ماه زیر پای بخش خصوصی؛ فضاپیمای بلو گوست با موفقیت روی ماه فرود آمد

فضاپیمای بلو گوست شرکت فایرفلای ارواسپیس اکنون به دومین ماه‌نشین خصوصی تبدیل شده است که فرود نرم روی ماه انجام می‌دهد.

ظهر یکشنبه به وقت ایران، فضاپیمای رباتیک بلو گوست از شرکت آمریکایی فایرفلای ارواسپیس با موفقیت در دشتی گدازه‌ای در سمت نزدیک ماه فرود آمد. بلو گوست در ساعت ۰۳:۳۴ به وقت ساحل شرقی آمریکا (۱۲:۰۴ به وقت ایران) روی ماه نشست و تقریباً نیم ساعت بعد، اولین عکس خود از سطح قمری را ارسال کرد.

فرود ماه‌نشین بلو گوست، موفقیتی چشمگیر برای یک شرکت خصوصی محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که ماه دیگر مقصد انحصاری دولت‌ها نیست. همچنین فایرفلای ارواسپیس در نقطه‌ای به موفقیت دست یافته که محل شکست تقریباً تمام دیگر بازیگران فعال در عرصه‌ی فتح ماه بوده است.

از بین کشورها، شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در قرن ۲۱ تلاش کرده‌اند فرود نرم روی ماه را رقم بزنند، فقط چین می‌تواند ادعا کند که در اولین تلاش خود به موفقیت کامل دست یافته است. دیگران ازجمله هند، روسیه، شرکتی خصوصی از اسرائیل و شرکتی آمریکایی، با سقوط روی ماه در اولین تلاش، صرفا دهانه‌ای برخوردی از خود به یادگار گذاشتند.

سال گذشته، دو ماه‌نشین، یکی از جاکسا (آژانس فضایی ژاپن) و دیگری از اینتوئتیو ماشینز (Intuitive Machines)، شرکت خصوصی مستقر در هیوستون آمریکا، با موفقیت روی ماه فرود آمدند و به انجام ماموریت خود و ارتباط با زمین پرداختند. بااین‌حال، هردو فضاپیما روی سطح ماه واژگون و در انجام وظایفشان با محدودیت مواجه شدند.

اینتوئتیو ماشینز اولین شرکت خصوصی بود که توانست روی ماه فرود بیاید و فایرفلای اکنون دومین است. هر دو شرکت بخشی از برنامه‌ای به مدیریت ناسا هستند که هدفش استخدام بخش خصوصی برای کاهش هزینه‌های حمل محموله به ماه است. ناسا برای ماموریت بلو گوست، ۱۰۱٫۵ میلیون دلار به فایرفلای پرداخت کرده است.

جوئل کرنز، قائم‌مقام بخش اکتشافات در واحد ماموریت‌های علمی ناسا، درجریان کنفرانس خبری پس از فرود گفت فایرفلای با دستاورد امروز خود فرود روی ماه را آسان جلوه داد؛ درحالی‌که انجام این کار فوق‌العاده دشوار است. به‌گفته‌ی کرنز، این موفقیت ثابت می‌کند که رویکرد ناسا در تامین مالی ماموریت‌های خصوصی به ماه، می‌تواند نتیجه‌بخش باشد.

بلو گوست از زمان پرتاب در ۱۵ ژانویه تا فرود روی ماه، عملکردی تقریباً بی‌عیب و نقص داشت. ماه‌نشین تقریباً یک ساعت پیش از فرود، فرمانی از پیش برنامه‌ریزی‌شده را برای روشن‌کردن موتور اصلی‌اش به مدت ۱۹ ثانیه اجرا کرد تا خود را از مداری در ارتفاع نزدیک به صد کیلومتر به سمت پایین هدایت کند. در آن لحظه، فضاپیما در پشت ماه قرار داشت و از محدوده‌ی ارتباطی خارج بود. هیچ‌کس در اتاق عملیات از وضعیت بلو گوست اطلاع نداشت تا آنکه حدود ۲۰ دقیقه بعد، ماه‌نشین در میدان دید ظاهر شد.

بلو گوست که حین نزول به سمت ماه با سرعت ۶۱۱۵ کیلومتر بر ساعت پرواز می‌کرد، تقریباً ۱۱ دقیقه قبل از فرود دوباره موتور اصلی خود را روشن کرد تا سرعتش را کاهش دهد. فضاپیما در چند دقیقه‌ی پایانی فرود، به شکل عمودی درآمد، از عوارض خطرناک اجتناب کرد و به نرمی روی ماه نشست.

فایرفلای ارواسپیس در نقطه‌ای به موفقیت دست یافته که محل شکست تقریباً تمام دیگر بازیگران بوده است

ماه‌نشین فایرفلای در دریاوار بحران فرود آمده؛ دشتی مسطح و تشکیل‌شده از گذاره که درون دهانه‌ای به عرض تقریباً ۵۵۰ کیلومتر در ربع شمال شرقی سمت نزدیک ماه قرار دارد. ماموریت فضاپیما حدود ۱۴ روز زمینی تا غروب ماه ادامه خواهد داشت.

بلو گوست به عنوان بخشی از برنامه خدمات تجاری ترابری ماه (CLPS)، ۱۰ ابزار را برای ناسا حمل می‌کند. برخی از این ابزارها بر بررسی گردوغبار ماه تمرکز دارند که اغلب زاویه‌دار، چسبنده و تیز هستند و برای فضاپیماها و فضانوردان آتی مشکلی بالقوه محسوب می‌شوند. ماریا بنکس، دانشمند پروژه در برنامه CLPS می‌گوید هدف او و همکارانش، بررسی نحوه‌ی چسبیدن گردوغبار قمری به مواد مختلف است.

همچنین یک گیرنده در فضاپیما، سیگنال سامانه‌های ناوبری جهانی را درحین گردش بلو گوست به دور ماه، ردیابی کرد. این دستاورد نشان می‌دهد که سیگنال‌های ماهواره‌های جی‌پی‌اس آمریکا و گالیله اروپا که برای ناوبری در زمین استفاده می‌شوند، می‌توانند به فضاپیماها نیز کمک کنند تا مسیر خود را در مدار ماه پیدا کنند.

ازجمله دیگر ابزارهای بلو گوست، یک تلسکوپ پرتو ایکس است که با رصد زمین، نمایی کلی از برهمکنش بین میدان مغناطیسی زمین و ذرات باردار خورشید را به تصویر خواهد کشید. بلو گوست همچنین مته‌ای را حمل می‌کند که برای نفوذ تا عمق حداکثر تقریباً ۲٫۷ متری سطح قمری طراحی شده است تا جریان گرما را از داخل ماه اندازه بگیرد.

بلو گوست یکی از چند ماه‌نشینی محسوب می‌شود که انتظار می‌رود در سال جاری به ماه برسند. همین چند روز، اینتوئتیو ماشینز دومین ماه‌نشین خود به نام آتنا را پرتاب کرد. همچنین شرکت ژاپنی آی‌اسپیس که سال گذشته در اولین تلاش برای فرود روی ماه با شکست مواجه شد، قصد دارد به‌زودی شانس خود برای فرود نرم روی ماه را دوباره بیازماید.