هر آنچه باید درباره‌ی بیماری‌های مقاربتی بدانید

بیماری‌های مقاربتی یا عفونت‌های مقاربتی ، که قبلا به عنوان بیماری‌های آمیزشی شناخته می‌شدند، گروهی از عفونت‌ها هستند که عمدتا از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها، که طیف گسترده‌ای از عوامل بیماری‌زا از باکتری‌ها و ویروس‌ها گرفته تا انگل‌ها را شامل می‌شوند، یکی از چالش‌های مهم بهداشت عمومی در سراسر جهان به شمار می‌روند.

علی‌رغم پیشرفت‌های علم پزشکی همچنان شاهد شیوع بالای این بیماری‌ها هستیم که نشان‌دهنده‌ی ضرورت افزایش آگاهی عمومی، آموزش‌های جنسی مناسب و دسترسی به خدمات پیشگیری و درمان است. عدم توجه به این بیماری‌ها می‌تواند منجر به عوارض جدی و بلندمدت برای سلامت افراد شود. از جمله‌ی این عوارض می‌توان به ناباروری، بیماری‌های التهابی لگن، عوارض بارداری و حتی در بعضی موارد سرطان اشاره کرد.

آنچه می‌خوانید:

عفونت‌های مقاربتی در مقابل بیماری‌های مقاربتی
علل زمینه‌ای ابتلا به بیماری‌های مقاربتی
انواع بیماری‌های مقاربتی
بیماری التهابی لگن
سیفلیس ثالثیه
سرطان
زگیل تناسلی
ایدز
بیماری‌های مقاربتی و بارداری
روش‌های تشخیص بیماری‌های مقاربتی
روش‌های درمانی بیماری‌های مقاربتی
نکاتی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی
عفونت‌های مقاربتی در مقابل بیماری‌های مقاربتی

عفونت‌های مقاربتی (STI) و بیماری‌های مقاربتی (STD) که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند اما به هیچ وجه یکسان نیستند. زمانی که باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها به بدن حمله می‌کنند عفونت ایجاد می‌شود و این یک مرحله قبل از این است که بیماری ایجاد شود.

در حالی که ممکن است یک عفونت هیچ علامتی نداشته باشد، یک بیماری معمولا همیشه با علائم واضحی همراه است.

به این صورت فکر کنید: یک STD همیشه به عنوان یک STI شروع می شود. اما همه STI ها به STD تبدیل نمی‌شوند.

حالا که تفاوت بین این دو را می‌دانید، به بررسی انواع STD‌های موجود، نحوه‌ی درمان آن‌ها و از همه مهم‌تر، نحوه‌ی پیشگیری از آن‌ها می‌پردازیم.

علائم بیماری‌های مقاربتی

اگر یک بیماری مقاربتی با یک عفونت مقاربتی علامت‌دار شروع شود، ممکن است ابتدا موارد زیر را تجربه کنید:

درد یا ناراحتی در حین فعالیت جنسی یا ادرار
زخم، برجستگی یا بثورات در ناحیه واژن، آلت تناسلی، بیضه‌ها، مقعد، باسن، ران‌ها یا دهان یا اطراف آن‌ها
ترشحات یا خونریزی غیر معمول از آلت تناسلی یا واژن
درد یا تورم بیضه‌ها
خارش در واژن یا اطراف آن
پریودهای غیرمنتظره یا خونریزی بعد از فعالیت جنسی

اما فراموش نکنید که همه‌ی عفونت‌ها علائم ندارند. اگر یک عفونت مقاربتی به یک بیماری مقاربتی تبدیل شود، علائم می‌توانند متفاوت باشند. بعضی از آن‌ها ممکن است شبیه موارد ذکر شده در بالا مثل درد در طول فعالیت جنسی، درد هنگام ادرار کردن و پریودهای نامنظم یا دردناک باشند.

اما علائم دیگر می توانند کاملا متفاوت باشند و به بیماری مقاربتی که به آن مبتلا شده‌اید بستگی دارند. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

تب
درد عود کننده
خستگی
از دست دادن حافظه
تغییرات در بینایی یا شنوایی
تهوع
کاهش وزن
توده یا تورم

علل زمینه‌ای ابتلا به بیماری‌های مقاربتی

تمام بیماری‌های مقاربتی ناشی از یک عفونت مقاربتی هستند. این عفونت ها معمولا از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند؛ تماس جنسی مثل مایعات بدن یا تماس پوستی از طریق رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی.

