انسان‌های مدرن چه زمانی به هر یک از هفت قاره زمین رسیدند؟

ایده‌های دانشمندان درباره زمان رسیدن انسان‌های مدرن به قاره‌های مختلف جهان در طول زمان تغییر کرده است.

امروزه انسان‌های مدرن در همه قاره‌ها به‌جز جنوبگان به‌طور دائمی زندگی می‌کنند، اما همیشه این‌طور نبوده است. گونه‌ی ما یعنی انسان خردمند (Homo sapiens) حداقل ۳۰۰ هزار سال پیش در آفریقا پدیدار شد. سپس برخی از انسان‌ها کم‌کم آفریقا را ترک کردند و ازطریق مسیرهای خشکی و دریا در سراسر جهان پراکنده شدند. پس اولین انسان‌های مدرن چه زمانی به هر یک از هفت قاره رسیدند؟

خروج از آفریقا

نظریه‌های پذیرفته‌شده درباره‌ی تکامل انسان، نظریه‌های «خروج از آفریقا» نام دارند. طبق نظریه خروج از آفریقا، انسان‌ خردمند در آفریقا تکامل پیدا کرد و سپس به قاره‌های دیگر پراکنده شد. طی این مهاجرت ها، آن‌ها گاهی جای انسان‌تباران دیگر را گرفتند و گاهی نیز با آن‌ها آمیزش کردند.

برخی دانشمندان زمانی فرضیه «خاستگاه چندمنطقه‌ای انسان‌های مدرن» را قبول داشتند. طبق این فرضیه، انسان‌های مدرن در مناطق دیگری ازجمله اروپا و آسیا نیز تکامل پیدا کردند. اما به‌گفته‌ی مایکل پتراگلیا، مدیر مرکز تحقیقات تکامل انسان در دانشگاه گریفیت استرالیا این فرضیه اکنون رد شده است. او به لایوساینس گفت هیچ مدرکی در حمایت از مدل مذکور وجود ندارد و کل شواهد به خاستگاه و مهاجرت انسان‌ خردمند از آفریقا اشاره دارند.

پتراگلیا می‌گوید طبق مطالعات اخیر، انسان خردمند حدود ۳۰۰ هزار سال پیش از انسان‌تباران پیشین در آفریقا تکامل پیدا کرد و اولین بار حدود ۲۰۰ هزار سال پیش یعنی حدود ۱۰۰ هزار سال پس از اینکه تکامل پیدا کرده بود، از آفریقا خارج شد.

به سوی آسیا

گونه‌ی ما ابتدا ازطریق منطقه سینا از آفریقا به شرق مدیترانه گسترش پیدا کرد. گرچه سینا اکنون بیابانی است، دانشمندان معتقدند زمانی که انسان‌های مدرن نخستین بار به آنجا سفر کردند، این منطقه بسیار سبزتر بود.

فرضیه دیگر چنین می‌گوید که انسان‌های مدرن اولیه از آفریقا ازطریق پل خشکی در انتهای جنوبی دریای سرخ به سمت تنگه باب‌المندب (که به‌معنای دروازه اندوه است) رفتند و سپس وارد شبه‌جزیره عربستان شدند. به‌نظر می‌رسد این منطقه صدها هزار سال پیش سبزتر بوده است. با‌این‌حال، مطالعه‌ای که سال ۲۰۰۶ منتشر شد، نشان داد چنین پل خشکی‌ای وجود نداشته است. اما به گفته‌ی پژوهشگران، عرض تنگه باب‌المندب خیلی زیاد نبود، بنابراین انسان‌ها ممکن است با قایق یا از طریق شنا کردن از آن عبور کرده باشند.

انسان‌های مدرن از منطقه شرقی مدیترانه به سرعت به سمت شرق و به آسیا گسترش یافتند. به‌گفته‌ی پترالیا، چندین موج از انسان‌های اولیه ممکن است بیش از ۱۰۰ هزار سال پیش در سواحل نزدیک به آسیا مستقر شده باشند و سپس به مناطق داخلی آن نقل مکان کرده باشند.

