«کلسترول خوب» ممکن است همیشه خوب نباشد

تجزیه‌وتحلیل جدیدی نشان می‌دهد افزایش سطح کلسترول خوب ممکن است برای چشم مفید نباشد.
پژوهش جدیدی نشان می‌دهد سطوح بالای کلسترول خوب در خون با افزایش خطر ابتلا به گلوکوم (آب سیاه)، بیماری لاعلاجی که به نابینایی منجر می‌شود، همراه است. این یافته بر ضرورت بازنگری درباره این فرضیه که کلسترول خوب از هر جهتی برای سلامتی سودمند است، تاکید می‌کند.

ده‌ها سال است پیام‌هایی درمورد کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی با افزایش مصرف کلسترول خوب (HDL یا لیپوپروتئین با چگالی بالا) و پرهیز از مصرف کلسترول بد (LDL یا لیپوپروتئین با چگالی کم) وجود دارد و این توصیه‌ها شالوده آموزش در زمینه‌ی سلامت قلب و راهبردهای پیشگیری در سراسر جهان به حساب می‌آید. با‌این‌حال، نتایج مطالعه جدیدی نشان می‌دهد درک فعلی ما از کلسترول خوب به‌عنوان کلسترولی که در همه شرایط مفید است، ممکن است به بازنگری نیاز داشته باشد.

پژوهشگران دانشگاه سون یات سن چین دریافتند که تقسیم کلسترول به «خوب» و «بد» ممکن است در مورد سلامت چشم، به‌ویژه خطر ابتلا به گلوکوم، صدق نکند. پژوهشگران گفتند: «از دیرباز سطوح بالای کلسترول HDL به دلیل ارتباط با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی به‌عنوان کلسترول خوب درنظر گرفته می‌شد. با‌این‌حال، مطالعات اخیر این مفهوم را به چالش کشیده‌اند، زیرا سطوح بالای HDL با پیامدهای منفی مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی و بیماری‌های عفونی، دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن و افزایش مرگ‌ومیر همراه بوده است. این یافته‌ها موجب بازنگری در برچسب‌گذاری HDL به‌عنوان کلسترول خوب شده است.»

افزایش سطح کلسترول خوب با خطر بالاتر ابتلا به گلوکوم همراه است

گلوکوم به گروهی از بیماری‌های چشمی اشاره دارد که به علت آسیب دیدن عصب بینایی موجب از نابینایی می‌شوند. گلوکوم علت اصلی نابینایی بازگشت‌ناپذیر در سراسر جهان است. سابقه خانوادگی ابتلا به گلوکوم، فشار چشم بالا، دیابت، نزدیک‌بینی یا دوربینی و سن بالای پنجاه سال سن از عوامل خطر ابتلا به این بیماری به‌شمار می‌روند. درحالی‌که گلوکوم درمان قطعی ندارد، بیشتر بیماران می‌توانند با استفاده از قطره‌های چشمی، درمان لیزر، جراحی یا ترکیبی از این سه روش، این بیماری را مدیریت کنند.

پژوهشگران داده‌های حدود ۴۰۰ هزار شرکت‌کننده را از پایگاه داده بیوبانک بریتانیا مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار دادند که در زمان ثبت‌نام برای مطالعه ۴۰ تا ۶۹ سال داشتند و هنگام ورود به مطالعه دچار گلوکوم نبودند.

در آغاز از هر شرکت‌کننده نمونه خون گرفته شد و سطح کلسترول HDL و LDL، کلسترول کل و تری‌گلیسیرید اندازه‌گیری شد. متغیرهای مستقلی مانند وضعیت سیگار کشیدن، دفعات مصرف الکل و مصرف داروهای کاهنده کلسترول (استاتین‌ها) نیز با پرسش از شرکت‌کنندگان مشخص شد.