البته بعضی از این عفونت‌ها در صورتی که درمان شوند یا به صورت خود به خود از بین بروند، هرگز به بیماری تبدیل نمی‌شوند. اما اگر پاتوژن‌هایی که باعث عفونت شده‌اند در نهایت به سلول های بدن آسیب برسانند و عملکرد آن را مختل کنند، یک عفونت مقاربتی به یک بیماری مقاربتی تبدیل می شود.

انواع بیماری‌های مقاربتی

در حالی که لیست عفونت‌های مقاربتی بسیار طولانی است اما بیماری‌های مقاربتی کمتری نسبت به عفونت‌ها وجود دارد. لیست این بیماری‌ها از بیماری التهابی لگن (PID) ناشی از عفونت‌هایی مثل کلامیدیا و سوزاک، تا بعضی از انواع سرطان ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) متغیر هستند.

در ادامه با بیماری‌های مقاربتی اصلی که حتما باید آن‌ها را بشناسید آشنا می‌شوید.

بیماری التهابی لگن

سوزاک، کلامیدیا و تریکومونیازیس از عفونت‌های مقاربتی شایعی هستند که در صورت عدم درمان می توانند منجر به بیماری التهابی لگن (PID) شوند. اما همه‌ب موارد PID ناشی از عفونت نیست، چون سایر عفونت‌های باکتریایی هم می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.

اگرچه این عفونتِ اندام‌های تناسلی زنانه به عنوان یک بیماری طبقه‌ بندی می‌شود، اما در بعضی از افراد هیچ علامتی ندارد. افرادی که علائم بیماری التهابی لگن را تجربه می‌کنند ممکن است با موارد زیر مواجه شوند:

درد لگن یا قسمت تحتانی شکم
درد در حین رابطه جنسی واژینال نافذ یا هنگام ادرار کردن
خونریزی نامنظم، شدید یا دردناک واژینال
ترشحات غیر معمول واژن
تهوع
دمای بالای بدن

در صورت تشخیص زودهنگام ، آنتی‌بیوتیک ها می‌توانند PID را با موفقیت درمان کنند. با این حال توانایی درمان اسکارهایی که ممکن است در لوله‌های فالوپ که ایجاد شده باشد را ندارند. این اسکارها می‌توانند احتمال بارداری خارج از رحم را بیشتر کند و با ناباروری هم مرتبط هستند؛ به طوری که حدود ۱ نفر از هر ۱۰ نفر مبتلا به PID نابارور می‌شوند.

سیفلیس ثالثیه

مراحل اولیه سیفلیس (یک عفونت نسبتا نادر) یک عفونت مقاربتی در نظر گرفته می‌شود. این عفونت ابتدا به صورت یک یا چند زخم گرد کوچک روی اندام تناسلی، مقعد یا دهان ظاهر می‌شود. اگر سیفلیس درمان نشود، به فاز نهفته منتقل می‌شود که علائمی ندارد.

جالب است بدانید که حدود یک چهارم از افراد به سیفلیس ثالثیه مبتلا می‌شوند و بین ۱۰ تا ۳۰ سال بعد از عفونت اولیه هم می‌توانند با آن درگیر باشند. این بیماری می‌تواند عواقب جدی برای چندین ارگان در بدن داشته باشد و منجر به موارد زیر شود:

از دست دادن بینایی
از دست دادن شنوایی
از دست دادن حافظه
تغییر شرایط سلامت روان
عفونت‌های مغز یا نخاع
بیماری قلبی

هرچه سیفلیس زودتر تشخیص داده و درمان شود، آسیب کمتری وارد می‌کند. در حالی که تزریق پنی سیلین معمولا برای درمان سیفلیس ثالثیه و از بین بردن باکتری از بدن استفاده می‌شود، اما نمی تواند آسیبی را که قبلا ایجاد شده است را درمان و پروسه‌ی آسیب‌زایی را معکوس کنند. اگر این بیماری باعث ایجاد مشکل در اندام‌های اصلی مانند قلب شود، ممکن است داروها و روش‌های دیگری مورد نیاز باشد.

