سرطان کلیه چیست و چه علائمی دارد؟

سرطان کلیه نتیجه‌ی رشد غیرطبیعی سلول‌های کلیه است و امکان دارد تا مراحل پیشرفته‌ی بیماری، تشخیص داده نشود.

سرطان کلیه رشد غیرطبیعی سلول‌ها در بافت کلیه است. به مرور زمان، این سلول‌ها توده‌ای به نام تومور را تشکیل می‌دهند. سرطان زمانی شروع می‌شود که عاملی موجب تغییر سلول‌ها شده و سلول‌ها به‌طور کنترل‌نشده‌ای شروع به تقسیم شدن می‌کنند. تومور سرطانی یا بدخیم می‌تواند به بافت‌ها و ارگان‌های حیاتی دیگر گسترش یابد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، به آن متاستاز گفته می‌شود.

افراد مبتلا به سرطان کلیه شاید علائمی نظیر درد پهلو، فشار خون بالا و وجود خون در ادرار را تجربه کنند. درمان سرطان کلیه شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌شود. مانند همه سرطان‌ها، تشخیص زودهنگام کلید درمان موفقیت‌آمیز سرطان کلیه است.

شیوع سرطان کلیه در چه افرادی بیشتر است؟

سرطان کلیه در افرادی که بین ۶۵ تا ۷۴ سال سن دارند، شایع‌تر است. مردان دو برابر زنان درمعرض ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند.

انواع سرطان کلیه چیست؟

انواع مختلفی از سرطان کلیه وجود دارد، ازجمله:

سرطان سلول کلیوی: این سرطان شایع‌ترین فرم سرطان کلیه در بزرگسالان است و ۸۵ درصد موارد سرطان‌های کلیه را تشکیل می‌دهد.

سرطان سلول کلیوی معمولاً به شکل توموری واحد در یک کلیه اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند هر دو کلیه را نیز درگیر کند. این سرطان در سلول‌های پوشاننده لوله‌های کلیه (لوله‌های کوچکی که مواد مغذی و مایعات را به جریان خون برمی‌گردانند) آغاز می‌شود. شایع‌ترین فرم سرطان سلول کلیوی، سرطان سلول‌های کلیوی شفاف است.

سرطان سلول انتقالی: این نوع سرطان ۶ تا ۷ درصد کل موارد سرطان‌های کلیه را تشکیل می‌دهد. سرطان سلول انتقالی معمولاً در ناحیه‌‌ی اتصال میزنای به قسمت اصلی کلیه آغاز می‌شود. این ناحیه لگنچه کلیوی نامیده می‌شود. البته، سرطان سلول انتقالی می‌تواند در میزنای یا مثانه نیز ظاهر شود.

سارکوم کلیوی: این نوع سرطان تنها یک درصد موارد سرطان کلیه را تشکیل می‌دهد. سارکوم کلیوی در بافت‌های همبند کلیه شروع می‌شود.

علائم سرطان کلیه چیست؟

سرطان کلیه در مراحل اولیه شاید علائم قابل‌ توجهی ایجاد نکند، اما با رشد تومور، علائم ممکن است ظاهر شوند. به این دلیل، سرطان کلیه اغلب تا زمانی که شروع به گسترش نکند، تشخیص داده نمی‌شود.

علائم سرطان کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

وجود خون در ادرار
وجود توده در ناحیه کلیه
درد پهلو
خستگی
احساس ناخوشی
از دست دادن اشتها
کاهش وزن
تب خفیف
استخوان درد
فشار خون بالا
کم‌خونی
کلسیم بالا

علت اصلی سرطان کلیه چیست؟

علت دقیق سرطان کلیه مشخص نیست، اما عوامل خطر خاصی وجود دارند که ممکن است شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این موارد عبارت‌اند از:

استعمال دخانیات: افرادی که دخانیات استعمال می‌کنند، بیشتر درمعرض خطر ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند. علاوه‌براین، هر چه فرد مدت طولانی‌تری سیگار بکشد، خطر بیشتری دارد.

چاقی: چاقی یکی از عوامل خطر ابتلا به سرطان کلیه است. به‌طور کلی، هر چه فرد اضافه وزن بیشتری داشته باشد، این خطر بیشتر است.

فشار خون بالا: فشار خون بالا با افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه همراه است.

سابقه خانوادگی: خطر ابتلا به سرطان کلیه ممکن است در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان کلیه دارند، بالاتر باشد.

پرتودرمانی: خطر ابتلا به سرطان کلیه در زنانی که برای درمان سرطان اندام‌های تناسلی یا تولیدمثلی خود (مثل سرطان رحم یا تخمدان) تحت پرتودرمانی قرار گرفته‌اند، ممکن است اندکی بیشتر شود.

جهش‌های ژنی: ژن‌ها حاوی دستورالعمل‌هایی برای عملکرد سلول هستند. تغییر در برخی از ژن‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد.

درمان طولانی مدت دیالیز: دیالیز فرایندی است که طی آن خون فرد از دستگاه خاصی عبور داده می‌شود تا تمیز شود. دیالیز زمانی استفاده می‌شود که کلیه‌های فرد به درستی عمل نکنند.