در طول دوره پیگیری مطالعه که به‌طور متوسط ۱۴٫۵ سال بود، ۶۸۶۸ شرکت‌کننده (۱٫۷۲ درصد) دچار گلوکوم شدند. تحلیل آماری نشان داد افزایش متوسط در سطح کلسترول HDL خطر ابتلا به گلوکوم را ۵ درصد افزایش می‌دهد. درمقابل، هر افزایش متوسط در سطح کلسترول LDL، کلسترول کل و سطح تری‌گلیسریدها با کاهش خطر ابتلا به گلوکوم همراه بود. این روابط فقط در افراد ۵۵ سال به بالا مشاهده شد و در مردان و زنان متفاوت بود. برای مثال، سطوح بالاتر HDL فقط در مردان با افزایش خطر گلوکوم همراه بود. از طرف دیگر، سطوح بالاتر LDL و کلسترول کل با کاهش خطر گلوکوم همراه بود و این ارتباط فقط در شرکت‌کنندگان زن ازنظر آماری معنادار بود.

پژوهشگران در توضیح نتایج پیشنهاد کردند: «تفاوت میان مردان و زنان ممکن است به دلیل حساسیت ژنتیکی به دیس‌لیپیدمی (سطوح غیرسالم چربی‌ها در خون) در مردان و تغییرات وضعیت هورمونی در زنان یائسه باشد. مکانیسم‌های فیزیولوژیکی دقیقی که این تفاوت‌ها را بین زنان و مردان توضیح می‌دهند، هنوز مشخص نیست؛ اما مطالعه‌ی حیوانی پیشنهاد کرده است این تفاوت‌ها ممکن است به تفاوت در گیرنده‌های LDL مربوط باشد. بنابراین، براساس این یافته‌ها، ممکن است مهم باشد که استراتژی‌های متفاوتی برای مردان و زنان ابداع شود.»

تجزیه‌و‌تحلیل امتیاز خطر چندژنی (PRS) تأیید کرد که خطر ابتلا به گلوکوم در شرکت‌کنندگانی که ازنظر ژنتیکی مستعد سطوح بالاتر HDL بودند، بیشتر است. این موضوع نشان می‌دهد این ارتباط فقط به عوامل محیطی یا سبک زندگی وابسته نیست و تاحدی ریشه ژنتیکی دارد.

ذکر این نکته ضروری است که مطالعه جدید دارای محدودیت‌هایی است. نمونه‌های خون فقط یک بار و در یک زمان خاص گرفته شده‌اند. بنابراین، ممکن است به‌طور دقیق نشان ندهند که سطح چربی‌های خون فرد در طول زمان چگونه بوده است. علاوه‌بر‌این، در مطالعه از شرکت‌کنندگان خواسته شده بود اطلاعات را خودشان گزارش کنند. ازآنجا که شرکت‌کنندگان ممکن است اطلاعات را به خوبی به خاطر نیاورند، دقت چنین داده‌هایی می‌تواند پایین باشد. همچنین، مانند تمام مطالعاتی که از داده‌های بیوبانک بریتانیا استفاده می‌کنند، نتایج ممکن است برای گروه‌های قومی غیراروپایی قابل تعمیم نباشد. با‌این‌حال، مطالعه نقاط قوتی نیز دارد.

یکی از نقاط قوت بزرگ مطالعه، تعداد زیاد شرکت‌کنندگان بود و در آن اثر احتمالی عوامل مختلف درنظر گرفته شد و همین امر بر اعتبار نتایج مطالعه افزود.

پژوهشگران می‌گویند مطالعه بزرگ و بلندمدت آن‌ها نشان داد در شرکت‌کنندگانی که دارای سن ۵۵ سال یا بیشتر بودند، افزایش سطح کلسترول HDL با افزایش خطر ابتلا به گلوکوم همراه بود و این نتیجه توسط تجزیه‌و‌تحلیل خطر ژنتیکی نیز تایید شد. آن‌ها می‌افزایند کلسترول HDL به مدت هفت دهه به‌عنوان «کلسترول خوب» شناخته شده است. با‌این‌حال، مطالعه جدید نشان می‌دهد سطوح بالای HDL همیشه با پیامدهای مثبت همراه نیست. براین‌اساس، برای بررسی مکانیسم‌های مسئول این ارتباط به انجام مطالعات بیشتر نیاز است.