سرطان

اگرچه بعضی از سویه‌های HPV تمایل دارند هیچ بیماری ایجاد نکنند، اما سایر سویه‌ها می‌توانند باعث تغییرات غیرطبیعی سلولی شوند. این تغییرات غیرطبیعی سلولی هم می‌تواند منجر به انواع سرطان، از جمله موارد زیر، شود:

سرطان دهان
سرطان دهانه‌ی رحم
سرطان فرج
سرطان آلت تناسلی
سرطان مقعد

بر اساس اعلام موسسه‌‌ی ملی سرطان، بیشتر موارد سرطان مرتبط با HPV ناشی از HPV 16 و HPV 18 است. HPV تقریبا باعث ایجاد تمام سرطان‌های دهانه‌ی رحم و همچنین بیش از ۹۰ درصد سرطان‌های مقعد، ۷۵ درصد سرطان‌های واژن و بیش از ۶۰ درصد سرطان‌های آلت تناسلی می‌شود.

علائم این سرطان ها بسته به اینکه در کجای بدن تاثیر می‌گذارند، متفاوت است. تورم و توده، خونریزی و درد می‌تواند در تمام این موارد شایع باشد. اگر سرطان زود تشخیص داده شود، اغلب درمان آن با شیمی درمانی، پرتودرمانی یا جراحی آسان‌تر است. بعضی از آزمایش‌های غربالگری هم برای تشخیص تغییرات سلولی پیش سرطانی ناشی از HPV وجود دارد.

زگیل تناسلی

بعضی از سویه‌های کم خطرتر HPV می‌توانند باعث ایجاد بیماری به نام زگیل تناسلی شوند. زگیل تناسلی به صورت برجستگی‌های هم‌رنگ پوست یا سفید در ناحیه تناسلی یا مقعد ظاهر می‌شوند و سالانه بیش از ۳۵۰۰۰۰ نفر به مبتلایان به این بیماری اضافه می‌شوند.

زگیل تناسلی قابل درمان است اما ریشه‌کن نمی‌شود چون ویروسی که باعث ایجان ان می‌شود ممکن است تا آخر عمر در بدن شما باقی بماند. اما برعکسِ این موضوع هم وجود دارد و در بعضی موارد، HPV خود به خود از بین می‌رود.

زگیل های تناسلی هم می توانند خود به خود از بین بروند، اما ممکن است دوباره ظاهر شوند. اگر قصد درمان و از بین بردن آن‌ها را دارید باید از روش‌هایی مثل انجماد یا سوزاندن زیر نظر پزشک استفاده کنید. پمادها، کرم‌ها و مواد شیمیایی تاثیر آنچنانی بر درمان زگیل تناسلی ندارد.

ایدز

HIV می‌تواند به سیستم ایمنی آسیب برساند و خطر ابتلا به سایر ویروس‌ها یا باکتری‌ها و ایجاد سرطان‌های خاص را افزایش دهد. البته با درمان‌های امروزی بسیاری از افراد مبتلا به HIV زندگی طولانی و سالمی دارند. اما اگر ویروس درمان نشود، می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری ایدز شود. این بیماری هم باعث می‌شود که بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌های جدی آسیب‌پذیر شود.

افراد مبتلا به ایدز ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

کاهش وزن سریع
خستگی شدید
زخم
عفونت‌ها
اختلالات عصبی
سرطان‌ها

هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد و با توجه به انواع بیماری‌هایی که می‌توانند در نتیجه‌ی تضعیف شدید سیستم ایمنی ایجاد شوند، امید به زندگی بدون درمان در این بیماری حدود ۳ سال است.

بیماری‌های مقاربتی و بارداری

بعضی از عفونت‌های مقاربتی می‌توانند در دوران بارداری به جنین یا در هنگام زایمان به نوزاد منتقل شوند. اما این مورد برای همه بیماری‌های مقاربتی صادق نیست. سیفلیس می‌تواند به نوزاد متولد نشده منتقل شود و منجر به عفونت جدی، سقط جنین یا مرده زایی شود.