بین ۵۴ هزار سال تا ۴۴ هزار سال پیش، برخی از انسان‌های مدرن با انسان‌تباران دنیسووا تلاقی پیدا کردند. به همین دلیل، برخی از واریانت‌های ژنی انسان‌تباران دنیسووا اکنون در ژن‌های بسیاری از مردم آسیایی وجود دارد.
به سوی اروپا

قدیمی‌ترین شواهد حضور انسان‌های مدرن در اروپا از غار آپیدیما در جنوب یونان به دست آمده و حدود ۲۱۰ هزار سال قدمت دارد. مارتین ریچاردز، ژنتیک‌دان دانشگاه هادرزفیلد بریتانیا به لایوساینس گفت: «اگر این تاریخ‌گذاری درست باشد، شواهد ممکن است مربوط به موج اولیه‌ای از مهاجرت انسان‌های مدرن باشد که به دلیل دوره یخبندان از بین رفته یا عقب‌نشینی کردند.»

دانشمندان به‌طور کلی قبول دارند انسان‌های مدرن حدود ۵۰ هزار تا ۶۰ هزار سال پیش به طور دائمی به اروپا رسیدند و در این مدت، با نئاندرتال‌ها بستگان نزدیک خود، آمیزش کرده و جایگزین آن‌ها شدند.

به سوی اقیانوسیه

تجزیه‌وتحلیل DNA میتوکندریایی نشان داده است انسان‌های مدرن حدود ۶۰ هزار سال پیش به جنوب شرق آسیا رسیدند. از آنجا، آن‌ها به مناطقی به نام سوندا و ساهول که بعدها تبدیل به جنوب شرق آسیا و استرالیا شدند، گسترش پیدا کردند. در آن زمان، این مناطق بیشتر خشکی بودند.

شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد انسان‌های مدرن ۵۰ هزار سال پیش در منطقه گینه نو حضور داشتند. دانشمندان فکر می‌کنند آن‌ها از آنجا به جزایر اقیانوس آرام مهاجرت کردند. این مهاجرت‌ها شامل گسترش لاپیتا حدود ۳ هزار سال پیش و گسترش پلی‌نزیایی از حدود ۱۵۰۰ سال پیش می‌شود.

به سوی آمریکای شمالی

نظریه اصلی در مورد منشا بومیان آمریکای شمالی این بود که سرخپوستان دیرین حدود ۱۳ هزار سال پیش از سیبری به آلاسکا آمدند و از پل خشکی به نام برینجیا عبور کردند. اما اکنون باستان‌شناسان شواهدی از سکونتگاه‌های پیش از فرهنگ کلوویس و حتی ردپای انسان‌هایی قدیمی‌تر در نیومکزیکو پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد اولین انسان‌های بومی آمریکای شمالی از این مسیر و احتمالاً از سواحل اقیانوس آرام، حداقل ۲۳ هزار سال پیش وارد این قاره شده‌اند.

به سوی آمریکای جنوبی

شواهد باستان‌شناسی و ژنتیکی نشان می‌دهند انسان‌های مدرن اولیه از آمریکای شمالی ازطریق آمریکای مرکزی به آمریکای جنوبی رفتند. فسیل‌ها و آثار باستانی نشان می‌دهند آن‌ها حدود ۱۵ هزار سال پیش به آنجا رسیدند. برای مثال، محوطه باستانی معروف به مونته ورده ۲ در جنوب شیلی حدود ۱۴۵۵۰ سال قدمت دارد. با‌این‌حال، برخی از دانشمندان درباره تاریخ اولین ورود انسان‌ها به آمریکای جنوبی اختلاف‌نظر دارند.

به سوی جنوبگان

طبق نظر مرسوم، اولین فردی که به جنوبگان رسید، جان دیویس، شکارچی فک و کاوشگر آمریکایی بود که گفته می‌شود در سال ۱۸۲۱ به این قاره رسید. با‌این‌حال، ادعای او مورد بحث قرار گرفته است.

ممکن است هنریک، بول تاجر نروژی و کارستن بورکگروینک، کاوشگر نروژی اولین کسانی بوده باشند که به جنوبگان رسیدند. هر دو ادعا کردند در سال ۱۸۹۵ وارد سرزمین جنوبگان شدند. همچنین نظریه‌ای وجود دارد که بیان می‌دارد در قرن هفتم مائوری‌های اولیه از نیوزیلند به جنوبگان سفر کردند اما بسیاری از تاریخ‌نگاران و دانشمندان این موضوع را قبول ندارند.