کمپلکس توبروس اسکلروزیس: توبروس اسکلروزیس بیماری است که موجب تشنج و ناتوانی‌های ذهنی و همچنین تشکیل تومور در اندام‌های مختلف بدن می‌شود.

بیماری فون هیپل لیندو: افراد مبتلا به این اختلال ارثی درمعرض خطر بالاتر ابتدا به سرطان کلیه قرار دارند. این اختلال موجب تشکیل تومورهای غیرسرطانی در عروق خونی (معمولاً در چشم‌ها و مغز) می‌شود.

تومور کلیه چقدر جدی است؟

برخی از تومورهای کلیه خوشخیم یعنی غیرسرطانی هستند. این تومورها معمولاً کوچک‌تر از تومورهای سرطانی هستند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند. خارج کردن با عمل جراحی رایج‌ترین درمان برای تومورهای غیرسرطانی کلیه است. تومور کلیه سرطانی یا غیرسرطانی باشد، باید هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام کرد تا از بروز عوارض جلوگیری شود.

سرطان کلیه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورت وجود علائم سرطان کلیه، پزشک تاریخچه پزشکی بیماری را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. او همچنین ممکن است آزمایش‌هایی تجویز کند که به تشخیص و ارزیابی سرطان کمک کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

آزمایش ادرار: نمونه‌ای از ادرار برای بررسی وجود خون مورد آزمایش قرار می‌گیرد. حتی مقادیر بسیار اندک خون که با چشم قابل مشاهده نیست، می‌تواند در آزمایش‌های ادرار تشخیص داده شود.

آزمایش خون: آزمایش خون شامل شمارش انواع مختلف سلول‌های خونی (مثل گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها) است. مقدار الکترولیت‌ها در خون نیز بررسی می‌شود. این آزمایش کم بودن سلول‌های قرمز خون (کم‌خونی) و اختلال عملکرد کلیه (ا طریق اندازه‌گیری سطح کراتینین) را نشان می‌دهد.

سی‌تی اسکن: نوعی تصویربرداری است که از اشعه ایکس برای گرفتن تصاویر دقیق از داخل بدن استفاده می‌کند. این آزمایش معمولاً با استفاده از ماده رنگی که به ورید تزریق می‌شود، انجام می‌شود تا تصاویر بهتر و واضح‌تری از بدن به دست بیاید؛ اما افرادی که مشکلات کلیوی دارند، ممکن است نتوانند این ماده رنگی را دریافت کنند چون می‌تواند برای کلیه‌ها مشکلاتی ایجاد کند.

تصویربرداری پرتو مغناطیسی (MRI): این آزمایش با استفاده از آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و کامپیوتر، تصاویری از داخل بدن تولید می‌کند.

اولتراسوند: در این روش امواج صوتی با فرکانس بالا به بدن ارسال می‌شوند. این امواج از بافت‌های مختلف بدن عبور کرده و بازتاب می‌شوند و سپس تصویری از داخل بدن روی مانیتور نشان داده می‌شود. این آزمایش برای شناسایی تومورها مفید است، چون تومورها چگالی متفاوتی دارند و بنابراین می‌توانند به راحتی از بافت‌های سالم تشخیص داده شوند.

بافت‌برداری از توده کلیوی: در روش بیوپسی توده کلیوی، پزشک سوزن نازکی را داخل تومور کلیه فرو می‌برد و قطعه کوچکی از بافت آن منطقه را برای بررسی خارج می‌کند. سپس متخصص آسیب‌شناسی با استفاده از میکروسکوپ بافت را بررسی می‌کند تا ببیند آیا سلول‌های سرطانی وجود دارند یا خیر. البته نتایج بیوپسی همیشه دقیق و قابل اعتماد نیستند و بسته به شرایط، پزشک درباره لزوم انجام آن تصمیم می‌گیرد.

مراحل سرطان کلیه چیست؟

اکثر سرطان‌ها بر اساس مرحله دسته‌بندی می‌شوند. مرحله توصیفی از سرطان است که به برنامه‌ریزی درمان کمک می‌کند. مرحله سرطان براساس موارد زیر تعیین می‌شود:

محل و اندازه تومور
میزان درگیری غدد لنفاوی
میزان گسترش سرطان به سایر بافت‌ها و اندام‌ها

پزشک از اطلاعات به‌دست‌آمده از آزمایش‌های مختلف، ازجمله سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و بیوپسی، برای تعیین مرحله سرطان استفاده می‌کند.

مرحله اول: در مرحله اول سرطان، تومور کلیه کمتر از ۷ سانتیمتر اندازه دارد و فقط در خود کلیه قرار دارد. این تومور هنوز به غدد لنفاوی (که مانند فیلترهایی عمل می‌کنند که میکروب‌ها و سلول‌های سرطانی را می‌گیرند) یا سایر بافت‌های بدن گسترش نیافته است.

مرحله دوم: تومور بزرگ‌تر از ۷ سانتیمتر است، اما هنوز فقط در کلیه قرار دارد و به غدد لنفاوی یا بافت‌های دیگر گسترش نیافته است.