زگیل‌های تناسلی هم می‌توانند به نوزاد منتقل شوند، اما این اتفاق بسیار نادر است. PID می تواند بر بارداری‌های آینده تاثیر بگذارد، احتمال بارداری خارج از رحم را بیشتر می‌کند و از هر ۱۰ نفر ۱ نفر را مبتلا می‌کند.

در اینجا موارد دیگری وجود دارد که اگر باردار هستید باید در نظر بگیرید:

برای عفونت‌های مقاربتی، از جمله HIV و سیفلیس، غربالگری شوید تا با اطمینان از تشخیص و درمان هر گونه عفونت، از عوارض جلوگیری شود.
اگر به بیماری مقاربتی مبتلا هستید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید.
توجه داشته باشید که ممکن است لازم باشد زایمان شما به صورت سزارین انجام شود. اگر با زگیل‌های تناسلی در ناحیه‌ی کشاله‌ی ران درگیر هستید احتمال انجام این کار بیشتر می‌شود.

روش‌های تشخیص بیماری‌های مقاربتی

تشخیص بیماری‌های مقاربتی فقط بر اساس علائم، برای متخصصان مراقبت‌های بهداشتی دشوار است، بنابراین آن‌ها باید حتما آزمایش ها و معایناتی را انجام دهند. بسته به بیماری مقاربتی که به آن مشکوک هستید ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر انجام شود:

معاینات فیزیکی
نمونه برداری از مایعات بدن
آزمایش خون
روش‌های تخصصی مثل جراحی

روش‌های درمانی بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی می‌توانند اثرات متفاوتی بر بدن داشته باشند. گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد که با توجه به نوع بیماری و شرایط بدن بیمار یک یا چند مورد از آن‌ها انتخاب می‌شوند. در زیر عمده‌ترین روش‌های درمانی این بیماری‌ها را می‌خوانید:

استفاده از آنتی بیوتیک‌ها
استفاده از داروهای خوراکی یا موضعی
جراحی
لیزر

همچنین ممکن است به شما توصیه شود که تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. مثلا تا مدتی از برقراری رابطه‌ی جنسی پرهیز کنید و این پرهیز را تا پایان درمان متعهدانه پیش ببرید. به یاد داشته باشید که با درمان بیماری‌های مقاربتی، آسیبی که قبلا در اثر ابتلا به بدن شما وارد شده است، از بین نمی‌رود. همچنین بعضی از بیماری‌ها مقل زگیل تناسلی و ایدز قابل درمان نیستند.

نکاتی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی

بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، پیشگیری از ایجاد عفونت‌های مقاربتی است؛ و تنها راه قطعی برای انجام این کار، اجتناب از تماس جنسی است.

اما راه هایی برای ایمن‌تر کردن رابطه‌ی جنسی و کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی وجود دارد که در ادامه می‌خوانید:

قبل از انجام هرگونه فعالیت جنسی با یک شریک جنسی، در مورد سابقه‌ی جنسی خود صحبت‌های روشنی داشته باشید و تصمیم بگیرید که هر یک از شما با چه چیزی راحت هستید.
به طور منظم برای بررسی عفونت‌های مقاربتی آزمایش شوید و از شریک جنسی‌تان هم بخواهید که همین کار را انجام دهد.
برای کمک به جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های مقاربتی که از طریق مایعات پخش می شوند، در طول رابطه‌ی جنسی واژینال، مقعدی و دهانی از کاندوم استفاده کنید.
به فکر واکسیناسیون برای HPV و هپاتیت B باشید.
اگر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به HIV هستید، به فکر مصرف روزانه داروی PrEP زیر نظر پزشک باشید.

مرور کلی

بسیاری از بیماری‌های مقاربتی قابل درمان هستند، اما نه همه‌ی آن‌ها! بعضی می‌توانند زندگی شما را تهدید کنند، در حالی که بعضی دیگر اثرات بسیار خفیفی دارند. اما به هر حال همه‌ی این بیماری‌ها ناشی از یک عفونت مقاربتی هستند. بنابراین بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری این است که به طور منظم غربالگری شوید و رابطه‌ی جنسی ایمن‌تری داشته باشید. همچنین اگر آزمایش شما برای هر کدام از انواع عفونت‌های مقاربتی مثبت بود، در اسرع وقت به دنبال درمان باشید.