشی دیگر مرتبط میسازد به وجود بیاید. کمبود ماده شیمیایی به نام سروتونین (serotonin) در مغز نیز می تواند به بروز این اختلال کمک کند. برخی از کارشناسان معتقدند که بیماری های عفونی مانند گلودرد های میکروبی و یا تب مخملک می توانند در برخی کودکان باعث بروز ناگهانی این اختلال شوند و یا این اختلال را بدتر کنند.

علائم اختلال وسواس چیست؟

علائم اختلال وسواس در بازه های زمانی مختلف می آیند و می روند. این علائم می توانند از بسیار خفیف تا بسیار شدید بروز کنند. اضطراب شایع ترین علامت آن است. به عنوان مثال ممکن است اگر یک کار مشخص مانند چک کردن شیر گاز را چندین و چند بار انجام ندهید حس کنید که یک اتفاق ناگوار رخ خواهد داد. اگر شما موفق به چک کردن مکرر شیر گاز نشوید ممکن است به صورت ناگهانی دچار تنش و یا اضطراب شوید و یا از این قضیه که یک کار را درست و کامل انجام نداده اید احساس ناخوشایندی داشته باشید.

علائم اختلال وسواس عبارتند از:

وسواس فکری: در این حالت یک سری افکار ، ایده ها و انگیزه های ناخواسته، به صورت مکرر به وجود می آیند. آنها دست از سر شما بر نمی دارند. این افکار راه را بر افکار طبیعی می بندند و باعث اضطراب و ترس می شوند. این افکار می توانند جنسی و یا خشن بوده و یا ممکن است یک احساس نگرانی نسبت به یک بیماری و یا عفونت باشند. مثال هایی از این علامت وسواس عبارتند از: ترس از اینکه به خودتان و یا به کسانی که دوستشان دارید آسیب برسانید. رانندگی به گونه ای وسواسی که می خواهید تمام کارها را به صورت کامل و به درستی انجام دهید. ترس و نگرانی از کثیفی و یا ابتلا به عفونت و …
وسواس عملی: این رفتارها کار هایی هستند که شما برای کنترل وسواس فکری مجبور به انجام دادن آن می شوید. برخی از افراد مبتلا دارای رفتاری سفت و سخت، غیر منعطف و ساختار یافته هستند در حالی که برخی دیگر از آنها رفتاری بسیار پیچیده دارند که دائما در حال تغییر است. مثال هایی از این علامت وسواس عبارتند از: شستشو های مکرر و یا چک کردن های متوالی برای حصول اطمینان از انجام دادن کامل یک کار. شمارش تعداد دفعات انجام یک کار مثلا تعداد دفعاتی که دستتان را شسته اید. تکرار کارها و یا حرکت دادن جزئی و یا جابجایی کلی اشیاء برای قرار گرفتن در بهترین حالت خودشان. جمع آوری اشیاء به شکلی وسواس گونه . اختلال وسواس معمولا باعث بروز مشکل در انجام کارهای روزانه، روابط اجتماعی و روابط عاشقانه و یا خانوادگی شما می شود. گاهی برخی از افراد مبتلا، متوجه مشکل خود می شوند و میدانند که وسواس آنها واقعی نیست اما در برخی دیگر از افراد ممکن است متوجه مشکل خود نشده و حتی ممکن است به شدت به ترس و نگرانی های خود باور داشته باشند.

تشخیص اختلال وسواس چگونه است؟

پزشک می تواند با پرسیدن چند سوال در مورد سوابق پزشکی شما و علائم و سبک زندگیتان اختلال وسواس شما را تشخیص دهد. ممکن است پزشک شما را به لحاظ جسمانی نیز معاینه کند. اگر فکر می کنید اختلال وسواس دارید حتما این قضیه را با پزشکتان در میان بگذارید. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال وسواس از حرف زدن با پزشک احساس خجالت و یا ترس می کنند و به همین دلیل برای درمان بیماری خود اقدام نمی کنند.

درمان اختلال وسواس چگونه است؟
درمان اختلال وسواس شامل دارو و مشاوره می شود و اغلب بهترین حالت زمانیست که هر دو مورد انجام شود. برای درمان اختلال وسواس معمولا از برخی از داروهای ضد افسردگی استفاده می شود. ممکن است یک تا سه هفته بعد از شروع مصرف داروها احساس بهتری داشته باشید. اما برای تاثیر گذاری بیشتر، بهتر است این دارو ها را تا ۱۲ هفته مصرف کنید. اگر در مورد درمان خود نگران هستید و بعد از سه هفته احساس بهبود نکردید با پزشکتان مشورت کنید. ممکن است پزشک دوز دارو و یا نوع دارو را تغییر دهد. مشاوره ای که برای درمان اختلال وسواس به کار برده می شود شامل نوعی رفتار درمانی شناختی است که می تواند به آرامی تماس شما را با چیزهایی که باعث نگرانی شما می شوند بیشتر کند. به عنوان مثال اگر فکر می کنید که با دست زدن به هر جسمی دستهای شما آلوده می شود، شما باید سعی کنید به آن جسم دست بزنید و خودتان را کنترل کنید که بلافاصله برای شستن دستهایتان اقدام نکنید. تا زمانی که تمام اضطراب و نگرانی شما رفع نشده شما باید این تمرین را انجام دهید. این روش در ابتدا می تواند بسیار سخت و دشوار باشد. اما با کمک یک مشاور می توانید این کار را به آرامی عملی کنید و هر دفعه مقداری از این علائم را کاهش دهید. ممکن است مشاوره های دیگری نیز به منظور تغییر باور های نادرستی که منجر به اختلال وسواس می شوند، به شما داده شود.روش های درمانی می توانند شدت علائم شما را کم کنند اما ممکن است بعد از درمان و در برخی مواقع با علائم خفیفی از این اختلال مواجه شوید.