راهکارهای افزایش خوداگاهی در کودکان

خودآگاهی یکی از مهارت‌های مهم اجتماعی-عاطفی است که به کودکان کمک می‌کند تا احساسات، افکار و رفتارهای خود را بشناسند و درک بهتری از خود و ارتباطشان با دیگران داشته باشند. بازی‌ها و فعالیت‌های زیر می‌توانند به تقویت مهارت خودآگاهی در کودکان کمک کنند:

1. بازی “آینه”
– نحوه بازی: دو کودک روبروی هم می‌ایستند و یکی از آنها باید حرکات بدنی یا صورت خود را انجام دهد و کودک دیگر باید این حرکات را مانند یک آینه تقلید کند. سپس جای خود را عوض می‌کنند.
– هدف: این بازی به کودکان کمک می‌کند تا به حرکات بدن خود و دیگران توجه کنند و به دقت آن را تقلید کنند، که باعث افزایش آگاهی از بدن و احساسات خود می‌شود.

2. بازی “نقشه بدن”
– نحوه بازی: از کودک بخواهید که روی یک کاغذ بزرگ یا یک تخته سفید، نقشه‌ای از بدن خود بکشد و قسمت‌های مختلف بدن را نام‌گذاری کند. سپس از او بخواهید که درباره‌ی نقش هر قسمت صحبت کند و بگوید که چگونه احساسات در بخش‌های مختلف بدنش تأثیر می‌گذارند (مثلاً “وقتی ترسیده‌ام، قلبم تندتر می‌زند”).
– هدف: این بازی به کودک کمک می‌کند تا ارتباط بین احساسات و بدن خود را درک کند و آگاهی بیشتری نسبت به وضعیت جسمی و روانی‌اش پیدا کند.

3. بازی “احساسات خودت را نام ببر”
– نحوه بازی: کارت‌هایی با تصاویر مختلف از چهره‌های انسانی که احساسات گوناگون (مانند خوشحالی، ناراحتی، ترس، خشم و تعجب) را نشان می‌دهند تهیه کنید. از کودک بخواهید که احساسی را که هر کارت نشان می‌دهد، شناسایی کند و سپس یک داستان کوتاه درباره زمانی که آن احساس را تجربه کرده تعریف کند.
– هدف: تقویت مهارت شناسایی و بیان احساسات و افزایش خودآگاهی نسبت به تجربیات عاطفی.

4. بازی “روزنامه‌ی خودت”
– نحوه بازی: از کودک بخواهید که هر روز اتفاقات و احساسات خود را در یک دفتر یادداشت کند. همچنین می‌توانید به او کمک کنید که روی احساساتی که تجربه کرده تمرکز کند و بنویسد که چگونه با آن احساسات برخورد کرده است.
– هدف: تقویت خوداندیشی و کمک به کودک در درک و ثبت تجربیات روزانه خود.

5. بازی “نقاشی احساسات”
– نحوه بازی: از کودک بخواهید که احساسی را که در آن لحظه تجربه می‌کند، با استفاده از رنگ‌ها و شکل‌ها به تصویر بکشد. سپس در مورد نقاشی و احساسی که نشان می‌دهد با او صحبت کنید.
– هدف: کمک به کودک در بیان احساسات خود از طریق هنر و افزایش آگاهی نسبت به هیجانات.

6. بازی “چهارچوب احساسات”
– نحوه بازی: چهارچوبی از احساسات اصلی (مانند خوشحالی، ناراحتی، خشم و ترس) تهیه کنید. از کودک بخواهید که پس از هر اتفاقی، جایگاه احساسی خود را در یکی از این دسته‌ها قرار دهد و درباره علت آن صحبت کند.
– هدف: کمک به کودک در شناخت و تنظیم احساسات و افزایش خودآگاهی نسبت به حالات روحی.

7. بازی “چرخه‌ی افکار و احساسات”
– نحوه بازی: به کودک کمک کنید تا ارتباط بین افکار، احساسات و رفتارهایش را شناسایی کند. مثلاً از او بپرسید “وقتی فکر می‌کنی چیزی اشتباه پیش می‌رود، چه احساسی داری و چگونه رفتار می‌کنی؟” این بحث را می‌توانید با مثال‌های ساده و روزمره شروع کنید.
– هدف: تقویت آگاهی از نقش افکار در شکل‌گیری احساسات و رفتارها و کمک به کودک در مدیریت آنها..

8. بازی “چرخ احساسات”
– نحوه بازی: یک دایره بزرگ رسم کنید و آن را به بخش‌های مختلف تقسیم کنید. هر بخش مربوط به یک احساس خاص باشد (مثل شادی، غم، ترس، عصبانیت). از کودک بخواهید که بر اساس شرایط روز، نشان دهد که در کدام بخش دایره قرار دارد و دلیل آن را توضیح دهد.
– هدف: افزایش توانایی در شناسایی و تفکیک احساسات و تقویت خودآگاهی عاطفی.