مرحله سوم: در مرحله سوم، تومور به رگ‌های خونی بزرگ مانند ورید کلیوی و ورید اجوف تحتانی گسترش پیدا کرده، یا به بافت‌های اطراف کلیه یا غدد لنفاوی نزدیک به آن سرایت کرده است.

مرحله چهارم: تومور از کلیه فراتر رفته و به غده فوق کلیوی (غده کوچکی که روی کلیه قرار دارد) یا به غدد لنفاوی دوردست یا سایر ارگان‌ها گسترش یافته است.

تومورها نیز درجه‌بندی می‌شوند. در درجه‌بندی تومورها، پزشک به ظاهر سلول‌های تومور نگاه می‌کند تا ببیند چقدر از سلول‌های طبیعی بدن متفاوت هستند. اگر سلول‌های تومور خیلی غیرطبیعی و سریع تقسیم شوند، به آن تومور با درجه بالا می‌گویند. این نوع تومورها معمولاً سریع‌تر رشد کرده و سریع‌تر به بخش‌های دیگر بدن گسترش می‌یابند. در مقابل، تومورهایی که سلول‌های آن‌ها شبیه سلول‌های طبیعی هستند و کمتر تقسیم می‌شوند، تومور با درجه پایین نامیده می‌شوند که معمولاً آهسته‌تر رشد می‌کنند.

سرطان کلیه چگونه درمان می‌شود؟

درمان سرطان کلیه به مرحله و درجه تومور و همچنین سن و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. گزینه‌های درمانی شامل جراحی، ابلیشن، پرتودرمانی، درمان دارویی هدفمند، ایمنی‌درمانی و گاهی اوقات شیمی‌درمانی است.
جراحی

جراحی درمان انتخابی برای بیشتر مراحل سرطان کلیه است. چندین گزینه جراحی می‌تواند درنظر گرفته شود، از جمله:

نفرکتومی جزئی: در این روش جراح بخشی از کلیه را که حاوی تومور است، خارج می‌کند.

نفرکتومی رادیکال: در این روش جراح کل کلیه و مقداری از بافت اطراف آن را خارج می‌کند. او ممکن است برخی از گره‌های لنفاوی این ناحیه را نیز خارج کند.

وقتی یک کلیه برداشته می‌شود، معمولاً کلیه باقی‌مانده قادر است وظایف هر دو کلیه را انجام دهد.
ابلیشن

گاهی اوقات، گرما و سرما می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند. افرادی که کاندیدای جراحی نیستند، ممکن است از فرسایش با سرما (کرایوابلیشن) یا فرسایش با امواج رادیویی بهره‌مند شوند.

در روش کرایوابلیشن، پزشک سوزن نازکی را از راه پوست به داخل تومور کلیه وارد می‌کند. سپس با استفاده از گاز سرد، سلول‌های سرطانی یخ زده و از بین می‌روند. در روش فرسایش با امواج رادیویی، پزشک سوزن نازک را از راه پوست به داخل تومور کلیه وارد می‌کند. سپس با استفاده از جریان الکتریکی، سلول‌های سرطانی داغ شده و نابود می‌شوند.
پرتودرمانی

اگر بیمار فقط یک کلیه داشته باشد یا امکان انجام عمل جراحی وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است پرتودرمانی را پیشنهاد کند. از پرتودرمانی بیشتر برای کاهش علائم سرطان کلیه مانند درد استفاده می‌شود.
درمان دارویی هدفمند

در درمان دارویی هدفمند از داروهایی استفاده می‌شود که ویژگی‌های خاصی از سلول‌های سرطانی را که به رشد آن‌ها کمک می‌کند، مهار می‌کنند. برای مثال، این داروها می‌توانند از رشد رگ‌های خونی جدید یا پروتئین‌هایی که به تغذیه سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند، جلوگیری کنند.

درمان دارویی هدفمند معمولاً زمانی استفاده می‌شود که نمی‌توان جراحی انجام داد. در برخی موارد، این داروها بعد از جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان به بدن تجویز می‌شوند.
ایمنی‌درمانی

در ایمنی‌درمانی، از داروهایی استفاده می‌شود که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند. این کار به بدن کمک می‌کند بهتر و سریع‌تر سلول‌های سرطانی را شناسایی کند و از بین ببرد. ایمنی‌درمانی می‌تواند به‌تنهایی یا همراه با جراحی استفاده شود.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی معمولاً برای درمان سرطان کلیه استفاده نمی‌شود، اما در برخی موارد ممکن است بعد از استفاده از ایمونوتراپی و داروهای هدفمند تجویز شود. داروهای شیمی‌درمانی به‌صورت خوراکی یا ازطریق وریدی وارد بدن می‌شوند و معمولاً بدن این داروها را به خوبی تحمل می‌کند.

آیا سرطان کلیه قابل پیشگیری است؟

از آنجا که علت دقیق سرطان کلیه ناشناخته است، راهی برای پیشگیری کامل از آن وجود ندارد. با‌این‌حال، می‌توانید با ترک سیگار و کنترل برخی شرایط مانند فشار خون بالا، دیابت و چاقی، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.